Życie i działalność ks. Stanisława Sikorskiego (1910–1993)

Autor

  • Bartosz Sałaj Radom

DOI:

https://doi.org/10.15633/sts.3858

Słowa kluczowe:

ks. Stanisław Sikorski, Kościół katolicki, PRL, Sandomierz, Głowaczów, Radom

Abstrakt

Niniejszy artykuł jest próbą syntetycznego opracowania monografii radomskiego kapłana. Analiza polegała na chronologicznym odtworzeniu poszczególnych etapów życia ks. Sikorskiego zgodnie z zebranym materiałem źródłowym. W pracy przedstawiono środowisko, z którego wyrósł, oraz scharakteryzowano pierwsze miejsca jego pracy kapłańskiej na wikariatach i posługę kapelana oddziałów partyzanckich AK. Omówiono okres probostwa w Głowaczowie wraz ze specyfiką prowadzonego duszpasterstwa, odbudową kościoła parafialnego oraz kontaktami z władzą państwową. W dalszej części ukazano działalność proboszcza w radomskiej parafii św. Jana Chrzciciela, opisano duszpasterstwo, wysiłki, które ks. Sikorski podejmował na rzecz powstawania nowych obiektów sakralnych w Radomiu, oraz postawę, jaką prezentował, pełniąc funkcję dziekana radomskiego. W pracy wykorzystano kościelne i państwowe źródła archiwalne oraz dostępne opracowania.

Bibliografia

Źródła archiwalne:

Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu Oddział w Warszawie:

Ministerstwo Spraw Wewnętrznych, sygn. IPN BU 01283/663.

Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu Oddział w Lublinie Delegatura w Radomiu:

Akta paszportowe ks. Stanisława Sikorskiego, sygn. AIPN Ra PF35/514.

Meldunki Wojewódzkiego Urzędu Spraw Wewnętrznych w Radomiu, sygn. AIPN Ra 08/346; sygn. AIPN Ra 08/782, t. 1; AIPN Ra 02/47, t. 2; sygn. AIPN Ra 02/787, t. 12; sygn. AIPN Ra 02/66; sygn. AIPN Ra 02/65.

Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu Oddział w Krakowie Delegatura w Kielcach:

Mikrofilm akt dot. osoby Sikorskiego Stanisława, s. Antoniego, ur. 23.04.1910 r., sygn. AIPN Ki 0024/3618.

Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych Kielce, sygn. AIPN Ki 015/102, t. 5; sygn. AIPN Ki 015/932, t. 1, cz. 4.

Archiwum Państwowe w Radomiu:

Zespół akt Urzędu Wojewódzkiego w Radomiu [1945–1973] 1975–1988 [1999–2004] Wydział ds. Wyznań:

Ks. Stanisław Sikorski 1954–1988, sygn. 13/354.

Organizacja Kościoła rzymskokatolickiego – parafia św. Jana – Radom 1973–1988, sygn. 17/141.

Organizacja Kościoła rzymskokatolickiego – parafia św. Jana – Radom 1974–1988, sygn. 17/140.

Organizacja Kościoła rzymskokatolickiego – parafia w Głowaczowie 1954–1986, sygn. 17/28.

Sprawy wyznaniowe pow. Kozienice 1950–1975, sygn. 6/19.

Sprawy wyznaniowe pow. Radom 1953–1974, sygn. 6/28.

Archiwum Diecezjalne w Sandomierzu:

Akta dekanatu kozienickiego (1918–1981).

Akta dekanatu radomskiego (1916–1983).

Akta dekanatu radomskiego zachodniego (1983).

Akta kościoła parafialnego Matki Bożej Miłosierdzia w Radomiu (1957–1991).

Akta kościoła parafialnego św. Jana Chrzciciela w Radomiu (1930–1992).

Akta kościoła parafialnego św. Wacława w Radomiu.

Akta kościoła parafialnego w Głowaczowie (1845–1983).

Akta kościoła parafialnego w Rajcu (1946–1983).

Archiwum Kurii Diecezjalnej w Radomiu:

Akta personalne ks. Stanisława Sikorskiego.

Archiwum Parafii św. Wacława w Radomiu:

Dekret erygujący parafię.

Archiwum Parafii św. Jana Chrzciciela w Radomiu:

Inwentarz parafialny (1978).

Kronika parafii św. Jana Chrzciciela w Radomiu (1971).

Księga protokołów wizytacji pasterskich w parafii św. Jana Chrzciciela w Radomiu.

Różne dokumenty parafialne.

Źródła drukowane

Bembiński S., Te pokolenia z bohaterstwa znane, Radom 1996.

Dziennik Urzędowy Województwa Świętokrzyskiego 2017, poz. 4114, Zarządzenie zastępcze nr znak: PNK.I.4130.83.2017 Wojewody Świętokrzyskiego z dnia 21 grudnia 2017 r. w sprawie nadania nazwy ulicy, edziennik.kielce.uw.gov.pl/WDU_T/2017/4114/akt.pdf [dostęp: 3 VI 2018 r.].

Dziennik Ustaw Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej 1953, nr 10, poz. 32, dziennikustaw.gov.pl/D1953010003201.pdf [dostęp: 30 XI 2020 r.].

Gałązka W., Radomskie uroczystości Jubileuszu 500-lecia śmierci św. Kazimierza, „Kronika Diecezji Sandomiersko-Radomskiej” 77 (1984), nr 9–10, s. 221–230.

Gralak L., Wspomnienia o ks. Zdzisławie Domagale, w: Człowiek, kapłan, przewodnik. Ks. Zdzisław Domagała, Radom 2012, s. 149–158.

Humeński J., Zarys historyczny, w: Wspomnienia wojenne księży kapelanów, red. J. Humeński, Warszawa 1967, s. 19–85.

Jubileuszowy Rocznik Diecezji Sandomierskiej 2000, Sandomierz 2001.

„Kronika Diecezji Radomskiej” z 1993 r.

„Kronika Diecezji Sandomierskiej” z lat 1934–1981.

„Kronika Diecezji Sandomiersko-Radomskiej” z lat 1982–1991.

Legięć S., Inauguracja Jubileuszu 500-lecia pobytu św. Kazimierza w Radomiu (1481–1843) – (1981–1983), „Kronika Diecezji Sandomiersko-Radomskiej” 75 (1982), nr 1–2, s. 36–39.

Lewiński J., Piąta rocznica wydarzeń czerwcowych w Radomiu (1976–1981), „Kronika Diecezji Sandomiersko-Radomskiej” 74 (1981), nr 9–10, s. 237–238.

Makarewicz S., Uroczystość poświęcenia sztandaru Żołnierzy Armii Krajowej w Radomiu, „Kronika Diecezji Sandomierskiej” 74 (1981), nr 11–12, s. 258.

Nekrolog ks. infułata Stanisława Sikorskiego, „Ave. Pismo Diecezji Radomskiej” 27 (1993), s. 9.

Pastuszka J., Wspomnienie o ks. Adamie Szymańskim, „Kronika Diecezji Sandomierskiej” 61 (1968), nr 11, s. 256–260.

Raina P., Kościół w PRL. Kościół katolicki a państwo w świetle dokumentów 1945–1989, t. 1, Poznań 1994.

Rocznik diecezji radomskiej 2007, Radom 2007.

Rocznik diecezji radomskiej 2018, Radom 2018.

Rocznik diecezji sandomierskiej 1950–1951, Sandomierz 1951.

Rocznik diecezji sandomierskiej 1958, Sandomierz 1958.

Rocznik diecezji sandomierskiej 1977, Sandomierz 1977.

Rocznik diecezji sandomiersko-radomskiej 1989, Sandomierz 1989.

Schematyzm Ordynariatu Polowego Wojska Polskiego 2000, Warszawa 2000.

Sikorski S., Śp. ks. Jan Jakubaszek, „Kronika Diecezji Sandomiersko-Radomskiej” 83 (1990), nr 1–2, s. 33–34.

Sikorski S., Śp. ks. Mieczysław Stasz, „Kronika Diecezji Sandomierskiej” 54 (1961), nr 10, s. 308–311.

Sikorski S., Śp. ks. Władysław Ronduda, „Kronika Diecezji Sandomiersko-Radomskiej” 80 (1987), nr 5–6, s. 127–128.

Spis duchowieństwa i parafii diecezji sandomierskiej 1934, Sandomierz 1934.

Spis duchowieństwa i parafii diecezji sandomierskiej 1935, Sandomierz 1935.

Spis duchowieństwa i parafii diecezji sandomierskiej 1937, Sandomierz 1937.

Spis duchowieństwa i parafii diecezji sandomierskiej 1938, Sandomierz 1938.

Spis duchowieństwa i parafii diecezji sandomierskiej 1939, Sandomierz 1939.

Spis duchowieństwa i parafii diecezji sandomierskiej 1940, Sandomierz 1940.

Spis duchowieństwa i parafii diecezji sandomierskiej 1941, Sandomierz 1941.

Opracowania

Bienias A., Ks. mjr Stanisław Sikorski (1910–1993, „Nasza Służba” 3 (1994), nr 20, s. 5.

Boje polskie 1939–1945. Przewodnik encyklopedyczny, red. K. Komorowski, Warszawa 2009.

Borzobohaty W., „Jodła”. Okręg radomsko-kielecki ZWZ-AK 1939–1945, wyd. 2, Warszawa 1988.

Busse K., Kutkowski A., Bić się do końca. Podziemie niepodległościowe w regionie radomskim w latach 1945–1950, Lublin 2012.

Chałubińska-Szafraniec M., Żytnicki D., 100 lat II Liceum Ogólnokształcącego im. Marii Konopnickiej w Radomiu (1902) 1911–2011, Radom 2011.

Chrzanowska Z., Bazylika mniejsza św. Kazimierza w Radomiu, Radom 2003.

Cmentarz Rzymskokatolicki w Radomiu przy dawnym Trakcie Starokrakowskim, obecnie ul. B. Limanowskiego, cz. 1, red. R. Brykowski, Radom 1997.

Czupryńska B.Z., Łukasik M.U., Zając A., 90 lat Liceum Ogólnokształcącego im. Marii Konopnickiej w Radomiu, Radom 2001.

Dudek A., Gryz R., Komuniści i Kościół w Polsce (1945–1989), Kraków 2003.

Dudek A., Państwo i Kościół w Polsce 1945–1970, Kraków 1995.

Dziurok A., Gałęzowski M., Kamiński Ł., Musiał F., Od niepodległości do niepodległości. Historia Polski 1918–1989, Warszawa 2010.

Gałązka W., Głuch M., Kozioł S., Wąsik L., Nasza gmina Chlewiska, Radom 2015.

Gałązka W., Kapituła Kolegiacka w Opatowie w latach 1562–1983, Sandomierz 1997.

Gola T., Wystrój i wyposażenie kościoła pw. św. Jana Chrzciciela w Radomiu na przestrzeni wieków, w: Kościół św. Jana Chrzciciela w Radomiu. Architektura – Ludzie – Wydarzenia, red. D. Kupisz, Radom 2010, s. 137–171.

Gralak L., Pielgrzymki piesze przechodzące przez teren województwa radomskiego w latach 1976–1988 (historia, statystyka, trasy), w: Piesza pielgrzymka radomska. Historia i teraźniejszość, red. L. Domagała, J. Kucharski, Radom 2016, s. 69–110.

Gryz R., Państwo a Kościół w Polsce 1945–1956 na przykładzie województwa kieleckiego, Kraków 1999.

Gryz R., Usuwanie nauki ze szkół diecezji kieleckiej w latach 1945–1956, „Kielecki Przegląd Diecezjalny” (1997), nr 2, s. 152–173.

Gryz R., Zniszczenia świątyń katolickich w Polsce pod okupacją niemiecką, „Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej” 3 (2007), s. 31–46.

Hejda A., Warso W., Kościoły Radomia, Radom 2006.

Jankowska A., Kutkowski A., Sasanka P., Czerwiec 1976. Zaczęło się w „Walterze”. Katalog wystawy, Radom 2011.

Jaśkiewicz P., Turzyński P., Osiej D., W drodze do Matki. 25 lat radomskiej pielgrzymki, Radom 2004.

Jubileusz 650-lecia radomskiej fary. Tak to było, red. D. Kupisz, Radom 2011.

Kalbarczyk G., Głowaczów. Dzieje parafii i miejscowości, „Ave. Pismo Diecezji Radomskiej” 42 (2005), s. 18–19.

Konopka H., Podstawowe uregulowania prawne nauczania religii w powojennej Polsce (1944–1956), „Białostockie Teki Historyczne” 1 (1995), s. 103–131.

Kopycka M., 72. rocznica powstania Polskiego Państwa Podziemnego, szydlowiec.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=682:72-rocznica-powstania-polskiego-panstwa-podziemnego&catid=18&Itemid=55&lang=pl [dostęp: 16 IV 2018 r.].

Kotkowski S., Formacja intelektualno-duszpasterska alumnów Seminarium Duchownego w Sandomierzu (1841–1926), „Studia Sandomierskie” 1 (1980), s. 35–55.

Kotkowski S., Seminarium Duchowne w Sandomierzu 1820–1926, oprac. H. Szumił, Sandomierz 2010.

Kowalik S., Eksperyment. Władze PRL wobec biskupa Piotra Gołębiowskiego 1957–1980, Radom 2006.

Kowalik S., Ksiądz Roman Kotlarz. Zapomniana ofiara bezpieki, „Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej” 4 (2011), s. 84–101.

Kowalski N., „Burza”. 72. pp AK Ziemia Radomska, „Biuletyn Informacyjny Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej Okręg Wielkopolska” 17 (1994), nr 1, s. 17–21.

Kozienice. Wędrówka przez stulecia, red. E. Jaworski, Kozienice 2002.

Krawczyk M., Przed obliczem Miłosiernej Matki. Historia parafii pw. Matki Bożej Miłosierdzia w Radomiu w latach 1962–2004, Radom 2005.

Krukowski J., Kościół i państwo. Podstawy relacji prawnych, Lublin 2000.

Kupisz D., Proboszczowie parafii św. Jana Chrzciciela w Radomiu w XIX i XX wieku, w: Kościół św. Jana Chrzciciela w Radomiu. Architektura – Ludzie – Wydarzenia, red. D. Kupisz, Radom 2010, s. 61–87.

Kurtyka J., Pawłowicz J., Generał Leopold Okulicki 1898–1946, Warszawa 2010.

Kutyła E., Najstarsze kościoły Radomia. Informator turystyczny, Radom 2012.

Michnicki M., Wstęp, w: Parafia św. Łukasza w Radomiu (1983–2013). 30 lat minęło…, red. M. Michnicki, Radom 2013, s. 1–2.

Madajczyk C., Polityka III Rzeszy w okupowanej Polsce, t. 2, Warszawa 1970.

Makarewicz S., Mistrzowie wiary. Błogosławieni Męczennicy Radomscy z grona 108 męczenników za wiarę z okresu II wojny światowej, Sandomierz 2001.

Makarewicz S., Sługa Boży biskup Piotr Gołębiowski, Sandomierz [2000].

Morgan D., Konflikt pamięci. Narracje radomskiego czerwca 1976, Warszawa 2005.

Piątkowski S., Radom. Zarys dziejów miasta, Radom 2000.

Poniewierski E., Jan Paweł II błogosławi wszystkim uczestnikom Nawiedzenia Matki Bożej w Kopii Jasnogórskiej Ikony, w: Obecność i pamięć. Diecezja radomska wdzięczna za pontyfikat Jana Pawła II, red. E. Poniewierski, Radom 2005, s. 76–78.

Poniewierski E., Jan Paweł II łączy się z uczestnikami Uroczystości Jubileuszu 500-lecia śmierci św. Kazimierza, w: Obecność i pamięć. Diecezja radomska wdzięczna za pontyfikat Jana Pawła II, red. E. Poniewierski, Radom 2005, s. 87–92.

Poniewierski E., Ojciec Święty Jan Paweł II ogłasza świętego Kazimierza Patronem Radomia, w: Obecność i pamięć. Diecezja radomska wdzięczna za pontyfikat Jana Pawła II, red. E. Poniewierski, Radom 2005, s. 81–86.

Poniewierski E., Radomskie spotkania z Maryją, w: Świadectwo radomskiego zawierzenia. Nawiedzenie 1972–1973, red. E. Poniewierski, Radom 2006, s. 67–143.

Radom. Dzieje miasta XIX i XX w., red. S. Witkowski, Radom 1985.

Seredyński J., Pawlak Z., Zastępy cieni. Opowieść o walce harcerzy ziemi radomskiej w latach 1939–1945, Warszawa 1986.

Seredyński J., Radomscy harcerze w walkach partyzanckich, „Więź” 8 (1965), nr 9, s. 83–91.

Siczek S., Kapłan – Biskup – Administrator Diecezji Sandomierskiej, „Studia Sandomierskie” 3 (1982), s. 9–43.

Siczek S., Śp. ks. Proboszcz mgr Stanisław Sikorski (1910–1993), „Kronika Diecezji Radomskiej” 14 (2005), nr 2, s. 335–338.

Spacerkiem po Radomiu. Informator turystyczny, [b.m.r.].

Stanaszek B., Budownictwo kościelne w diecezji sandomierskiej w latach 1945–1970, „Studia Sandomierskie” 9 (2002), s. 372–474.

Stanaszek B., Diecezja sandomierska w powojennej rzeczywistości politycznej 1945–1967, t. 1, Problematyka personalno-organizacyjna, Sandomierz 2006.

Stanaszek B., Diecezja sandomierska w powojennej rzeczywistości politycznej 1945–1967, t. 2, Duszpasterstwo i laicyzacja życia społecznego, Sandomierz 2006.

Stanaszek B., Duchowieństwo diecezji sandomierskiej w latach 1918–1939, Lublin 1999.

Stanaszek B., Księża diecezji sandomierskiej więzieni przez władze komunistyczne po II wojnie światowej, Rzeszów 2008.

Stanaszek B., Służba Boża i duszpasterstwo, w: Parafia św. Michała Archanioła w Ostrowcu Świętokrzyskim 1614–2016, red. B. Stanaszek, Ostrowiec Świętokrzyski 2016, s. 234–249.

Stanaszek B., Stanisław Sikorski, w: Leksykon duchowieństwa represjonowanego w PRP w latach 1945–1989, red. J. Myszor, Warszawa 2003, s. 259–261.

Stanaszek B., Usunąć biskupa. Władze PRL wobec ordynariusza diecezji sandomierskiej Jana Kantego Lorka, Sandomierz 2004.

lat Domu Rzemiosła w Radomiu, Radom [b.r.].

Szwedo B., Zawsze na pierwszej linii. Kapłani odznaczeni Orderem Virtuti Militari 1914–1921, 1939–1945, Warszawa 2004.

Śmietanka-Kruszelnicki R., Duchowieństwo katolickie a podziemie poakowskie na Kielecczyźnie 1945–1948, „Kielecki Przegląd Diecezjalny” (1997), nr 2, s. 192–202.

Tymosz S., Walenty Wójcik (1914–1990), w: Profesorowie prawa Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, red. A. Dembiński, W.S. Staszewski, M. Wójcik, Lublin 2006, s. 313–327.

Warso A., Opowieść o biskupie Piotrze. W 30. rocznicę śmierci Sługi Bożego bp. Piotra Gołębiowskiego (1902–1980), Skarżysko-Kamienna 2010.

Warso J., Wspomnienia z „Jawora” (opracowane fragmenty), zeszytykombatanckie.pl/wspomnienia-z-jawora-opracowane-fragmenty [dostęp: 16 IV 2018 r.].

Wierzbicki M., „Solidarnościowe” obchody rocznicy protestów z 25 czerwca 1976 roku w Radomiu w latach 1981–1989, „Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej” 4 (2011), s. 59–64.

Wilk W., Ks. Wacław Kosiński – kapłan i pisarz, „Studia Sandomierskie” 4 (1984), s. 333–343.

Wiśniewski J., Dekanat radomski, Radom 1911.

Wójcik W., Działalność charytatywna ks. Dominika Ściskały w Radomiu, „Studia Sandomierskie” 1 (1980), s. 75–83.

Wójcik W., Ks. Adam Szymański (1880–1956), „Studia Sandomierskie” 2 (1981), s. 311–339.

Zapart A., Diecezja sandomierska, w: Życie religijne w Polsce pod okupacją hitlerowską 1939–1945, red. Z. Zieliński, Warszawa 1982, s. 440–447.

Zieliński Z., Kościół w Polsce 1944–2002, Radom 2002.

Zimałek M., Peregrynacja Obrazu Matki Bożej Częstochowskiej w diecezji sandomierskiej (18 VI 1972 – 10 VI 1973), „Studia Sandomierskie” 4 (1984), s. 241–311.

Zwolski C., Historia Miasta Radomia. Kronika, Radom 2005

Żaryn J., Dzieje Kościoła katolickiego w Polsce (1944–1989), Warszawa 2003.

Pobrania

Opublikowane

2021-01-25

Numer

Dział

Historia

Podobne artykuły

1-10 z 57

Możesz również Rozpocznij zaawansowane wyszukiwanie podobieństw dla tego artykułu.