Marcin Selzer, a Jewish doctor from Lviv, and his contribution to combatting tuberculosis
DOI:
https://doi.org/10.15633/fhc.28203Słowa kluczowe:
Galicja, gruźlica, historia medycyny, Hołosko, kolonia, leczenie, Lwów, Marcin Selzer, poradnia, sanatoriumAbstrakt
Celem artykułu jest zaprezentowanie działań Marcina Selzera (1876—1930), lekarza o żydowskim rodowodzie, na rzecz walki z gruźlicą. Selzer pracował w Krajowym Szpitalu Powszechnym we Lwowie, sanatorium dla gruźliczochorych w Hołosku i prowadził prywatną praktykę. Angażował się w działalność towarzystw lekarskich i pomocowych. Propagował najnowsze metody diagnozowania i leczenia gruźlicy. Przyczynił się do rozwoju sanatorium w Hołosku, systemu wyjazdów kolonijnych dla dzieci żydowskich oraz powstania poradni przeciwgruźliczej dla Żydów we Lwowie.
Bibliografia
Baranowski I., Walka z gruźlicą jako zadanie społeczno-narodowe, Kraków 1900.
Bastion walki z gruźlicą w Hołosku, „Chwila” 15 (1933) No. 5082, p. 14.
Beck A., Uniwersytet Jana Kazimierza we Lwowie podczas inwazji rosyjskiej w roku 1914/15, Lwów 1935.
Bezpłatne sanatorium dla suchotników, “Jedność: organ Żydów polskich” (1909) No. 29, p. 7.
Błp. Dr. Marcin Selzer, „Chwila” 12 (1930) No. 3896, p. 3.
Bross K., Społeczna walka z gruźlicą w Polsce w ubiegłem piętnastoleciu, „Medycyna Praktyczna” (1933) No. 11, pp. 2—6.
Brożek K., Polskie stowarzyszenia lekarskie 1805—1951, Warszawa 2005.
Central State Archives of Ukraine in Lviv, TOZ. Towarzystwo Ochrony Zdrowia Ludności Żydowskiej w Polsce (1921—1939), f. 503, op. I, spr. 221.
Central State Archives of Ukraine in Lviv, f. 503, op. I, spr. 34—35, 57—110.
Central State Archives of Ukraine in Lviv, Izraelicka Gmina Wyznaniowa we Lwowie (1785—1942), f. 701, op. III, spr. 34—35, 694.
Delegacje wspólne, “Kurier Lwowski” 32 (1914) No. 215, p. 2.
Franaszek P., Krajowy Szpital Powszechny we Lwowie na przełomie XIX i XX wieku, “Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego: Prace historyczne” (2000) No. 127, pp. 121—135.
Gajak-Toczek M., Męskie gimnazja państwowe we Lwowie w latach 1772—1914, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica” 13 (2010), pp. 349—358.
Halacińska F., Węgrzynowski L., Trzydziestolecie Lwowskiego Towarzystwa Walki z Gruźlicą we Lwowie, „Ruch Przeciwgruźliczy. Organ Wojewódzkiego Towarzystwa Przeciwgruźliczego i Lwowskiego Towarzystwa Walki z Gruźlicą” 1 (1934) No. 1—4, pp. 2—6.
Hołosko Wielkie, “Kurier Lwowski” 32 (1914) No. 205, p. 3.
Jahresbericht des K. K. Zweiten Obergymnasiums in Lemberg für das Schuljahr 1891, Lemberg 1891.
Jahresbericht des K. K. Zweiten Okbergymnasiums in Lemberg für das Schuljahr 1895, Lemberg 1895.
Jakimyszyn A., Organized Recreation-Curative Stays for Adults and Children. An Analysis of Cases from the Lvov Area from the Interwar Period, “Scripta Judaica Cracovienisia” 12 (2014), pp. 87—97.
Jakimyszyn-Gadocha A., W trosce o zdrowie żydowskich mieszkańców Lwowa (1918—1939), Kraków—Budapest—Syracuse 2021.
Janiszewski T. W., Społeczna walka z gruźlicą za granicą i w Polsce, Warszawa 1927.
Janiuk J., Gruźlica w okresie Młodej Polski i dwudziestolecia międzywojennego w teorii i praktyce medycznej (cz. 1), “Medycyna Nowożytna: studia nad historią medycyny” 16 (2009/2010) No. 1—2, pp. 66—72.
Janiuk J., Gruźlica w okresie Młodej Polski i dwudziestolecia międzywojennego w teorii i praktyce medycznej (cz. 2), “Medycyna Nowożytna: studia nad historią medycyny” 17 (2011) No. 1, pp. 41—78.
Jaworski F., Uniwersytet Lwowski. Wspomnienie jubileuszowe, Lwów 1912.
Kalendarz Lwowskiego Towarzystwa Ratunkowego na rok 1914, Lwów 1914.
Kielanowski T., Mój życiorys naukowy, “Kwartalnik Historii Nauki i Techniki” 23 (1978) No. 3—4, pp. 566—567.
Kierzek A., Paprocka-Borowicz M., Kuciel-Lewandowska J., Tuszyński K., Kotuła J., Hołosko — znany ośrodek leczenia gruźlicy na kresach południowo wschodnich Drugiej Rzeczypospolitej Polskiej, “Pomeranian Journal of Life Sciences” 63 (2017) No. 1, p. 63—68.
Krysa-Leszczyńska D., Doktor Stanisław Markiewicz jako organizator pierwszych letnich kolonii dla dzieci w Warszawie, „Polski Tygodnik Lekarski” (1977) No. 35, pp. 1383—1384.
Kronika, “Kurier Lwowski” (1916) No. 580, p. 4.
Księga adresowa król. stoł. miasta Lwowa, Lwów 1916.
Lecznica Lwowskiego Towarzystwa Walki z Gruźlicą w Hołosku koło Lwowa, in: Polski almanach uzdrowisk, Kraków 1934, pp. 400—405.
Lewicki S., Praschil T., Orłowicz M., Przewodnik po zdrojowiskach i miejscowościach klimatycznych Galicyi obejmujący: zdrojowiska, uzdrowiska, zakłady lecznicze, latowiska, miejscowości klimatyczne oraz miejscowości posiadające źródła mineralne, wreszcie stacye turystyczne i sportów zimowych z mapą Galicyi, Lwów 1912.
Lwów jego rozwój i stan kulturalny oraz przewodnik po mieście. Pamiątka ofiarowana uczestnikom X Zjazdu Lekarzy i Przyrodników przez Wydział Gospodarczy, skreślił prof. dr. Józef Wiczkowski, Lwów 1907.
Maślak-Maciejewska A., Ku poprawie zdrowia i „utrzymaniu duszy dzięcięcej w atmosferze słonecznej i radosnej” — lecznicza kolonia wakacyjna dla dzieci żydowskich w Rabce (1890—1939), „Studia Historyczne” 58 (2015) No. 3 (231), pp. 349—366.
Mendelsohn E., Jewish Assimilation in Lvov: The Case of Wilhelm Feldman, “Slavic Review” 28 (1969) No. 4, pp. 577—590.
Moskwa Z., Instytucje i organizacje społeczne w walce z gruźlicą w Polsce do wybuchu II wojny światowej, „Wiadomości Lekarskie” (1986) No. 19, pp. 1362—1366.
Moskwa Z., Z dziejów gruźlicy w XIX na ziemiach polskich, “Wiadomości Lekarskie” 38 (1985) No. 16, pp. 1185—1190.
Moskwa Z., Zarys historii leczenia gruźlicy płuc, Warszawa 1987.
Nowakowska-Zamachowska M., Towarzystwo Lekarskie Krakowskie 1866—1914. Komisja Balneologiczna, Kraków 2008, praca doktorska, http://dl.cm-uj.krakow.pl:8080/Content/1034/Doktorat_monika-080212ok.pdf (15.11.2022).
Nekrologja, „Chwila” 12 (1930) No. 3897, p. 6.
O opiekę nad inwalidami, referat prof. dr. Wiczkowskiego, “Kurier Lwowski” 34 (1916) No. 255, p. 2.
Piętnaście lat pracy dla zdrowia ludności żydowskiej. Od Towarzystwa Szerzenia Higieny wśród Żydów we Lwowie do Towarzystwa Ochrony Zdrowia Ludności Żydowskiej w Polsce (TOZ) Oddział we Lwowie (1922—1937), „Przegląd Społeczny” 11 (1937) No. 1—2, p. 22—26.
Piętnaście lat pracy dla zdrowia ludności żydowskiej. Od Towarzystwa Szerzenia Higieny wśród Żydów we Lwowie do Towarzystwa Ochrony Zdrowia Ludności Żydowskiej w Polsce (TOZ) Oddział we Lwowie (1922—1937), in: Almanach Zdrowia TOZu i Szpitala Żydowskiego fundacji Maurycego Lazarusa, Lwów 1937.
Po okropnej katastrofie obok Rawy Ruskiej, “Chwila” 12 (1930) No. 3897, p. 11.
Rajchel L., Kuliński W., Rajchel J., Polskie Towarzystwo Balneologiczne — rys historyczny, “Balneologia Polska” 47 (2005) No. 1—2, pp. 56—59.
Rozmaitości, “Nowiny Lekarskie” (1910) No. 8, p. 505.
Sabatowski A., Krótki zarys lecznictwa klimatycznego i zdrojowo-
-kąpielowego w Polsce, in: Uzdrowiska polskie, ed. by W. Przywieczerski, Warszawa 1936, pp. 35—62.
Saysse-Tobiczyk K., Uzdrowiska polskie. Ilustrowany przewodnik po zdrojowiskach, stacjach klimatycznych, kąpieliskach morskich, wczasowiskach i miejscowościach wypoczynkowych, Warszawa 1947.
Selzer M., Wyniki leczenia w uzdrowisku ludowem w Hołosku (sprawozdanie drugie), Lwów 1911.
Selzer M., Wyniki leczenia w uzdrowisku ludowem w Hołosku, Lwów 1909.
Selzer M., Wyniki leczenia w uzdrowisku ludowym w Hołosku, “Lwowski Tygodnik Lekarski” 4 (1909) No. 49, pp. 565—568.
Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, vol. 3, eds. F. Sulimirski, B. Chlebowski, W. Walewski, Warszawa 1882.
State Archives of the Lviv Oblast, Uniwersytet Lwowski, Studenci/doktorzy medycyny (1894—1918), f. 26, op. 15, spr. 805.
Suchanek I., Lesław Węgrzynowski, www.cracovia-leopolis.pl (15.11.2022).
Śródka A., Antoni Gluziński, in: Złota księga medycyny warszawskiej. Liber aureus medicinae varsoviensis, ed. by M. Krawczyk, Warszawa 2009, pp. 123—128.
Talewski R., Stacja klimatyczna i lecznictwa, in: Zakopane: czterysta lat dziejów, vol. 1, ed. by R. Dutkowa, Kraków 1991, pp. 126—160.
The archives of the new records, Ministerstwo Opieki Społecznej (1918—1939), ref. No. 2/15/0/-/810, ref. No. 2/15/0/-/1463, ref. No. 2/15/0/-/1464, ref. No. 2/15/0/-/1512.
The Central Archives of Historical Records, C. K. Ministerstwo Rolnictwa; K. k. Ackerbauministerium (1888—1918), ref. No. 309/126.
The Central Archives of Historical Records, Komisja Ministerialna do Zagadnień Agrarnych — Ministerialkommission für Agrarische Operationen (AO), ref. No. 126.
The Jagiellonian Library, Materiały (listy i ankiety lekarzy itp.) do “Słownika lekarzy polskich” Ludwika Guranowskiego, manuscript Przyb. 191/72, vol. 4, part 1, p. 28.
Tomasz Wiktor Janiszewski (1867—1939), “Walka z Gruźlicą i Chorobami Płuc” (1989) No. 3, pp. 35—36.
Walka z gruźlicą, “Chwila” 8 (1926) No. 2751, p. 8.
Walka z gruźlicą w Polsce, ed. by M. Skokowska-Rudolf, M. Grodecki, S. Rudzki, Warszawa 1934.
Wojtkiewicz-Rok W., Wydział Lekarski, in: Academia Militans. Uniwersytet Jana Kazimierza we Lwowie, edition, introduction and conclusions by A. Redzik, Kraków 2015, pp. 791—894.
Woźniewski Z., Historyczny zarys leczenia gruźlicy płuc w Polsce, Warszawa 1967.
YIVO Institute for Jewish Research, Lwow. Death notice and funeral announcement for Dr. Marcin (Moyshe) Selzer, sygn. RG 28/P/196.
Ziembicki W., Początki walki z gruźlicą we Lwowie, „Polska Gazeta Lekarska” (1927) No. 43, pp. 912—914.
http://search.archives.jdc.org/multimedia/Documents/NY_AR2132/00058/NY_AR2132_01047.pdf (08.01.2021).
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Twórca oświadcza, że przysługują mu prawa autorskie do utworu i że nie są ograniczone w zakresie objętym niniejszym oświadczeniem oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza praw autorskich innych osób.
Twórca zezwala Uniwersytetowi Papieskiemu Jana Pawła II w Krakowie na nieodpłatne, niewyłączne i nieograniczone w czasie korzystanie z utworu, to jest:
- utrwalanie i zwielokrotnianie: wytwarzanie egzemplarzy utworu techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
- obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono (wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy, publiczne wystawienie, wyświetlenie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym);
- włączenie utworu w skład utworu zbiorowego;
- udzielanie przez Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie sublicencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0)
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie udostępnia utwór na Platformie Czasopism należącej do uczelni, na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0). Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu pod następującymi warunkami:
- zostanie podany autor i tytuł utworu,
- zostanie podane miejsce publikacji (tytuł czasopisma i identyfikator DOI oryginalnie opublikowanego utworu).
