Historia szkoły w Bielanach koło Krakowa w XIX wieku
DOI:
https://doi.org/10.15633/fhc.31107Słowa kluczowe:
Bielany, Galicja, oświata, Rzeczpospolita Krakowska, szkołaAbstrakt
Założona w XIX wieku szkoła elementarna w Bielanach pod Krakowem dobrze przysłużyła się okolicznej ludności. To w niej edukowały się i kształtowały kolejne pokolenia. Dla mieszkańców Bielan i okolicy przez całe XIX stulecie była istotnym wyznacznikiem sposobu i rytmu życia. Szkoła przechodziła przeobrażenia, związane z reformami przeprowadzanymi w zaborze austriackim w systemie oświaty. Borykała się z różnymi problemami, jak kłopoty z lokalizacją, niedoinwestowanie, niski poziom wykształcenia nauczycieli czy absencja uczniów. Pomimo tego, angażując całą społeczność Bielan, pozytywnie na nią oddziaływała, przyczyniając się do wzrostu jej wykształcenia.
Bibliografia
Bielany, w: Encyklopedia Krakowa, Warszawa–Kraków 2000, s. 62–63.
Bielany, w: Poczet krakowski, https://www.poczetkrakowski.pl/tomy/show_article,bielany-773.html (10.03.2025).
Bielecki do konsystorza diecezji krakowskiej z 1 VI 1861 r., Archiwum Narodowe w Krakowie, sygn. 200/WMK XIV-80, s. 200.
Bujak A., Tajemnica kamedułów, Kraków 2000.
Bujak F., Galicja, t. 1: Kraj, ludność, społeczeństwo, rolnictwo, Lwów 1908.
Florkowska M., Moje Bielany. O pustelniczej gościnności, przekraczaniu furty i niezwykłych przeżyciach, Kraków 2010.
Grochowina M., Scholastyk, w: Encyklopedia katolicka, t. 17, Lublin 2012, kol. 1268.
Historia wychowania, t. 2, red. Ł. Kurdybacha, Warszawa 1968.
Katalog główny wraz z wykazem klasyfikacyjnym. Rok szkolny 1894/95. Szkoła ludowa 1 kl. w Bielanach, Archiwum Narodowe w Krakowie, sygn. 29/2803/1, s. 1-44.
Katalog główny wraz z wykazem klasyfikacyjnym. Rok szkolny 1895/6, Archiwum Narodowe w Krakowie, sygn. 29/2803/2, s. 1–52.
Katalog główny wraz z wykazem klasyfikacyjnym. Rok szkolny 1896/7, Archiwum Narodowe w Krakowie, sygn. 29/2803/3, s. 1–83.
Katalog główny wraz z wykazem klasyfikacyjnym. Rok szkolny 1897/8, Archiwum Narodowe w Krakowie, sygn. 29/2803/4, s. 1–90.
Katalog główny wraz z wykazem klasyfikacyjnym. Rok szkolny 1898/9, Archiwum Narodowe w Krakowie, sygn. 29/2803/5, s. 1–92.
Kliś A., Rola galicyjskiej szkoły ludowej w edukacji społeczeństwa polskiego, w: Historia wychowania, misja i edukacja. Profesorowi Andrzejowi Meissnerowi w 70. rocznicę urodzin i 45-lecia pracy naukowej i nauczycielskiej, red. K. Szmyd, J. Dybiec, Rzeszów 2008, s. 165–183 (Galicja i Jej Dziedzictwo, 20).
Kot S., Historia wychowania, t. 2, Warszawa 1994.
Kronika szkolna, Archiwum Szkoły Podstawowej nr 48 w Krakowie-Bielanach, b. sygn.
Małkiewicz A., Z historycznej i artystycznej problematyki kościoła kamedułów na Bielanach pod Krakowem, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace z Historii Sztuki” 1972 nr 10, s. 83–107.
Meissner A., Spór o duszę polskiego nauczyciela. Społeczeństwo galicyjskie wobec problemów kształcenia nauczycieli, Rzeszów 1999 (Galicja i Jej Dziedzictwo, 11).
Odpowiedzi tyczące się szkoły w Bielanach z 10 I 1842 r., Archiwum Narodowe w Krakowie, sygn. 200/WMK XIV-80, s. 105–114.
Odpowiedzi Wincentego Niedzielskiego na pytania komisji kwalifikacyjnej z 1 VIII 1827 r., Archiwum Narodowe w Krakowie, sygn. 200/WMK XIV-80, s. 21–28.
Opis planu budynku szkoły na Bielanach z 1 VI 1841 r., Archiwum Narodowe w Krakowie, sygn. 200/WMK XIV-80, s. 73–74.
Pelczar R., Szkoły parafialne w systemie szkolnictwa ludowego w Galicji w latach 1772–1869 (na przykładzie łacińskiej diecezji przemyskiej), w: Historia wychowania, misja i edukacja. Profesorowi Andrzejowi Meissnerowi w 70. rocznicę urodzin i 45-lecia pracy naukowej i nauczycielskiej, red. K. Szmyd, J. Dybiec, Rzeszów 2008, s. 144–164 (Galicja i Jej Dziedzictwo, 20).
Pismo konsystorza diecezji krakowskiej z 1857 r., Archiwum Narodowe w Krakowie, sygn. 200/WMK XIV-80, s. 155–156.
Pismo władz oświatowych z 18 X 1857 r., Archiwum Narodowe w Krakowie, sygn. 200/WMK XIV-80, s. 157.
Pytania zadane nauczycielom szkół początkowych do pisemnych na nie odpowiedzi w czasie zebrania w Krakowie w miesiącu sierpniu 1827 r., Archiwum Narodowe w Krakowie, sygn. 200/WMK XIV-80, s. 29–32.
Raport dla Dozoru Głównego z 23 XII 1823 r., Archiwum Narodowe w Krakowie, sygn. 200/WMK XIV-80, s. 5–16.
Raport z wizytacji z 5 X 1824 r., Archiwum Narodowe w Krakowie, sygn. 200/WMK XIV-80, s. 17–20.
Szematyzm szkół ludowych i nauczycieli diecezyi krakowskiej na rok 1869.
Szwagrzyk J. A., Pieniądz na ziemiach polskich X–XX w., Wrocław–Warszawa 1990.
Tabaka Z., Szkolnictwo ludowe w Galicji Zachodniej u progu ery autonomicznej, „Rocznik Naukowo-Dydaktyczny. Prace Historyczne” 5 (1970), s. 223–238.
Tomkowicz S., Bielany, Kraków 1904.
Wykaz o stanie szkoły w Bielanach, powiecie Liszki w roku szkolnym 1855/1856, Archiwum Narodowe w Krakowie, sygn. 200/WMK XIV-80, s. 365–371.
Wykaz uczniów naruszających obowiązek szkolny z 1855 r., Archiwum Narodowe w Krakowie, sygn. 200/WMK XIV-80, s. 292–297.
Wykaz z Bielan i Przegorzał do szkoły w Bielanach uczęszczających, Archiwum Narodowe w Krakowie, sygn. 200/WMK XIV-80, s. 289–290.
Zarewicz L., Zakon kamedułów, jego fundacje i dziejowe wspomnienia w Polsce i Litwie, Kraków 1871.
Zbiór ustaw krajowych obowiązujących w zakresie spraw szkolnictwa ludowego w Królestwie Galicyi i Lodomerii wraz z Wielkim Księstwem Krakowskim, oprac. B. Baranowski, Lwów 1895.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Rafał Szczurowski
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autorzy publikujący w czasopiśmie udzielają jego wydawcy zgody o następującej treści:
- Autor zachowuje autorskie prawa majątkowe do utworu, a jednocześnie udziela wydawcy czasopisma zgody na jego pierwszą publikację w wersji drukowanej i wersji online na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe oraz zgody na wykonywanie opracowań, w tym przekładów.
- Autor ma możliwość udzielania zgody niewyłącznej na opublikowanie utworu w wersji, która ukazała się w czasopiśmie (np. zamieszczenia go w repozytorium instytucjonalnym lub opublikowania w książce), wraz z informacją o jego pierwszej publikacji w czasopiśmie.
- Autor może umieścić swój utwór online (np. w repozytorium instytucjonalnym lub na swojej stronie internetowej) jeszcze przed zgłoszeniem utworu do czasopisma.
