Analogia jako odkrycie i narzędzie w myśleniu religijnym Jana Franciszka Drewnowskiego
DOI:
https://doi.org/10.15633/tst.41206Słowa kluczowe:
analogia, abstrakcja, generalizacja, izomorfizm, teologia, Trójca Święta, zdanie elementarneAbstrakt
Analogia jest jednym z podstawowych sposobów zdobywania wiedzy i wyrażania jej za pomocą języka tak, aby zachować realizm i racjonalizm. Drewnowski zaproponował pojęcie analogii jako „formalnej odpowiedniości”. Później, gdy zajmował się filozofią praktyczną, ujmował analogię przy pomocy schematu przestrzennego. W artykule przedstawiono przykłady wykorzystania obu typów analogii w całym dziele Drewnowskiego, w szczególności w dziedzinie teologii. Porównano też zastosowanie analogii według Drewnowskiego i Bocheńskiego do opisu dogmatu Trójcy Świętej oraz przedstawiono metodę filozoficzną Drewnowskiego jako analogiczną do metody fizyki.
Bibliografia
Adamczyk M., Nauka i ścisłość, czyli w stronę J. F. Drewnowskiego minimalnej aparatury symbolicznej, „Roczniki Filozoficzne” 61 (2013) nr 3, s. 43–59.
Adamczyk M., Wiedza — wiara — racjonalność. Jana Franciszka Drewnowskiego program logizującej modernizacji myśli filozoficzno-teologicznej, Lublin 2015.
Bocheński J. M., Logika religii, w: J. M. Bocheński, Logika i filozofia. Wybór pism, tłum. S. Magala, Warszawa 1993, s. 325–468 (Biblioteka Współczesnych Filozofów).
Bocheński J. M., O analogii, w: J. M. Bocheński, Logika i filozofia. Wybór pism, tłum. S. Magala, Warszawa 1993, s. 50–70 (Biblioteka Współczesnych Filozofów).
Bolzano B., Podstawy logiki, Kęty 2010.
Dadaczyński J., Bernard Bolzano i idea logicyzmu, Tarnów 2006.
Drewnowski J. F., Logika formalna a metafizyka, w: J. F. Drewnowski, Filozofia i precyzja. Zarys programu filozoficznego i inne pisma, red. S. Majdański, S. Zalewski, B. Grodzieńska, Lublin 1996, s. 209–219.
Drewnowski J. F., Realizm nadprzyrodzony, w: J. F. Drewnowski, Filozofia i precyzja. Zarys programu filozoficznego i inne pisma, red. S. Majdański, S. Zalewski, B. Grodzieńska, Lublin 1996, s. 347–359.
Drewnowski J. F., Rola świeckich po soborze, w: J. F. Drewnowski, Filozofia i precyzja. Zarys programu filozoficznego i inne pisma, red. S. Majdański, S. Zalewski, B. Grodzieńska, Lublin 1996, s. 521–524.
Drewnowski J. F., Święty Tomasz z Akwinu, w: J. F. Drewnowski, Filozofia i precyzja. Zarys programu filozoficznego i inne pisma, red. S. Majdański, S. Zalewski, B. Grodzieńska, Lublin 1996, s. 525–534.
Drewnowski J. F., Trzeźwość postawy chrześcijańskiej, w: J. F. Drewnowski, Filozofia i precyzja. Zarys programu filozoficznego i inne pisma, red. S. Majdański, S. Zalewski, B. Grodzieńska, Lublin 1996, s. 335–346.
Drewnowski J. F., U progu nowoczesnej syntezy filozoficznej, w: J. F. Drewnowski, Filozofia i precyzja. Zarys programu filozoficznego i inne pisma, red. S. Majdański, S. Zalewski, B. Grodzieńska, Lublin 1996, s. 518–524.
Drewnowski J. F., Unowocześnienie filozofii i teologii katolickiej, w: J. F. Drewnowski, Filozofia i precyzja. Zarys programu filozoficznego i inne pisma, red. S. Majdański, S. Zalewski, B. Grodzieńska, Lublin 1996, s. 220–223.
Drewnowski J. F., Zarys programu filozoficznego, w: J. F. Drewnowski, Filozofia i precyzja. Zarys programu filozoficznego i inne pisma, red. S. Majdański, S. Zalewski, B. Grodzieńska, Lublin 1996, s. 55–147.
Drewnowski J. F., Pomocniczy schemat przestrzenny, w: J. F. Drewnowski, Filozofia i precyzja. Zarys programu filozoficznego i inne pisma, red. S. Majdański, S. Zalewski, B. Grodzieńska, Lublin 1996.
Einstein A., Pisma filozoficzne, tłum. K. Napiórkowski, Warszawa 1999.
Funkcja sprawcza języka, https://pl.wikipedia.org/wiki/Funkcja_sprawcza_j%C4%99zyka (21.11.2022).
Filozof jako teolog — Jan Franciszek Drewnowski. Z ks. Andrzejem Santorskim rozmawiają Stanisław Majdański i ks. Michał Adamczyk. Część II, „Summarium” 35(55) 2006, s. 101–104.
Kaczmarek J., O stosowaniu narzędzi i struktur formalnych w filozofii. Ontologia formalna. Ontologia topologiczna, „Studia Philosophiae Christianae” 55 (2019) nr 2, s. 103–124, https://doi.org/10.21697/spch.2019.55.2.05.
Kmita J., Jak słowa łączą się ze światem. Studium krytyczne neopragmatyzmu, Poznań 1998.
Łukasiewicz J., O metodę w filozofii, „Przegląd Filozoficzny” 31 (1927) nr 1–2, s. 3–5.
Majdański S., Ani scjentyzm, ani fideizm: u progu nowoczesnej syntezy filozoficznej, czyli Jana Franciszka Drewnowskiego program precyzacji filozofii klasycznej, w: J. F. Drewnowski, Filozofia i precyzja. Zarys programu filozoficznego i inne pisma, red. S. Majdański, S. Zalewski, B. Grodzieńska, Lublin 1996.
Murawski R., Jana Franciszka Drewnowskiego filozofia matematyki i logiki, „Studia Philosophiae Christianae” 55 (2019) nr 2, s. 87–102, https://doi.org/10.21697/spch.2019.55.2.04.
Piech S., Ks. Jana Salamuchy msza życia, „Folia Historica Cracoviensia” 3 (1996), s. 255–264.
Strzelecki J., Semantyczna czy formalna teoria analogii Józefa M. Bocheńskiego?, „Filo-Sofija” 21 (2013) nr 2, s. 21–38.
Tomasz z Akwinu, Taka jest nasza wiara, tłum. M. Karas, Sandomierz 2006.
Wolak Z., Dedukcyjne aspekty abdukcji. Krytyka i postulaty, „Logos i Ethos” 39 (2015) nr 2, s. 177–200, DOI: 10.15633/lie.1542.
Wolak Z., Filozofia przyrody Maritaina a szczególna teoria względności, „Zagadnienia Filozoficzne w Nauce” 13 (1991), s. 33–42.
Wolak Z., Koncepcje analogii w Kole Krakowskim, Tarnów 2005.
Wolak Z., Teologia jako fizyka. Uwagi na marginesie prac członków Koła Krakowskiego, w: Polacy o religii. Od myślenia religijnego do filozofii, red. J. Barcik, G. Chrzanowski, Kraków 2005, s. 199–215.
Wolak Z., Trójca Święta — między rozsądkiem, filozofią i semiotyką, w: Scripture Lumen. Biblia i jej oddziaływanie, red. G. M. Baran, J. Królikowski, P. Łabuda, Tarnów 2017, s. 293–309.
Wolak Z., Uwagi o pojęciu przyczynowości u Jana Łukasiewicza, „Argument” 6 (2016) nr 2, s. 413–428.
Żywczok A., Współodczuwanie cudzych stanów psychicznych. Refleksje inspirowane fenomenologicznym dziedzictwem Edith Stein oraz wynikami badań nauk szczegółowych, „Ethos” 30 (2017) nr 1 (117), s. 140–155, https://doi.org/10.12887/30-2017-1-117-09.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2022 Zbigniew Wolak
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Twórca oświadcza, że służą mu prawa autorskie do utworu i że nie są ograniczone w zakresie objętym niniejszym oświadczeniem oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza praw autorskich innych osób.
Twórca zezwala Uniwersytetowi Papieskiemu Jana Pawła II w Krakowie na nieodpłatne, niewyłączne i nieograniczone w czasie korzystanie z utworu, to jest:
- utrwalanie i zwielokrotnianie: wytwarzanie egzemplarzy utworu techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
- obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono (wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy, publiczne wystawienie, wyświetlenie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym);
- włączenie utworu w skład utworu zbiorowego;
- udzielanie przez Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie sublicencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0).
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie udostępnia utwór na Platformie Czasopism należącej do uczelni, na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0) Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu pod następującymi warunkami:
- zostanie podany autor i tytuł utworu,
- zostanie podane miejsce publikacji (tytuł czasopisma i adres internetowy do oryginalnie opublikowanego utworu).
