Umieralność i przyczyny zgonów mieszkańców Kamionki Wielkiej w latach 1740–1950. Analiza źródeł archiwalnych
DOI:
https://doi.org/10.15633/tst.43203Słowa kluczowe:
choroba, epidemia, Galicja, Kamionka Wielka, przyczyny zgonów, umieralnośćAbstrakt
Publikacja, oparta na zachowanych źródłach archiwalnych, przedstawia dane dotyczące umieralności oraz przyczyn zgonów mieszkańców Kamionki Wielkiej, wsi leżącej koło Nowego Sącza. Zakres badań został uzależniony od najstarszej istniejącej Księgi zmarłych parafii w Kamionce Wielkiej, prowadzonej od 1740 roku, a zakończony na 1950 roku, aby nie naruszać praw dotyczących ochrony danych osobowych. Badaniem zostało objęte 210 lat zapisów zawartych w czterech tomach Ksiąg zmarłych parafii w Kamionce Wielkiej, które znajdują się w Archiwum Parafialnym w Kamionce Wielkiej (APKW). Publikacja stanowi skrupulatną analizę liczby zmarłych mieszkańców wsi Kamionka Wielka, z uwzględnieniem podziału na osoby dorosłe i dzieci (do 10 r. życia), jak również ukazuje historię zapisów poszczególnych i różnych przyczyn zgonów. Zdecydowana większość omawianego czasu przypada na lata, gdy wieś Kamionka Wielka znajdowała się na ziemiach Galicji, a więc na ziemiach dawnej Rzeczpospolitej, pozostających pod zaborem austriackim (1772–1918). Czynniki te miały duży wpływ na życie, umieralność i przyczyny zgonów mieszkańców Kamionki Wielkiej. Wartością dodaną publikacji są liczne, a zarazem szczegółowe statystki przedstawione w formie tabel i wykresów. Zebrany materiał stanowi bazę do dalszych badań naukowych dotyczących życia społecznego ludności wiejskiej żyjącej w latach 1740–1950.
Bibliografia
Bilek M., Pierwsze zorganizowane działania sanitarne i epidemiologiczne w okolicach Muszyny, „Almanach Muszyny” 2006, s. 149–160.
Dolata E., Rozwój ruchu higienicznego w Galicji w okresie autonomicznym ze szczególnym uwzględnieniem higieny szkolnej, Rzeszów 2016.
Faron B., O morowym powietrzu: Jak rozpoznać, że nadchodzi zaraza?, „Almanach Łącki” (2020) nr 33, s. 92–98.
Faron B., O morowym powietrzu: Przyczyny zarazy według naszych przodków, „Almanach Łącki” (2021) nr 34, s. 111–119.
Faron B., O morowym powietrzu: Jak trwoga, to do Boga, „Almanach Łącki” (2021) nr 35, s. 50–56.
Franaszek P., Zdrowie publiczne w Galicji w dobie autonomii, Kraków 2002.
Hołda J., Znachorstwo albo ludowe poglądy na temat zdrowia, „Sądeczanin Historia” (2022) nr 1, s. 15–25.
Jougan A., Słownik kościelny łacińsko-polski, Sandomierz 2013.
Kareńska M., Cholera w Muszynie — nadchodzi śmierć. O epidemiach w XIX-wiecznym miasteczku, „Sądeczanin” (2020) nr 5, s. 57–58.
Kolczyński J., Ofiara z człowieka. Wspomnienie trzech wydarzeń z końca XIX i początków XX wieku w podgórskich wsiach w Polsce, „Etnografia Polska” 44 (2000) z. 1–2, s. 173–191.
Kumor B., Archidiakonat sądecki: opracowanie materiałów źródłowych do atlasu historycznego Kościoła w Polsce, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne” 8 (1964), s. 271–304, https://doi.org/10.31743/abmk.6439.
Kumor B., Szpitalnictwo w Sądecczyźnie w okresie przedrozbiorowym, „Rocznik Sądecki” 10 (1969), s. 221–263.
Majuk D., Pochówek od starożytności do średniowiecza, https://teatrnn.pl/leksykon/artykuly/pochowek-od-starozytnosci-do-sredniowiecza/ (05.02.2023).
Marczewska M., Obraz zarazy w polskim folklorze, „Almanach Historyczny” 23 (2021) z. 2, s. 319–339.
Olszewski G., Cmentarze choleryczne w gminie Łącko, „Almanach Łącki” (2009) nr 11, s. 107–138.
Połomski Ł., Co nam mówią źródła archiwalne o epidemiach?, „Sądeczanin Historia” (2022) nr 1, s. 32–39.
Połomski Ł., Epidemie w historii Sądecczyzny, „Sądeczanin Historia” (2022) nr 1, s. 26–31.
Połomski Ł., Między zacofaniem a nowoczesnością. Społeczeństwo Nowego Sącza w latach 1867–1939, Rzeszów 2018.
Połomski Ł., Problemy zdrowotne nowosądeczan na przełomie XIX i XX wieku, „Sądeczanin Historia” (2022) nr 1, s. 75–80.
Turek Z., Jak Krynica radziła sobie z epidemiami w XIX wieku, „Krynickie Zdroje” (2020) nr 3/4, s. 10–12.
Tylkowa D., Medycyna ludowa w kulturze wsi Karpat Polskich. Tradycja i współczesność, Wrocław 1989.
Wójcik M., Świadomość zdrowotna oraz higiena w Mszanie Dolnej i sąsiednich wsiach na przełomie XIX i XX wieku, „Sądeczanin Historia” (2022) nr 1, s. 57–60.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Grzegorz Kiełbasa
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autorzy publikujący w czasopiśmie udzielają jego wydawcy zgody o następującej treści:
- Autor zachowuje autorskie prawa majątkowe do utworu, a jednocześnie udziela wydawcy czasopisma zgody na jego pierwszą publikację w wersji drukowanej i wersji online na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe oraz zgody na wykonywanie opracowań, w tym przekładów.
- Autor ma możliwość udzielania zgody niewyłącznej na opublikowanie utworu w wersji, która ukazała się w czasopiśmie (np. zamieszczenia go w repozytorium instytucjonalnym lub opublikowania w książce), wraz z informacją o jego pierwszej publikacji w czasopiśmie.
- Autor może umieścić swój utwór online (np. w repozytorium instytucjonalnym lub na swojej stronie internetowej) jeszcze przed zgłoszeniem utworu do czasopisma.
