Recepcja i adaptacja dzieł Giovanniego Pierluigiego da Palestrina w środowisku krakowskich rorantystów w okresie prepozytury ks. Józefa Pękalskiego
DOI:
https://doi.org/10.15633/pms.2302Słowa kluczowe:
adaptacje, kolegium rorantystów, Palestrina, PękalskiAbstrakt
Dzieła Palestriny były znane i wykonywane w środowisku muzycznym katedry krakowskiej w XVII i XVIII wieku, szczególnie w kręgu kolegium rorantystów. Na czele kolegium stał prepozyt, który był odpowiedzialny m.in. za dobór repertuaru oraz przygotowanie muzykaliów. Jednym z najwybitniejszych prepozytów i skrybów tego zespołu był ks. Józef Pękalski (ok. 1708–1758), który sporządził kilkaset kopii utworów, w tym dzieł Palestriny. Co ważne, dokonywał zmian w kopiowanym przez siebie repertuarze. W artykule wymieniono dzieła Palestriny, które były wykonywane w czasie działalności Pękalskiego (tj. w latach 1739–1753), wskazano z których druków korzystał do sporządzenia kopii, a także które utwory i w jaki sposób zostały przez niego modyfikowane. Dzięki analizie porównawczej ustalono, że Pękalski kopiował nie tylko z druków autorskich Palestriny, ale również z antologii, które były dostępne na Wawelu, a wprowadzone przez niego zmiany dotyczyły zarówno formy kompozycji, jak i obsady głosowej. W konkluzji zasugerowano prowadzenie dalszych badań nad tym zagadnieniem, które mogą przynieść nowe informacje dotyczące praktyki wykonawczej rorantystów w XVIII wieku.
Bibliografia
Bebak M., Franciszek Lilius. Życie i twórczość na tle epoki, Kraków 2018.
Bebak M., Józef Tadeusz Benedykt Pękalski i jego związki z Instytutem Księży Życia Wspólnego (bartolomitami), kapelą kolegiaty kieleckiej oraz kolegium rorantystów w krakowskiej katedrze, „Muzyka” 69 (2024) nr 4, s. 81–103.
Bebak M., Życie i działalność skryptorska Macieja A. Miskiewicza. Repertuar kolegium rorantystów wawelskich w latach 1660–1682, „Muzyka” 58 (2013) nr 2, s. 19–40.
Chybiński A., Materjały do dziejów król. kapeli rorantystów na Wawelu. Część druga 1624–1694 (do objęcia prepozytury przez Jana Porębskiego), „Przegląd Muzyczny” 4 (1911) nr 17, s. 1–5.
Chybiński A., Materyały do dziejów król. kapeli rorantystów na Wawelu. Część pierwsza: 1540–1624, Kraków 1910.
Chybiński A., O kulcie Palestriny w dawnym Krakowie, „Przegląd Muzyczny” 1 (1925) nr 23, s. 3–5,
Chybiński A., O kulcie Palestriny w dawnym Krakowie [cd.], „Przegląd Muzyczny” 1 (1925) nr 24, s. 1–3.
Czepiel T., Zacheus Kesner and the music book trade at the beginning of the seventeenth century: an inventory of 1602, „Musica Iagellonica” 2 (1997), s. 23–69.
Czepiel T., Music at the royal court and chapel in Poland, c. 1543–1600, New York–London 1996.
Musicalia Vetera. Katalog tematyczny rękopiśmiennych zabytków dawnej muzyki w Polsce, red. Z. M. Szweykowski, t. 1: Zbiory muzyczne proweniencji wawelskiej, z. 6, oprac. E. Głuszcz-Zwolińska, Kraków 1983.
Patalas A., W kościele, w komnacie i w teatrze. Marco Scacchi. Życie, muzyka, teoria, Kraków 2010.
Pielech M., Do repertuaru kapel wawelskich. Starodruki muzyczne zachowane w archiwum katedry wawelskiej, „Muzyka” 46 (2001) nr 2, s. 59–91.
Szweykowski Z. M., Kilka uwag o twórczości mszalnej Giovanni Francesco Aneria związanej z Polską, „Muzyka” 17 (1972) nr 4, s. 53–64.
Żórawska-Witkowska A., Palestrina a Polska (1584–1865), w: Polska kultura muzyczna a Europa. Z badań nad recepcją muzyki, Warszawa 1995, s. 5–32 (Prace Zakładu Powszechnej Historii Muzyki, 5).
Żórawska-Witkowska A., Palestrina e la Polonia (1584–1865), w: La recezione di Palestrina in Europa fino all’Ottocento, a cura di R. Tibaldi, Lucca 1999, s. 237–261 (Strumenti della Ricerca Musicale, 6).
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Marek Bebak
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autorzy publikujący w czasopiśmie udzielają jego wydawcy zgody o następującej treści:
- Autor zachowuje autorskie prawa majątkowe do utworu, a jednocześnie udziela wydawcy czasopisma zgody na jego pierwszą publikację w wersji drukowanej i wersji online na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe oraz zgody na wykonywanie opracowań, w tym przekładów.
- Autor ma możliwość udzielania zgody niewyłącznej na opublikowanie utworu w wersji, która ukazała się w czasopiśmie (np. zamieszczenia go w repozytorium instytucjonalnym lub opublikowania w książce), wraz z informacją o jego pierwszej publikacji w czasopiśmie.
- Autor może umieścić swój utwór online (np. w repozytorium instytucjonalnym lub na swojej stronie internetowej) jeszcze przed zgłoszeniem utworu do czasopisma.
