Why the confessional factor did not become determinant in the Second Partition of the Polish–Lithuanian Commonwealth
DOI:
https://doi.org/10.15633/ochc.2511Keywords:
Grigory Potemkin, the Orthodox Church, the dissidents, the Four-Year Sejm, peasant revolt, the Targowica Confederation, the Second Partition of the Polish–Lithuanian CommonwealthAbstract
The article is devoted to the analysis of the Russian political and military projects between 1789 and 1791. These projects were represented as different notes, letters, orders of Grigory Potemkin and foresaw the initiation and usage of the orthodox population of the south-eastern parts of the Polish–Lithuanian Commonwealth revolts. They were precursory approved by Ekaterina II and were intended to be used in case of a war conflict with the Polish–Lithuanian Commonwealth if the force balance was unprofitable for Russia. Four main reasons that did not let these plans to be accomplished are specified in this work. Firstly, the weakening of the Russian influence among the dissidents of the Polish–Lithuanian Commonwealth during the Four-Year Sejm (1788–1792). Secondly, the changes on the global stage, that diminished the threat of simultaneous attack of several European countries on Russia, as well as the disadvantageous for G. Potemkin court conjuncture, that of the increased influence of the new favourite – Platon Zubov. And lastly – the French Revolution influence, which forced Ekaterina II to avoid supporting the lower class, which included most of the local orthodox population. In this article Ekaterina’s II refusal to start the religious and class war in the Right-Bank Ukraine is considered as one of the factors leading to the alternative scenario of Russian military intervention in the internal affairs of the Polish–Lithuanian Commonwealth – in the formation of Targowica confederation.
References
Arhivnye istočniki
Архив внешней политики Российской империи, Ф. 5, оп. 1, д, 589.
Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie, AKP, sygn. 203.
Biblioteka Książąt Czartoryskich – Muzeum Narodowe w Krakowie, rkps. 934, 949.
Nacyanal’ny gistaryčnyj arhiŭ Belarusi ŭ Minsku, f. 1934, vop. 1, spr. 1,2,4.
Rossijskij gosudarstvennyj arhiv drevnih aktov, f. 5, d. 585, č. 2; f. 20, op. 1, d. 289.
Rossijskij gosudarstvennyj voenno-istoričeskij arhiv, f. 52, op. 2, d. 7, 8, 17, 22, 54, 55.
Opublikovannye istočniki
Arheografičeskij sbornik dokumentov, otnosâŝihsâ k istorii Severo-Zapadnoj Rusi, t. 2, Vil’na 1867.
Arheografičeskij sbornik dokumentov, otnosâŝihsâ k istorii Severo-Zapadnoj Rusi, t. 11, Vil’na 1890.
Arhiv knâzâ Voroncova, kn. 13, Moskva 1879.
Ekaterina II i G. A. Potemkin. Ličnaâ perepiska 1769–1791, podgotovil V. S. Lopatin, Moskva 1997.
Reskripty imperatricy Ekateriny II knâzû Potëmkinu, „Russkij arhiv” 8 (1874), stlb. 225–290.
Rok nadziei i rok klęski. 1791–1792. Z korespondencji Stanisława Augusta z posłem polskim w Petersburgu Augustynem Deboli, wybrał i opracował J. Łojek, Warszawa 1964.
Sbornik imperatorskogo russkogo istoričeskogo obŝestva, t. 23, Санкт-Петербург 1878.
Sbornik imperatorskogo russkogo istoričeskogo obŝestva, t. 26, Sankt-Peterburg 1879.
Sbornik imperatorskogo russkogo istoričeskogo obŝestva, t. 42, Sankt-Peterburg 1885.
Sborniik voenno-istoričeskih materialov, vyp. 8: Bumagi knâzâ Grigorija Aleksandroviča Potemkina-Tavričeskogo 1790–1793 gg., napečatany pod red. akad. N. F. Dybrovina, Sankt-Peterburg 1895.
Volumina Legum, t. 9, Kraków 1889.
Issledovaniâ
Aniščanka Â. K., Narodžany rabalepničac’. Belaruskiâ zemli pry peršym padzele Rèčy Paspalitaj, Minsk 2007.
Aržakova L. M., Dissidentskij vopros i padenie Reči Pospolitoj (dorevolûcionnaâ otečestvennaâ istoriografiâ problemy), „Studia Slavica et Balcanica Petropolitana” 1 (2008), s. 31–39.
Askenazy Sz., Przymierze polsko-pruskie, Warszawa 1918.
А.В. Бельский, Керчь-Еникальский округ Черноморского казачества. 1788-1792 гг., Культура народов Причерноморья 2011, № 213, с. 122-123.
Butterwick R., Polska rewolucja a Kościół katolicki 1788–1792, Kraków 2012.
Dukwicz D., Rosja wobec sejmu rozbiorowego warszawskiego (1772–1775), Warszawa 2015.
Eliseeva O. I., Geopolitičeskie proekty G. A. Potemkina, Moskva 2000.
Herbst S., Grabowski Paweł, w: Polski słownik biograficzny, t. 8, Wrocław 1959–1960, s. 506–507.
Kądziela Ł., Od konstytucji do insurekcji. Studia nad dziejami Rzeczypospolitej w latach 1791–1794, Warszawa 2011.
Kalinka W., Sejm Czteroletni, t. 1–2, Lwów 1881.
Konopczyński W., Grabowski Jan Jerzy, w: Polski słownik biograficzny, t. 8, Wrocław 1959–1960, s. 494–495.
Konopczyński W., Jerzy Wilhelm Goltz, w: Polski słownik biograficzny, t. 8, Wrocław 1959–1960, s. 235–236.
Kostomarov, N. I., Poslednie gody Reči Pospolitoj, Sankt-Peterburg 1870.
Kriegseisen W., Dysydenci i dyzunici w Rzeczypospolitej epoki stanisławowskiej, w: Stanisław August i jego Rzeczpospolita. Dramat państwa, odrodzenie narodu, red. A. Sołtys, Z. Zielińska, Warszawa 2013, s. 51–62.
Kurukin I. V., Platon Zubov - «ministr vceh častej pravleniâ»: favoritizm na ishode XVIII stoletiâ, „Quaestio Rossica” 3 (2015), s. 200–226.
Lord R. H., Drugi rozbiór Polski, Warszawa 1984.
Łojek J., Geneza i obalenie Konstytucji 3 maja, Lublin 1986.
Łojek J., Wokół sporów i polemik, Lublin 1991.
Michalski, J., Fryderyk Wielki i Grzegorz Potemkin w latach kryzysu przymierza prusko-rosyjskiego, w: Między wschodem a Zachodem. Rzeczpospolita XVI–XVIII w. Studia ofiarowane Zbigniewowi Wójcikowi w siedemdziesiątą rocznicę urodzin, red. T. Chynczewskiej-Hennel, M. Kulecki, H. Litwin, J. Tazbir, Warszawa 1993, s. 215–230.
Mironowicz A., Kościół prawosławny w Polsce, Białystok 2006.
Mironowicz А., Ihumen Sawa Palmowski, Białystok 2001.
Müller M. G., Rozbiory Polski. Historia Polski i Europy XVIII wieku, Poznań 2005.
Nosov B. V., Ustanovlenie rossijskogo gospodstva v Reči Pospolitoj. 1756–1768 gg., Moskva 2004.
Scott Н. M., The Emergence of the Eastern Powers, 1756–1775, Cambridge 2001.
Solov’ëv S. M., Istoriâ padeniâ Pol’ši, Moskva 1863.
Stegnij P. V., Razdely Pol’ši i diplomatiâ Ekateriny II. 1772, 1793, 1795, Moskva 2002.
Trąbski M., Zagrożenie buntem chłopskim w południowo-wschodnich województwach Rzeczypospolitej Obojga Narodów w latach 1788–1789, „Orientalia Christiana Cracoviensia” 7 (2015), s. 91–116.
Zielińska Z., Ostatnie miesiące ambasady Ottona Stackelberga w świetle jego raportów (styczeń 1789 - czerwiec 1790), w: eadem, Studia z dziejów stosunków polsko-rosyjskich w XVIII wieku, Warszawa 2001, s. 170–247.
Zielińska Z., Polska w okowach „systemu północnego” 1763–1766, Kraków 2012.
Downloads
Published
Issue
Section
License
Copyright (c) 2018 Вадим Аниперков
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 3.0 Unported License.
Twórca oświadcza, że przysługują mu prawa autorskie do utworu i że nie są ograniczone w zakresie objętym niniejszym oświadczeniem oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza praw autorskich innych osób.
Twórca zezwala Uniwersytetowi Papieskiemu Jana Pawła II w Krakowie na nieodpłatne, niewyłączne i nieograniczone w czasie korzystanie z utworu, to jest:
- utrwalanie i zwielokrotnianie: wytwarzanie egzemplarzy utworu techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
- obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono (wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy, publiczne wystawienie, wyświetlenie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym);
- włączenie utworu w skład utworu zbiorowego;
- udzielanie przez Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie sublicencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Bez utworów zależnych 3.0 Polska
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie udostępnia utwór na Platformie Czasopism należącej do uczelni, na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Bez utworów zależnych 3.0 Polska. Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu pod następującymi warunkami:
- zostanie podany autor i tytuł utworu,
- zostanie podane miejsce publikacji (tytuł czasopisma i adres internetowy do oryginalnie opublikowanego utworu),
- utwór będzie dystrybuowany w sposób niekomercyjny,
- nie będą tworzone utwory zależne.
