Zabytkowe złotnictwo w kościołach archidiecezji krakowskiej. Uwagi na marginesie nowej inwentaryzacji
DOI:
https://doi.org/10.15633/fhc.3600Słowa kluczowe:
złotnictwo, Kraków, rzemiosło artystyczne, Archidiecezja Krakowa, Marcin LekszyckiAbstrakt
Artykuł porusza kwestię zabytkowego złotnictwa w kościołach archidiecezji krakowskiej, w świetle inwentaryzacji prowadzonej w ostatnich latach.Bibliografia
Adamek T., Typy monstrancji gotyckich w Polsce i problem regionów, “Roczniki Humanistyczne. Historia sztuki” XVIII (1970), book 5, pp. 5–17.
Adamek T, Związki polsko-węgierskie w zakresie złotnictwa gotyckiego, “Roczniki Humanistyczne. Historia sztuki” XXI (1973), book 4, pp. 5–24.
Adamska M., Czyżewski K., W związku z pracą Jerzego Pietrusińskiego na temat złotnictwa krakowskiego połowy XVI wieku, “Studia Waweliana” II (1993), pp. 101–105.
Album fotograficzne wystawy starożytności i Zabytków sztuki urządzonej przez c. k. Towarzystwo Naukowe w Krakowie 1858 i 1859, Warszawa, n.d.
Ausstellung für Goldschmiedearbeiten schlesischen Ursprungesoder aus schlesischen Besitze, Breslau 1905.
Bochnak A., Rzemiosło artystyczne, in: Sztuka polska czasów nowożytnych, part 1, Lata 1450–1650, Warszawa 1952, pp. 77–90.
Bochnak A., Rzemiosło artystyczne, in: Historia sztuki polskiej, vol. 1, Sztuka średniowieczna, ed. T. Dobrowolski, Kraków 1965, pp. 459–501.
Bochnak A., Rzemiosło artystyczne, in: Historia sztuki polskiej, vol. 2, Sztuka nowożytna, ed. T. Dobrowolski, Kraków 1965, pp. 246–265.
Bochnak A., Pagaczewski J., Polskie rzemiosło artystyczne wieków średnich, Kraków 1959.
Bożek K., Erich Adolf – wrocławski mistrz złotniczy, in: Stwórcze ręce. Sztuka metalu doby modernizmu we Wrocławiu. Wystawa Muzeum Narodowego we Wrocławiu 16 marca – 15 czerwca 2015, ed. J. Witecki, Wrocław 2015, pp. 105–126.
Chmelinová-Kolbiarz K., Za Márie Terézie. Kapitoly z deín barokového sochárstva a maliarstva na Slovensku, Bratislava 2018.
Chrzanowski T., Kornecki M., Sztuka ziemi krakowskiej, Kraków 1982.
Chrzanowski T., Dary złotnicze biskupa Stanisława Kazimierza Dąbskiego, in: Curia maior. Studia z dziejów kultury ofiarowane Andrzejowi Ciechanowieckiemu, Warszawa 1990, pp. 112–118.
Chrzanowski T., Złotnictwo śląskie średniowieczne i nowożytne ze szczególnym uwzględnieniem Śląska Opolskiego, in: Złotnictwo śląskie. VII Sesja z cyklu: Sztuka Użytkowa na Śląsku, ed. J. Pater, Wrocław 1995, pp. 9–34.
Chrzanowski T., Blask śląskiego rzemiosła artystycznego, in: Ornamentu Silesiae. Tysiąc lat rzemiosła artystycznego na Śląsku, exhibition catalogue, ed. M. Starzewska, Muzeum Narodowe we Wrocławiu, Wrocław 2000, pp. 14–44.
Ciechanowiecki A., Złotnicy czynni w Krakowie w latach 1600–1700, in: Materiały do biografii, genealogii i heraldyki polskiej, vol. VI, Buenos Aires–Paryż 1974, pp. 13–42.
Cztery wieki karmelitanek bosych w Polsce. Wystawa z okazji czterystu lat pobytu karmelitanek bosych w Polsce, ed. J. Daranowska-Łukaszewska, Kraków 2012.
Czyżewski K., Przyczynek do działalności fundatorskiej kardynała Fryderyka Jagiellończyka, in: Między gotykiem a barokiem. Sztuka Krakowa XVI i XVII wieku. Materiały sesji naukowej zorganizowanej przez Oddział Krakowski SHS, Kraków 1997, pp. 116–122 (Biblioteka Krakowska 136) 98.
Dreścik J., Klaryski, in: Materiały do katalogu zabytkowego złotnictwa w Krakowie, part 3, ed. J. Samek, Kraków 1975–1981, typescript at Narodowy Instytut Dziedzictwa.
Dybaś B., Tandecki J., Złotnicy krakowscy XIV–XVI wieku i ich księga cechowa. Księga cechowa złotników krakowskich 1462–1566, vol. II, ed. J. Pietrusiński, Warszawa 2000.
Fercowicz T., Śląskie wyroby z miedzi w zbiorach Muzeum Narodowego we Wrocławiu. VI Sesja z cyklu: Sztuka Użytkowa na Śląsku, Legnica 1993, pp. 3–14.
Gajewska-Prorok E., Powiązania artystyczne śląskich ośrodków złotniczych ze złotnictwem południowych Niemiec w XVII i XVIII wieku, in: Złotnictwo śląskie. VII Sesja z cyklu: Sztuka Użytkowa na Śląsku, ed. J. Pater, Wrocław 1995, pp. 77–100.
Gloria Deo. Rzemiosło sakralne, vol. 1, ed. M. Korżel-Kraśna, Wrocław 2010.
Gradowski M., Pielas M., Katalog złotnictwa w zbiorze dokumentacji specjalistycznej Krajowego Ośrodka Badań i Dokumentacji Zabytków w Warszawie, parts I and II, Warszawa 2006.
M. Gradowski, Znaki na srebrze. Znaki miejskie i państwowe używane na terenie Polski w obecnych jej granicach, Warszawa 2010.
Hintze E., Die Breslauer Goldschmiede, Breslau 1906.
Iwanek W., Złotnictwo na Śląsku Cieszyńskim. Próba zarysu, “Rocznik Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu. Sztuka” book 6 (1973), pp. 121–162.
Kalwajtys E., Skarbiec Kościoła Parafialnego pod wezwaniem św. Klemensa w Wieliczce. Inwentarz złotnictwa, typescript at the Parish Archive in Wieliczka, Wieliczka 2008–2009, n.p.
Karbowiak A., Spis złotników z XVI w. w Krakowie, in: Sprawozdania Komisji do Badań Historii Sztuki w Polsce, IV, 1891, p. XXXVII.
Exhibition catalogue zabytków starożytnych we Lwowie w r. 1894, Lwów 1894.
Exhibition catalogue zabytków z epoki Jagiellońskiej w 500. rocznicę odnowienia Uniwersytetu Jagiellońskiego zorganizowanej, Kraków 1900.
Katalog zabytków sztuki w Polsce, vol. 1, Województwo krakowskie, ed. J. Szablowski, Warszawa 1953.
Kluz P., Krucyfiks, in: Katalog zbiorów artystycznych Opactwa Mniszek Benedyktynek w Staniątkach, vol. 3, eds. K. Kuczman, J. Skrabski, A. Włodarek, Kraków 2018, pp. 360–361.
Kołaczkowski J., Złotnictwo, in: idem, Wiadomości tyczące się przemysłu i sztuki w dawnej Polsce, Kraków–Warszawa 1888, pp. 688–719.
Kornecki M., Goldschmiedekunst in Polen zur Jagiellonenzeit, in: Polen im Zeitalter der Jagiellonen, exhibition catalogue, Schallaburg 1986.
Kornecki M., Z dziejów inwentaryzacji zabytków złotnictwa w dawnym województwie krakowskim, „Wiadomości Konserwatorskie Województwa Krakowskiego” VII (1997).
Kornecki M., Sztuka sakralna, Kraków 1993 [Natura i Kultura w Krajobrazie Jury ].
Krasnowolski B., Późnogotycka monstrancja staniątecka w świetle dokumentów klasztornych, „Teki Krakowskie” VIII (1998), pp. 19–24.
Krasnowolski B., Historia klasztoru Benedyktynek w Staniątkach, Kraków 1999.
Lepszy L., Skarbiec wielicki na Wystawie Sztuki, “Czas” XL 1887, no. 230 (8 X 1887).
Lepszy L., Cech złotniczy w Krakowie, “Rocznik Krakowski” I (1898), pp. 135–268.
Lepszy L., Przemysł złotniczy w Polsce, Kraków 1933.
Materiały do katalogu zabytkowego złotnictwa w Krakowie, ed. J. Samek, Kraków 1975–1981, typescript at the Ośrodek Dokumentacji Zabytków in Warsaw.
Matniak M., Utworzenie Urzędu Probierczego w Krakowie i jego działalność w latach 1843–1853, “Studia z Dziejów Państwa i Prawa Polskiego” XIX (2016), pp. 179–198.
Mączyński R., Szaty luborzyckiej Madonny – dzieło złotnika Jana Młodzianowskiego, in: idem, Blaski złotniczego kunsztu. Studia z dziejów rzemiosła artystycznego XVII o XVIII wieku, Toruń 2010, pp. 15–57.
Myśliński Michał, Fusiery, partacze, przeszkodnicy... Dzieła złotnicze mosiężników krakowskich jako przykład konwergencji dwóch profesji rzemiosła artystycznego w XIX wieku, “Kwartalnik Historii Kultury Materialnej” 63, book 3 (2015), pp. 471–494.
Okulicz M., Złotnictwo sakralne dominium warmińskiego od połowy XIV do końca XVIII wieku, Olsztyn 2006.
Officieller Kunst-Catalog. Welt-Ausstellung 1873 in Wien, Wien 1873.
Ornamenta Ecclesiae Poloniae. Skarby Sztuki Sakralnej. Wiek X–XVIII, Zamek Królewski w Warszawie 15 May – 8 August 1999, Warszawa 1999.
Oszczanowski P., Sztuka metalu doby modernizmu we Wrocławiu, in: Stwórcze ręce. Sztuka metalu doby modernizmu we Wrocławiu. Wystawa Muzeum Narodowego we Wrocławiu 16 marca – 15 czerwca 2015, ed. J. Witecki, Wrocław 2015, pp. 68–79.
Pagaczewski J., Inwentaryzacja zabytków m. Krakowa. Kościół pod wezwaniem Ś. Mikołaja, in: Teka Grona Konserwatorów Galicji Zachodniej, vol. I, Kraków 1900, pp. 55–89.
Paprocka Gajek J., Platery warszawskie w latach 1822–1914. Asortyment, odbiorca i obyczaj, Warszawa 2015.
Pax et bonum. Skarby Klarysek krakowskich, ed. A. Włodarek, Kraków 1999.
Pietrusiński J., Der Kelch des Stadtschreibers Christoph Rebencz und eine Gruppe Krakauer Goldschmiedewerke vom Ende des 15. Jhds., “Biuletyn Historii Sztuki” XLV, no. 4 (1983), pp. 265–286.
Pietrusiński J., Jasnogórska monstrancja z daru króla Zygmunta I, in: Kultura średniowieczna i staropolska. Studia ofiarowane Aleksandrowi Gieysztorowi w pięćdziesięciolecie pracy naukowej, ed. D. Gawinowa et al., Warszawa 1991, pp. 135–149.
Przybyszewski B., Katedra krakowska XVIII wieku, Kraków 2012.
Regulska G., Gotyckie relikwiarze medalionowe na Śląsku, “Biuletyn Historii Sztuki” LX, no. 3–4 (1998), pp. 399–415.
Regulska G., Gotyckie złotnictwo w Polsce. Katalog zabytków, Warszawa 2015.
Rust C., Der päpstliche Hofjuwelier, Hof- & Domgoldschmied Wilhelm Rauscher in Fulda (1864–1925), Mainz 2007.
Samek J., Wyniki inwentaryzacji zabytków rzemiosła artystycznego na terenie Krakowa (kościoły i klasztory Śródmieścia), “Biuletyn Historii Sztuki” XXII (1960), pp. 309–314.
Samek J., Monstrancje ze sceną powrotu zwiadowców do ziemi Kanaan. Hans Kolbe i Hieronim Wierix, “Biuletyn Historii Sztuki” XXIX, no. 2 (1967), pp. 157–163.
Samek J., Nawrót do gotyku w sztuce Krakowa pierwszej połowy w. XVII, “Folia Historiae Artium” V (1968), pp. 71–130.
Samek J., Puszka w kształcie Arki Przymierza w kościele św. Mikołaja w Bielsku. (Przyczynek do zagadnienia realizacji tematu “Arka Przymierza w rzemiośle artystycznym”), “Biuletyn Historii Sztuki” XXXI, no. 2 (1969), pp. 199–208.
Samek J., Res imagines. Ze studiów nad rzemiosłem artystycznym czasów nowożytnych w Polsce (lata 1600–1800), “Rocznik Historii Sztuki” VIII (1970), pp. 177–245.
Samek J., Późnogotycka puszka na hostię w kościele Mariackim w Krakowie. Do zagadnienia rytów w złotnictwie krakowskim, „Biuletyn Historii Sztuki” XXXIV, no. 3/4 (1972) pp. 332–334.
Samek J., Lekszycki (Leksycki, Lekrzycki, Lexicki) Marcin, in: Polski słownik biograficzny, XVII/1, 1972, book 72, p. 17.
Samek J., Monstrancja z 1512 roku w zbiorach dominikańskich. Problem proweniencji, środowiska i warsztatu w świetle złotnictwa krakowskiego około 1500, “Biuletyn Historii Sztuki” XXXV, no. 1 (1973), pp. 95–98.
Samek J., Leopold Lenkart, aurifaber cracoviensis (ok. 1700—1776). (Ze związków polsko-austriackich w dziedzinie złotnictwa), “Biuletyn Historii Sztuki” XXXVI, no. 2 (1974), pp. 207–209.
Samek J., Dwa oblicza renesansowego złotnictwa w Krakowie, “Biuletyn Historii Sztuki” XXXVI, no. 4 (1974), pp. 440–443.
Samek J., Importy i genius loci. O renesansowym rzemiośle artystycznym w Polsce, in: Renesans. Sztuka i ideologia, Warszawa 1976, pp. 591–611.
Samek J., Importy w polskim rzemiośle artystycznym (na przykładzie złotnictwa i jubilerstwa), in: O rzemiośle artystycznym w Polsce. Materiały sesji naukowej SHS, Warszawa 1976, pp. 33–55.
Samek, Kielich fundacji Jana Rybkowicza w kościele św. Anny (ze związków polsko-węgierskich w dziedzinie złotnictwa), “Folia Historia Artium” XII (1976), pp. 95–105.
Samek J., Do zagadnienia sukienek i wotów w sztuce polskiej epoki baroku. (Na marginesie komunikatu R. Brykowskiego, “Sukienka – wotum metalowe z Parczewa”), “Polska Sztuka Ludowa” XXVIII, no. 4 (1974), p. 244.
Samek J., Znane i nieznane dzieła złotnika Jana Szilassyego z Lewoczy w Polsce, “Folia Historiae Artium” 13 (1977), pp. 97–116.
Samek J., Późnogotycka sztuka złotnicza w Krakowie – addenda, in: Kraków w czasach Wita Stwosza. Materiały sesji naukowej z okazji dni Krakowa w 1983 roku, Kraków 1986, pp. 112–115, 126–130.
Samek J., Prace wytwórni Jana Bartha w Cieszynie (z badań nad klasycystycznym złotnictwem w Polsce), “Rocznik Cieszyński” 4/5 (1983), pp. 129–139.
Samek J., Relikwiarz św. Stanisława z roku 1505 i inne tego typu relikwiarze w Polsce, “Analecta Cracoviensia” XVIII (1986), pp. 465–490.
Samek J., Puszka na komunikanty z roku 1700 w klasztorze Franciszkanów w Krakowie, “Krzysztofory” XIV (1987), pp. 64–72.
Samek J., Polskie złotnictwo, Wrocław 1988.
Samek J., Prace wytwórni Jana Bartka w Cieszynie. (Z badań nad klasycystycznym złotnictwem w Polsce), “Rocznik Cieszyński” IV/V (1989), pp. 129–139.
Samek J., Dzieje złotnictwa, Warszawa 1993.
Samek J., Polskie rzemiosło artystyczne. Średniowiecze, Warszawa 2000.
Samek J., Rejduch-Samkowa I., Czy złotnictwo polskie XVII wieku ma własne oblicze?, in: Sztuka XVII wieku w Polsce. Materiały sesji SHS, Warszawa 1994, pp. 221–231.
Samusik-Zaremba Z., Warszawskie srebra i platery w zbiorach Muzeum Mazowieckiego w Płocku, Płock 1996.
Skorupa A., Zabytkowe kościoły polskiego Spisza, Kraków 2001.
Sztuka w Krakowie w latach 1350–1550. Wystawa urządzona w sześćsetną rocznicę założenia Uniwersytetu Jagiellońskiego. Katalog, Kraków 1964.
Stwórcze ręce. Sztuka metalu doby modernizmu we Wrocławiu. Wystawa Muzeum Narodowego we Wrocławiu 16 marca – 15 czerwca 2015, ed. J. Witecki, Wrocław 2015.
Szydłowski T., Powiat nowotarski [Zabytki sztuki w Polsce. Inwentarz topograficzny, part II, Województwo Krakowskie, vol. 1, book 1], Warszawa 1938.
Tomkowicz S., Powiat krakowski, in: Teka Grona Konserwatorów Galicji Zachodniej, vol. II, Kraków 1906, pp. 1–318.
Toranová E., Zlatnictwo na Slovensku, Bratislava 1983.
Nowacki D., Uwagi o zabytkach złotnictwa w kościele p.w. Narodzenia NMP w Krzeszowie na Sanem, in: Kościół parafialny w Krzeszowie na Podkarpaciu skarbnicą sztuki sakralnej, ed. Stanisław Kłosowski, Krzeszów 2010, pp. 57–77.
Nowak J.T., Turdza W., Skarby krakowskich klasztorów, Kraków 2000.
Wawel 1000–2000. Wystawa jubileuszowa, vol. I: Kultura artystyczna dworu królewskiego i katedry, Zamek Królewski na Wawelu maj-lipiec 2000.
Katedra Krakowska – biskupia, królewska, narodowa, maj–wrzesień 2000, Kraków 2000.
Wawel 1000–2000. Wystawa jubileuszowa, vol. II: Skarby Archidiecezji Krakowskiej, Muzeum Archidiecezjalne w Krakowie maj–wrzesień 2000, Kraków 2000.
Woźniak M., Wpływy augsburskie w złotnictwie gdańskim XVII i XVIII stulecia, “Biuletyn Historii Sztuki” 47 (1985), pp. 95–126.
Woźniak M., Fruhe Augsburger Sonnenmonstranzen in Polen und der Danziger Goldschmied Andreas I. Mackensen, “Pantheon” 45 (1987), pp. 90–97.
Wystawa zabytków sztuki i kultury z epoki polskiego renesansu, Kraków 1930.
Żmudziński J., Monstrancja, in: Katalog zbiorów artystycznych Opactwa Mniszek Benedyktynek w Staniątkach, vol. 3, eds. K. Kuczman, J. Skrabski, A. Włodarek, Kraków 2018, pp. 13–15.
Żmudziński J., Monstrancja, in: „Rzemiosło Artystyczne Małopolski” (2020), source: https://ram.upjp2.edu.pl/dziela/monstrancja-17.
Żmudziński J., Relikwiarz, in: „Rzemiosło Artystyczne Małopolski” (2020), source: https://ram.upjp2.edu.pl/dziela/relikwiarz-55.
Życie sen krótki. Skarby krakowskich wizytek, ed. A. Włodarek, Kraków 2010.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Twórca oświadcza, że przysługują mu prawa autorskie do utworu i że nie są ograniczone w zakresie objętym niniejszym oświadczeniem oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza praw autorskich innych osób.
Twórca zezwala Uniwersytetowi Papieskiemu Jana Pawła II w Krakowie na nieodpłatne, niewyłączne i nieograniczone w czasie korzystanie z utworu, to jest:
- utrwalanie i zwielokrotnianie: wytwarzanie egzemplarzy utworu techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
- obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono (wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy, publiczne wystawienie, wyświetlenie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym);
- włączenie utworu w skład utworu zbiorowego;
- udzielanie przez Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie sublicencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0)
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie udostępnia utwór na Platformie Czasopism należącej do uczelni, na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0). Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu pod następującymi warunkami:
- zostanie podany autor i tytuł utworu,
- zostanie podane miejsce publikacji (tytuł czasopisma i identyfikator DOI oryginalnie opublikowanego utworu).
