Phenomenon of Melodic Changes in the late Medieval Notation of Jan Olbracht Gradual on the Example of Antiphon ad Mandatum „Si ego Dominus et Magister”
DOI:
https://doi.org/10.15633/pms.4116Słowa kluczowe:
Graduał Jana Olbrachta, Antyfonarz Hartkera, przekształcenia melodyczne, Mandatum, antyfona, Si ego Dominus et MagisterAbstrakt
W artykule przedstawiono przekształcenia melodyczne antyfony ad Mandatum “Si ego Dominus et Magister” zapisanej w jednym z najcenniejszych zabytków polskich późnego średniowiecza, Graduale Jana Olbrachta (Rkp. 43, AKKK). Analizę przekształceń przeprowadzono w oparciu o porównanie z zapisem adiastematycznym omawianej antyfony w Antyfonarzu Hartkera (CH-SGs 390) oraz jego restytucją melodyczną w Graduale Novum. W wyniku przeprowadzonych badań ustalono tożsamość wersji antyfony zapisanej w Graduale Olbrachta oraz wyłoniono podstawowe różnice względem starszych wersji zapisu śpiewu, takie jak zmiana relacji między dźwiękami, stosowanie większych interwałów oraz zmiana atrybucji tonalnej antyfony.
Bibliografia
Graduale Albiense, Bibliothèque Nationale de France, ms. lat. 776, https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/btv1b84546727/f128.image (22.06.2021).
Graduale Novum, t. 2: De feriis et sanctis, Regensburg 2018.
Graduale Romanum, Sacrosanctae Romanae Ecclesiae de tempore et de sanctis, Roma 1908.
Graduale, Troparium et Prosarium ad usum Sancti Aredii, Bibliothèque Nationale de France, ms. lat. 903, https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/btv1b9068069f/f153.image (22.06.2021).
Graduał Jana Olbrachta, t. 1: De Sanctis, Archiwum i Biblioteka Krakowskiej Kapituły Katedralnej, Ms. 43, facsimile.
Graz, Universitätsbibliothek, ms. 807: Graduale (Kolsterneuburg), http://143.50.26.142/digbib/handschriften/Ms.0800-0999/Ms.0807/slides/092v.jpg (22.06.2021).
St. Gallen, Stiftsbibliothek, Cod. Sang. 390: Antiphonarium officii, https://www.e-codices.unifr.ch/fr/csg/0390/185 (22.06.2021).
The Bible, Revised Standard Version Catholic Edition, https://www.biblegateway.com/versions/Revised-Standard-Version-Catholic-Edition-RSVCE-Bible/ (29.03.2021).
Amiet R., Le Mandatum de Jeudi Saint XIIIe-XVIIIe siècles, “Études Gregoriennes” 29 (2001), p. 68–87.
Cardine E., Semiologia gregoriańska, tłum. M. Kaziński, Kraków 2008.
Głuchowski T., Przekształcenia melodyczne w notacji rękopisu nr 44 Archiwum Krakowskiej Kapituły Katedralnej na przykładzie introitu „Introduxit vos”, „Pro Musica Sacra” 17 (2019), p. 203–219.
Hiley D., Western Plainchant. A Handbook, Oxford 1995.
Kasprzyk P., Graduał “Priusquam te formarem” z Graduału Jana Olbrachta w świetle “authenticum fontium gregorianum”, „Pro Musica Sacra” 18 (2020), p. 155–166.
Jougan A., Słownik kościelny łacińsko-polski, Warszawa 1992.
Kubieniec J., Secundum consuetudinem. Śpiew godzin kanonicznych w średniowiecznej metropolii gnieźnieńskiej, Kraków 2013.
Kwiatkowski D., Paschalny wymiar obrzędu Mandatum podczas Mszy Wieczerzy Pańskiej Wielkiego Czwartku, „Liturgia Sacra” 18 (2012) no. 2, p. 343–355.
Lewański J., Liturgiczne łacińskie dramatyzacje Wielkiego Tygodnia XI–XVI w., Lublin 1999.
Miazga T., Graduał Jana Olbrachta. Studium muzykologiczne, Graz 1980.
Popowska M., Jan Olbracht Gradual from the Archives of the Wawel Cathedral. Physical description, „Edukacja Muzyczna” 13 (2018), p. 183–207, http://cejsh.icm.edu.pl/cejsh/element/bwmeta1.element.mhp-624d66e0-ef05-4aef-85f0-7e88977f6e0c (25.06.2021).
Praßl F.K., Kodeks Hartkera (CH-SGs 390/391) – genialna szkoła retoryki w służbie teologii liturgicznej, „Pro Musica Sacra” 17 (2019), p. 43–61.
Sławecki M., Główne aspekty śpiewu gregoriańskiego, in: M. Bornus-Szczyciński, A. Nowak, M. Sławecki, Monodia, Warszawa 2008, p. 103–216.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Twórca oświadcza, że przysługują mu prawa autorskie do utworu i że nie są ograniczone w zakresie objętym niniejszym oświadczeniem oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza praw autorskich innych osób.
Twórca zezwala Uniwersytetowi Papieskiemu Jana Pawła II w Krakowie na nieodpłatne, niewyłączne i nieograniczone w czasie korzystanie z utworu, to jest:
- utrwalanie i zwielokrotnianie: wytwarzanie egzemplarzy utworu techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
- obrót oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono (wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy, publiczne wystawienie, wyświetlenie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym);
- włączenie utworu w skład utworu zbiorowego;
- udzielanie przez Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie sublicencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0)
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie udostępnia utwór na Platformie Czasopism należącej do uczelni, na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0) Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu pod następującymi warunkami:
- zostanie podany autor i tytuł utworu,
- zostanie podane miejsce publikacji (tytuł czasopisma i adres internetowy do oryginalnie opublikowanego utworu).
