Apostolskie zwierciadło wizerunku husyckiego
DOI:
https://doi.org/10.15633/fhc.2214Słowa kluczowe:
apostołowie, husytyzm, Jednota Braterska, Judasz Iskariota, Wawrzyniec z BrzezowejAbstrakt
Celem artykułu jest ukazanie sposobu, w jaki husyci odnosili do siebie
wzorzec apostolski. Jest to zauważalne na polu liturgii – husyccy radykałowie, jak podaje Wawrzyniec z Brzezowej, starali się powielać formę znaną z Ostatniej Wieczerzy. Także podzielane powszechnie wśród reformatorów przekonanie o konieczności komunii pod dwiema postaciami do zbawienia wskazuje na tę zależność. Innym polem, gdzie można ją dostrzec, są ostre i zawzięte dyskusje na temat roli Judasza Iskarioty i tego, co oznacza bycie prawdziwym apostołem. Wreszcie pragnienie stania się nowymi apostołami wśród chrześcijan zwiedzionych przez zło okazuje się tak silne wśród reformatorów, że kolejne pokolenia przejmują je i przeciwstawiają swoim poprzednikom.
Bibliografia
Akty Jednoty Bratrske, v. 1–2, ed. J. Bidlo, Brno 1915–1923.
Bratři za krale Jiřiho v uzkostech, [in:] Akty Jednoty Bratrske, v. 1, pp. 597–658.
Vavřinec z Březove, Kronika husitska, [in:] Fontes Rerum Bohemicarum, ed. J. Goll, v. 5, Praha 1893, pp. 327–534.
P. Chelčicky, O šelmě a obraze jejim, [in:] Čitanka Petra Chelčickeho, ed. K. J. Obratil, Brno 1925, pp. 107–26.
P. Chelčicky, Tuto se počina řeč a sprava o těle božim, [in:] Čitanka Petra Chelčickeho, ed. K. J. Obratil, Brno 1925, pp. 93–107.
Concilium Constantiense, Condemnatio communionis sub utraque, a Iacobo de Misa nuper inter Bohemos resuscitata [in:] Dokumenty Soborow Powszechnych. Tekst grecki, łaciński, arabski, ormiański, polski, red. A. Baron, H. Pietras, t. 3, Krakow 2003, pp. 108–110.
Denik taborskeho kněze o jednani Čechů na koncilu basilejskem z roku 1433, [in:] Ze zprav a kronik doby husitske, ed. I. Hlavaček, Praha 1981, pp. 317–419.
Kronika velmi pěkna o Janu Žižkovi, [in:] Staročeske vojenske řady. Hajek- Vlček, Žižka, listy a kronika, ed. F. Svejkovsky, Praha 1952, pp. 28–35.
Matthiae de Janov dicti Magister Pragensis Regulae Veteris et Novi Testamenti, v. I–IV, ed. V. Kybal, Innsbruck-Praha 1908.
Manifest husitske Prahy do Benatek, [in:] Husitske manifesty, ed. A. Molnar, Praha 1980, pp. 84–93.
Panu Albrechtovi, [in:] Akty Jednoty Bratrske, v. 1, pp. 197–205. Prameny k synodam strany pražske a taborske v letech 1441–1444, ed. Z. Nejedly, Praha 1900.
J. Rokycana, Positio Magistri Johannis de Rockozana Pragensis, coram patribus sacri concilii Basiliensis pro parte Bohemorum proposita, [in:] Sacrorum conciliorum nova et amplissima collectio, ed. J. D. Mansi, v. 30. Venetia 1702.
Spis o dobrych a zlych kněžiech, [in:] Akty Jednoty Bratrske, v. 1, pp. 79–180.
Staři letopisove češti od roku 1378 do 1527 čili pokračovani v kronikach Přibika Pulkavy a Beneše z Hořovic z rukopisů starych vydane. ed. F. Palacky, v. 2, Praha 1941.
Traktat Mistra Jana Rokycany o přijimani krve (česke zpracovani latinskeho traktatu Contra sex proposiciones frivolas doctorum apostatarum), ed. F. Šimek, Praha 1941.
F. Walouch, Žiwotopis swateho Jana Kapistrana, Brno, 1858.
Zapis welikeho sněmu Časlawskeho, proti krali Sigmundowi etc. [in:] Archiv česky čili stare pisemne pamatky česke i moravske, ed. F. Palacky, v. 3, Praha 1844, pp. 227–228.
C. D. Atwood, Community of the Cross. Moravian Piety in Colonial Bethlehem, Pennsylvania, 2004.
F. Bartoš, K počatkům Petra Chelčickeho, „Časopis Musea Kralovstvi českeho“ 88 (1914), pp. 27–35.
J. Boubin, Dilo Petra Chelčickeho a současny stav jeho edičniho zpřistupněni,„Česky časopis historicky“ 102 (2004), pp. 273–96.
J. Boubin, Petr Chelčicky a mistři pražske univerzity, [in:] Jakoubek ze Střibra. Texty a jejich působeni, ed. O. Halama, P. Soukup, Praha 2006, pp. 241–256.
J. Boubin, Petr Chelčicky. Myslitel a reformator, Praha 2005.
S. Bylina, Hussitica, Warszawa 2007.
S. Bylina, Na skraju lewicy husyckiej, Warszawa 2005.
D. Coufal, Polemika o kalich – mezi teologii a politikou 1414–1431, Kalich 2012.
J. Durdik, Sztuka wojenna husytow, przekł. J. Chlabicz, Warszawa 1955.
M. S. Fousek, The Perfectionism of the Early ‘Unitas Fratrum’, “Church History” 30, nr 4 (1961), pp. 396–413.
J. Goll, Chelčicky a Jednota w XV. Stoleti, ed. K. Krofta, Praha 1916.
J. Goll, P. Chelčicky a jeho spisy, [in:] Vybrane spisy drobne, v. 2, Praha 1929, pp. 70–98.
P. Hlavaček, The Servants of Antichrist: the Denouncement of Franciscans on the Utraquist (Hussite) Pictures in Jena Codex (Bohemia, Around 1490–1510), “IKON. Journal of Iconographic Studies“ 3 (2010), pp. 239–245.
H. Kaminsky, A History of the Hussite Revolution, Eugene 2004.
M. Kopecky, Cyrilometodějska tradice v starši česke literatuře, [in:] Magna Moravia : sbornik k 1100. vyroči přichodu byzantske mise na Moravu, ed. J. Macůrek, Praha 1965, pp. 567–586.
P. Kras, Husyci w piętnastowiecznej Polsce, Lublin 1998.
H. Krmičkova, Studie a texty k počatkům kalicha v Čechach, Brno 1998.
H. Krmičkova, The Fifteenth Century Origins of Lay Communion sub utraque in Bohemia, [in:] The Bohemian Reformation and Religious Practice, eds. Z. V. David, D. R. Holeton, v. 2, Prague 1998, pp. 57–64.
A. Lissowska, Antyhusycka misja Jana Kapistrana na Śląsku, [in:] Bernardyni na Śląsku w późnym średniowieczu, ed. J. Kostowski, Wrocław 2005, pp. 51–63.
A. Molnar, Die Funktion der Kirche in der bohmischen Reformation, “Communio Viatorum” 17 (1974), pp. 15–24.
A. Molnar, The Ideological Significance of Hussitism, “Communio Viatorum” 31 (1988), pp. 103–125.
A. Molnar, Theologie husitskeho kalicha,„Křesťanska revue. Theologicka přiloha“ 32 (1965), pp. 1–9.
M. Nodl, Utrakvismus a Jednota bratrska na rozcesti. Dobovy context naboženske konverze Jana Augusty, [in:] Marginalia Historica, v. 4, Praha-Litomyšl 2001, pp. 137–154.
P. F. Nowakowski, Wielowymiarowość opisu bitwy pod Kutną Horą w ujęciu Wawrzyńca z Brzezowej, [in:] Religia wobec historii, historia wobec religii, ed. E. Przybył, 253–62, Kraków 2006.
G. Olsen, The idea of the ‘ecclesia primitiva’ in the writings of the twelfthcentury canonists, “Traditio” 25 (1969), pp. 61–86.
L. B. Pascoe, Jean Gerson: The ‘ecclesia primitiva’ and reform, “Traditio” 30 (1974): 379–409.
E. Petrů, Soupis dila Petra Chelčickeho a literatury o něm, Praha 1957.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Twórca oświadcza, że przysługują mu prawa autorskie do utworu i że nie są ograniczone w zakresie objętym niniejszym oświadczeniem oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza praw autorskich innych osób.
Twórca zezwala Uniwersytetowi Papieskiemu Jana Pawła II w Krakowie na nieodpłatne, niewyłączne i nieograniczone w czasie korzystanie z utworu, to jest:
- utrwalanie i zwielokrotnianie: wytwarzanie egzemplarzy utworu techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
- obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono (wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy, publiczne wystawienie, wyświetlenie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym);
- włączenie utworu w skład utworu zbiorowego;
- udzielanie przez Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie sublicencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0)
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie udostępnia utwór na Platformie Czasopism należącej do uczelni, na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0). Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu pod następującymi warunkami:
- zostanie podany autor i tytuł utworu,
- zostanie podane miejsce publikacji (tytuł czasopisma i identyfikator DOI oryginalnie opublikowanego utworu).
