Władcy Rzeczypospolitej wobec Kościoła prawosławnego po soborze brzeskim 1596 roku
DOI:
https://doi.org/10.15633/ochc.1860Słowa kluczowe:
Rzeczypospolita, Kościół rzymskokatolicki, sobór brzeski, Kościół greckokatolicki, prawosławieAbstrakt
Po Soborze Trydenckim (1545–1563) w odrodzonym i silnym Kościele katolickim wzmogła się działalność misyjna. Realizujący ideę jedności kościelnej na ziemiach ruskich państwa polskiego Król Zygmunt III okazał swą aprobatę dla soboru brzeskiego i nakazał, aby urzędnicy państwowi, wojewodowie, starostowie, burmistrzowie oraz radcy poddali się decyzjom soboru. Ograniczenie praw zraziło ludność ruską do Kościoła rzymskiego oraz unickiego. Choć postulaty w obronie praw Kościoła prawosławnego były zgłaszane od samego początku unii na sejmach, a ich głównym celem było skasowanie unii oraz reaktywowanie prawosławnej hierarchii cerkiewnej, to los ludności prawosławnej systematycznie ulegał pogorszeniu.Bibliografia
Akinczyc N., Unijactwa. Historyja i suczasnasć bresckaj carkoŭnaj unii, Brest 1997.
Akta grodzkie i ziemskie z czasów Rzeczypospolitej Polskiej z archiwum tak zwanego bernardyńskiego we Lwowie, t. 1, Lwów 1868.
Antonowicz W. B., Otnoszenija polskago gosudarstwa k prawosławiju i prawosławnoj cerkwi, [w:] Sbornik statiej, razjasniajuszczich polskoje dieło po otnoszeniju k zapadnoj Rossii, sost. S. Szołkowicz, Wilno 1885, s. 154–165.
Architektura Biełarusi. Narysy ewalucyi wa ŭschodniesławianskim i jeŭrapiejskim kantekscie XV‑siaredzina XVIII st., red. A. I. Łakotka, t. 2, Minsk 2006.
Biełorussija w epochu fieodalizma, t. 1: S driewniejszych wriemion do sieriediny XVII wieka, Minsk 1959.
Biełorussija w epochu fieodalizma, t. 2: S sierediny XVII do końca XVIII wieka – do wossojedinienija s Rossijej, Minsk 1960.
Blinowa T. B., Ijezuity w Biełarusi. Ich rol w organizacyi obrazowanija i proswieszczenija, Grodno 2002.
Bendza M., Tendencje unijne względem Cerkwi prawosławnej w Rzeczypospolitej w latach 1674–1686, Warszawa 1987.
Buchwald‑Pelcowa P., Cenzura w dawnej Polsce. Między prasą drukarską a stosem, Warszawa 1997.
Batiuszkow P. N., Wołyń. Istoriczeskija sud’by Jugo‑Zapadnago kraja, Sankt‑Pietierburg 1888.
Bendza M., Synod w Zamościu 1720 roku jako przykład postępu latynizacji Ortodoksji, [w:] Między Odrą a Uralem, red. W. Wierzbieniec, Rzeszów 2010, s. 87–104.
Bułgakow M., Prieoswiaszczennyj Gieorgij Konisskij, archiejepiskop mogilewskij, Minsk 2000.
Biednow W. A, Prawosławnaja cerkow’ w Polsze i Litwie, Minsk 2002.
Chruscewicz G., Istorija Zamojskogo sobora 1720 goda, Wilno 1880.
Chrześcijaństwo w Polsce. Zarys przemian 966–1945, red. J. Kłoczowski, Lublin 1980.
Dobrzyński Z., Prawosławni i grekokatolicy w dawnej Polsce, cz. 1, Warszawa 1992.
Hajduk H., Bresckaja unija 1596, Minsk 1996.
Ignatienko A. P., Sidorcow W. N., Chriestomatija po istorii Biełorussii s drewniejszych wremion do 1917 g., Minsk 1977.
Katolicyzm w Biełorussii: tradycyonalizm i prisposoblenije, red. A. S. Majchrowicz, E. S. Prokoszyna, Minsk 1987.
Kawecka‑Gryczowa A., Korotajowa K., Krajewski W., Drukarze dawnej Polski od XV do XVIII wieku. Małopolska – Ziemie ruskie, Wrocław–Kraków 1960.
Nemicz O., Unija w istoriji Ukrajiny‑Rusy, Lwiw 1992.
Panas K., Istorija Ukrajinśkoji Cerkwy, Lwiw 1992.
Pidrucznyj, P. W., Wasylijanśkyj czyn wid Berestejśkoho zjednannia (1596) do 1743 roku, [w:] Narys istoriji Wasylijanśkoho Czynu Swiatoho Josafata, Rym 1992, s. 96–182.
Piwowar E., Pierwszy synod unicki eparchii przemyskiej (1693), [w:] Polska – Ukraina. 1000 lat sąsiedztwa, t. 1, Przemyśl 1990, s. 157–166.
Rzońca J., Kościół unicki w okresie panowania Wazów (1596–1668), [w:] 400-lecie Unii Brzeskiej, tło polityczne, skutki społeczne i kulturowe, red. A. J. Zakrzewski, J. Fałkowski, Częstochowa 1996, s. 37–63.
Sapunow A., Istoriczeskije sud’by Połockoj jeparchii s driewniejszych wriemion do połowiny XIX w., Witiebsk 1889.
Swistun F., Markow O. A., Prykarpatskaja Ruś pod władienijem Awstrii, Trumbull 1970.
Tazbir J., Rzeczpospolita i świat. Studia z dziejów kultury XVII w., Wrocław 1971.
Tiepłowa W. A., Zujewa Z. I., Unija w dokumientach, Minsk 1997.
Titow F. I., Russkaja Prawosławnaja cerkow’ w Polsko‑Litowskom gosudarstwie w XVII–XVIII ww., cz. 1, Kijew 1905.
Trentowski B. F., Chowanna, czyli system pedagogiki narodowej jako umiejętności wychowania, nauki i oświaty, słowem wykształcenia naszej młodzieży, t. 2, cz. 2, Poznań 1842.
Unija: istorija i suczasnist, Poczaiw 2005.
Welykyj A. G., OSBM, Dalle cronache dell’Ucraina cristiana. Letture storiche dalla Radio Vaticana, vol. 8: XIX sec., Roma 1976.
Wiesiałkoŭski J., Daroha rymskich papaŭ na Uschod, Londan 1992.
Znosko K., Istoriczeskij oczerk cerkownoj unii, t. 2, Warszawa 1933.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Twórca oświadcza, że przysługują mu prawa autorskie do utworu i że nie są ograniczone w zakresie objętym niniejszym oświadczeniem oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza praw autorskich innych osób.
Twórca zezwala Uniwersytetowi Papieskiemu Jana Pawła II w Krakowie na nieodpłatne, niewyłączne i nieograniczone w czasie korzystanie z utworu, to jest:
- utrwalanie i zwielokrotnianie: wytwarzanie egzemplarzy utworu techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
- obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono (wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy, publiczne wystawienie, wyświetlenie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym);
- włączenie utworu w skład utworu zbiorowego;
- udzielanie przez Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie sublicencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Bez utworów zależnych 3.0 Polska
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie udostępnia utwór na Platformie Czasopism należącej do uczelni, na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Bez utworów zależnych 3.0 Polska. Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu pod następującymi warunkami:
- zostanie podany autor i tytuł utworu,
- zostanie podane miejsce publikacji (tytuł czasopisma i adres internetowy do oryginalnie opublikowanego utworu),
- utwór będzie dystrybuowany w sposób niekomercyjny,
- nie będą tworzone utwory zależne.
