Między obroną wolności a drogą do rewolucji. Strajk nauczycielski 1937 r.
DOI:
https://doi.org/10.15633/fhc.2244Klíčová slova:
ZNP, strajk, Wanda Wasilewska, Paweł Musioł, „Płomyk", front ludowy, KPPAbstrakt
W marcu 1936 r. ukazał się poświęcony Związkowi Sowieckiemu numer wydawanego przez ZNP czasopisma dla młodzieży „Płomyk". Część ówczesnej prasy określiła go jako element sowieckiej propagandy. W obronie swojego dobrego imienia wydawcy pisma wytoczyli jednej z gazet proces, który przegrali. Półtora roku później, we wrześniu 1937 r., rząd zawiesił Zarząd Główny ZNP i wyznaczył kuratora. Jednym z zarzutów, oprócz tych dotyczących nieprawidłowości finansowych, były prokomunistyczne sympatie polityczne.
W odpowiedzi na działania rządu część pracowników Zarządu Głównego zorganizowała strajk okupacyjny, wkrótce poparty przez samych nauczycieli i wiele organizacji związkowych i politycznych. Strajk okazał się zwycięski, najpierw rząd odwołał dotychczasowego i powołał nowego kuratora, a następnie zjazd ZNP wyłonił nowy Zarząd Główny, złożony z kluczowych działaczy sprzed strajku.
Dla badaczy bliskich ZNP działania rządu stanowiły zamach na wolności związkowe, a strajk miał charakter jedynie obrony wolności i swobód obywatelskich. Można jednak odnaleźć ślady bezpośrednich kontaktów KPP z inicjatorkami strajku i dążeń — przynajmniej niektórych działaczy, jak Wanda Wasilewska i Janina Broniewska — do eskalacji konfliktu i wywołania strajku generalnego.Reference
J. Broniewska, Tamten brzeg mych lat, Warszawa 1979.
A. J. Cieślikowa, Wielki skandal polityczny „Płomyka", „Zeszyty Prasoznawcze" 2004 nr 1—2, s. 177—178.
I. Desperak, Strajk przeciwko złej zmianie, http://krytykapolityczna.pl/ kultura/historia/strajk-przeciwko-zlej-zmianie/ (26.06.2017).
H. Glass, Wpływy Kominternu wśród nauczycieli. Materiały oświetlające cele i taktykę komunistów w Związku Nauczycielstwa Polskiego, Warszawa 1938.
A. Glimos-Nadgórska, Lewicowy charakter działań podejmowanych przez ZNP w walce o oblicze ideowe szkolnictwa powszechnego w międzywojennym województwie śląskim, w: Polska lewica wXX wieku. Historia — ludzie — idee, red. T. Ślęzak, M. Śliwa, Kraków 2004, s. 112—118.
B. Grześ, Obrona niezależności Związku Nauczycielstwa Polskiego (65. rocznica zawieszenia działalności ZNP), „Przegląd Historyczno- -Oświatowy" 2003 nr 1—2, s. 21—35.
E. Jamrozik, Na bezdrożach. O nielegalnej działalności Związku Nauczycielstwa Polskiego, Poznań 1937.
L. Jarosz, Musioł Paweł, w: Polski Słownik Biograficzny, t. 22, Wrocław 1977. J. Kwapiński, Moje wspomnienia 1904—1939, Paryż 1965.
S. W. Maciszewski, Kartka z dziejów kryzysu w ZNP (1937—1938), „Rozprawy z Dziejów Oświaty XLI" (2002), s. 243 — 253.
I. Michalska, Czasopisma Związku Nauczycielstwa Polskiego dla dzieci w okresie Drugiej Rzeczypospolitej, Łódź 1994.
A. Notkowski, Prasa Polskiej Partii Socjalistycznej 1918—1939. Przegląd wydawnictw warszawskich, cz. 1, „Kwartalnik Historii Prasy Polskiej" 1988 nr 27/3, s. 5-49.
Oni tworzyli obraz Górnego Śląska wXX wieku, red. A. Kubica, J. Mokrosz, Katowice-Rybnik 2017.
A. Paczkowski, Prasa polska w latach 1918—1939, Warszawa 1980.
Polsko-radzieckie stosunki kulturalne 1918—1939. Dokumenty i materiały, red. W. Balcerak, Warszawa 1977.
T. Szczechura, Związek Nauczycielstwa Polskiego. Zarys dziejów 1919—1939, Warszawa 1957 .
W. Wasilewska, Historia jednego strajku, Warszawa 1950.
C. Wycech, Wspomnienia 1905—1939, Warszawa 1969.
J. Żarnowski, „Lewica sanacyjna" w latach 1935—1939, „Przegląd Historyczny" 1958 nr 49/4, s. 714-737.
Stažení
Publikováno
Číslo
Sekce
Licence
Copyright (c) 2018 Michał Wenklar
Tato práce podléhá licenci na základě Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 3.0 Unported License.
Autor prohlašuje, že mu přináleží autorská práva k dílu a že nejsou omezena v rozsahu spadajícím pod toto prohlášení a že je dílo originální a nenarušuje autorská práva jiných osob.
Autor povoluje Papežské univerzitě Jana Pavla II. v Krakově bezplatné, nevýhradní a časově neomezené využívání díla, tedy:
- záznam a reprodukci: vytváření exemplářů díla tiskařskou, reprografickou technikou, magnetickým záznamem a digitální technikou;
- obchodování s originálem nebo exempláři, na nichž bylo dílo zaznamenáno (uvedení do obratu, zapůjčení nebo nájem originálu nebo exemplářů, veřejné vystavování, zobrazování a také veřejné zpřístupňování díla tak, aby k němu mohl mít každý přístup na místě a v čase, který si vybere);
- začlenění díla do kolektivního díla;
- poskytnutí sublicence Papežskou univerzitou Jana Pavla II. v Krakově Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Bez utworów zależnych 3.0 Polska
Papežská univerzita Jana Pavla II. v Krakově zpřístupňuje dílo na platformě časopisu patřící vysoké škole, na základě licence Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Bez utworów zależnych 3.0 Polska. Tím také opravňuje všechny zájemce k využití díla za následujících podmínek:
- bude uveden autor a název díla,
- bude uvedeno místo publikování (název časopisu a internetová adresa na původně publikované dílo),