Княжна Барбара Соломерецкая (?–1595) – безнаказанная преступница, часть I
DOI:
https://doi.org/10.15633/tes.08203Słowa kluczowe:
Barbara Sołomiereckaja, Wielkie Księstwo Litewskie, sprawy kryminalneAbstrakt
The article is devoted to Barbara Salamiareckaja (?–1595). She was born in the princely family. It is possible to find Her history of life in the archive in Warsaw. Her biography has not been analyzed in the historiography yet. Barbara was married three times. The first husband was Kanstancin Chadkievič. He died soon after marriage. Than Salamiareckaja became Stanislaŭ Davojna’s wife. It was a period of her criminal activity. Salamiareckaja tried to kill her husband and took away his property. She used the gaps in legal system to avoid punishments. Filip Limant helped her greatly than he became her third husband. In the Salamiarecki family, only Barbara distinguished herself by her criminal activity. This case is very unique. Such female crimes were not widespread among the nobility of the Grand Duchy of Lithuania.
Bibliografia
ISTOCHNIKI
Archiwum Główne Aktów Dawnych (AGAD)
Archiwum Potockich z Radzynia, sygn. 322, 323, 324, 366.
Archiwum Radziwiłłów
dz. 1, sygn. 7441, 7736.
dz. 5, sygn. 12040, 14830.
dz. 11, sygn. 12, 16.
dz. 23, teka 51, 54, 68, 147.
Rękopisy biblioteczne, sygn. VIII-7.
Archiwum Narodowe w Krakowie (ANK)
Archiwum Młynowskie Chodkiewiczów, sygn. 38.
Biblioteka Raczyńskich
rkps 94.
Lietuvos mosklų akademijos Bibliotekas rankraščių skpyrius (LMABRS)
f. 3–112.
f. 16–53.
f. 21–1217.
f. 77–1819.
Lietuvos Vaistybes istoriajos archyvas
f. 694, op. 1, b. 3381.
Natsyianal’ny gіstarychny arkhiŭ Belarusі (NGAB)
KMF-18, cpr. 28, 65, 261, 274, 278, 279, 285.
f. 694, vop. 1, spr. 19.
f. 1324, vop. 1, spr. 11.
f. 1741, vop. 1, spr. 2.
f. 1755, vop. 1, spr. 4, 6, 9.
f. 1839, vop. 1, cpr. 1.
Vilnau Universiteto Mokslines Bibliotekos rankraščtų skyrius
f. 72–1820.
OPUBLIKOVANNYE ISTOCHNIKI
Akty otnosiashchiesia k istorii Zapadnoi Rossii sobrannye i izdannye arkheograficheskoiu komissieiu, t. 3: 1544–1587, Sankt-Peterburg 1848.
Arkheograficheskii sbornik dokumentov otnosiashchikhsia k istorii Severo-zapadnoi Rusi, t. 4, Vil’na 1867.
Dnevnik Liublinskogo seima 1569 goda: Soedinenie Velikogo kniazhestva Litovskogo s Korolevstvom Pol’skim, Sankt-Peterburg 1869.
Archiwum Komisyi historycznej, t. II, Kraków 1880.
Dyaryusze sejmowe r. 1597: w dodatkach akta sejmikowe i inne odnoszące się do tego Sejmu, Kraków 1907.
Leybowicz H., Icones Familiae Ducalis Radivilianae, Nieśwież 1758.
Lietuvos Metrika, kn. 1 (1380–1584), Užrašymų knyga 1, A. Baliulis ir R. Firkovičius (parengė), Vilnius 1998.
Lietuvos Metrika (1540–1543), 12-joi Teismų bylų knyga, I. Valikonitė, N. Šlimienė, S. Viskantaitė-Saviščevienė, L. Steponavičienė (parengė), Vilnius 2007.
Lietuvos metrika, kn. 37: (1552–1561), Užrašymų knyga 37, D. Baronas (parengė), Vilnius 2011.
Listy króla Zygmunta Augusta do Radziwiłłów, I. Kaniewska (oprac.), Kraków 1999.
Metryka Vialіkaga kniastva Lіtoўskaga, kn. 28: (1522–1552 gg.), Minsk 2000.
Opis’ dokumentov Vilenskogo tsentral’nogo Arkhiva drevnikh aktovykh knig, vyp. 10: Akty Brestkogo grodskogo suda za 1575–1717, Vil’na 1913.
Opisanie dokumentov i bumag khraniashchikhsia v Moskovskom arkhive Ministerstva iustitsii, kn. 21, Moskva 1915.
Pamiatniki istorii Vostochnoi Evropy. Istochniki XV–XVII v., t. 2: «Vypiska iz posol’skikh knig» o snosheniiakh Rossiiskogo gosudarstva s Pol’sko-Litovskim za 1547–1572 gg., Moskva–Varshava 1997.
Polnoe sobranie russkikh letopisei, t. 32, Moskva 1975.
LITERATURA
Alexandrowicz S., Niemirowicz Andrzej [в:] Polski słownik biograficzny, t. 22, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk 1977, c. 803–807.
Baglasaў S.G., Laptsevіch L.G., Іshchalnaўskі Troіtskі kastsel [v:] Arkhіtektura Belarusі. Entsyklapedychny davednіk, Mіnsk 1993, c. 231.
Bardach J., Adopcja w prawie Litewskim XV–XVI w. [v:] Studia z ustroju i prawa. Wielkiego Księstwa Litewskiego. XIV–XVII w., Warszawa 1970, c. 191–246.
Boniecki A., Herbarz Polski, t. 14, Warszawa 1911.
Deputaci Trybunału Głównego Wielkiego Księstwa Litewskiego 1582–1696, t. 1, Warszawa 2007.
Danskіkh S., Shliakhta іtal’ianskaga pakhodzhannia ŭ Lіdskіm pavetse VKL: pytannі retseptsyі і asіmіliatsyі [v:] Paviatovaia shliakhta VKL: gіstoryia, geral’dyka, genealogіia, kul’tura (XVI–XVIII st.). Materyialy navukovai kanferentsyі, Goradnia, 18 liutaga 2005 g., Goradnia 2006, c. 57–68.
Ferenc M., Mikołaj Radziwiłł «Rudy». Działalność polityczna i wojskowa, Kraków 2008.
Glіnskі Ia.S., Kniazі Drutskіia-Liubetskіia ў kantsy XVI–XVII st.: radavod, maemasnae stanovіchsha, gramadska-palіtychnaia dzeinasts’, «Arkhіvaryus» 2016, vyp. 14, c. 327–346.
Herbarz Ignacego Kapicy Milewskiego (dopełnienie Niesieckiego), Kraków 1870.
Ianushkevіch A., Pershae dzesiatsіgoddze dzeinastsі Astafeia Valovіcha na dyplamatychnai arene (1553–1562 gg.) [v:] Valovіchy ŭ іstoryі Vialіkaga Kniastva Lіtoўskaga XV–XVIII stst., Mіnsk 2014, c. 285–305.
Ianushkevіch A., Zakhop Polatska maskoўskіm voiskam u 1563 g., «Commentari Polocenses Historici» 2005, t. 2, c. 5–12.
Jasnowski J., Chodkiewicz Jerzy (Jury) [v:] Polski słownik biograficzny, t. 3, Kraków 1937, c. 369.
Jaszczołt T., Ród Niemiry z Wsielubia – Niemirowiczowie i Szczytowie herbu Jastrzębiec do połowy XVI wieku [v:] Unia w Horodle na tle stosunków polsko-litewskich, S. Górzynski (red.), Warszawa 2015, c. 175–245.
Kempa T., Sołomerecka z Hosckich Regina [v:] Polski słownik biograficzny, t. 40 (3), z. 166, Warszawa–Kraków 2001, c. 325–326.
Kempa T., Sołomerecki Bohdan Iwanowicz [v:] Polski słownik biograficzny, t. 40 (3), z. 166, Warszawa–Kraków 2001, c. 326–327.
Kempa T., Sołomerecki Iwan Wasylewicz [v:] Polski słownik biograficzny, t. 40 (3), z. 166, Warszawa–Kraków 2001, c. 327–329.
Kempa T., Sołomerecki Mikołaj Lew [v:] Polski słownik biograficzny, t. 40 (3), z. 166, Warszawa–Kraków 2001, c. 329.
Kempa T., Sołomerecki Wasyl Iwanowicz [v:] Polski słownik biograficzny, t. 40 (3), z. 166, Warszawa–Kraków 2001, c. 329–330.
Kirkiene G., Korzenie rodu Chodkiewiczów, «Białoruskie Zeszyty Historyczne » 2002, nr 17, c. 34–55.
Kirkiene G., LDK politikos elito galingieji: Chodkevičiai XV–XVI amžiuje, Vilnius 2008.
Lappo I.I., Velikoe kniazhestvo Litovskoe za vremia ot zakliucheniia Liublinskoi unii do smerti Stefana Batoriia (1569–1586), t. 1, Sankt-Peterburg 1901.
Liubavskii M.K., Litovsko-Russkii seim. Opyt po istorii uchrezhdeniia v sviazi s vnutrennim stroem i vneshnei zhizn’iu gosudarstva, Moskva 1900.
Malinovskii I., Sbornik materialov otnosiashchikhsia k istorii panov Rady Velikogo Kniazhestva Litovskogo, Tomsk 1902.
Maroszek J., Pogranicze Litwy i Korony w planach króla Zygmunta Augusta. Z historii dziejów realizacji myśli monarszej między Niemnen a Narwią, Białystok 2000.
Maroszek J., Prawa i przywileje miasta i dóbr ziemskich Zabłudów XV–XVIII w., Białystok 1994.
Michalewiczowa M., Radziwiłł Jan [v:] Polski słownik biograficzny, t. 30, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź 1987, c. 195–197.
Mienicki R., Stanisław Dowojno wojewoda połocki, «Ateneum Wileńskie: Czasopismo Naukowe Poświęcone Badaniom Przeszłości Ziem W.X. Litewskiego» 1937, t. 12, c. 404–481.
Nasevіch V., U skladze Vialіkaga kniastva Lіtoўskaga [v:] Pamiats’: Gіst.-dakum. khronіka Lunіnetskaga r-na, Mіnsk 1995, c. 29–45.
Niesiecki K., Herbarz Polski, t. 6, Lipsk 1841, c. 100–101.
Padalіnskі U., Palіtychnaia elіta Lіdskaga paveta ў aposhniai tretsі XVI st., «Belaruskі Gіstarychny Agliad» 2009, t. 16, ssh. 1 (30), c. 3–32.
Padalіnskі U., Sobaleva L., Liublіnskaia unіia 1569 g. [v:] Gіstoryia Belarusі: U 6 t., t. 2: Belarus’ u peryiad Vialіkaga Kniastva Lіtoўskaga, M. Kastsiuk (red.), Mіnsk 2008, c. 457–479.
Pietkiewicz K., Pierwsi kniaziowie Sołomiereccy [v:] Inter Regnum et Ducatum Studia ofiarowane Profesorowi Janowi Tęgowskiemu w siedemdziesiątą rocznicę urodzin, P. Guzowski, M. Liedke, K. Boroda (red.), Białystok 2018, c. 427–440.
Ptaszycki S., Dzieje rodów litewskich, jako materjał do archeologii historycznej, «Ateneum. Pismo Naukowe i Literackie» 1888, t. III, z. 3, c. 525–538.
Radaman A., Patranal’na-klіental’nyia adnosіny ŭ Novagarodskіm pavetse і іkh uplyў na palіtyku і dzeinasts’ organaў shliakhetskaga samakіravannia ў drugoi palove XVI – pachatku XVII st. [v:] Magnatskі dvor і satsyial’nae ўzaemadzeianne (XV–XVIII stst.): zbornіk navukovykh prats, A.M. Ianushkevіch (red.), Mіnsk 2014, c. 252–294.
Radaman A., Polatskі zemskі sud ў drugoi palove XVI – pershai tretsі XVII stst. [v:] Gіstoryia і arkhealogіia Polatskі і Polatskai ziamlі: Materyialy ІV mіzhnarodnai navukovai kanferentsyі, Polatsk 2003, c. 216–227.
Radaman A., Shliakhetskіia z’ezdy і soimіkі Novagarodskaga paveta і prablema ўznіknennia kapturovykh sudoў u Vialіkіm Kniastve Lіtoўskіm, Ruskіm і Zhamoitskіm u chas beskaraleўiaў drugoi palovy XVI st., «Vestnik Akademii MVD Respubliki Belarus’» 2004, № 1, c. 132–136.
Radaman A., Ianushkevіch A., Shliakhta Novagarodskaga paveta ў paspalіtym rushennі VKL 1567 goda [v:] Studia z dziejów Wielkiego Księstwa Litewskiego (XVI–XVIII wieku), S. Górzyński, M. Nagielski (red.), Warszawa 2014, c. 337–382.
Semkowicz W., O litewskich rodach bojarskich zbratanych ze szlachtą polską w Horodle roku 1413, «Lituano-Slavica Posnaniensia» 1989, t. III, c. 7–139.
Slіzh N., Iak viarnuts’ zbegluiu zhonku: prygody z zhytstsia Ul’iany Garnastaevai z rodu Bagavіtsіnavіchaў (?–1575), «Homo historicus» 2008, № 1, c. 78–91.
Slіzh N., Les dziatsei Іvana Garnastaia, padskarbіia VKL, «Białoruskie Zeszyty Historyczne» 2013, № 39, c. 38–72.
Slіzh N., Malodshaia galіna kniazhatskaga rodu Salamiaretskіkh na Pіnshchyne, «Arche. Pales’se: narody, ulady і voiny» 2010, № 3, c. 225–234.
Slіzh N., Shliubnyia і pazashliubnyia stasunkі shliakhty VKL u XVI–XVIІ stst., Smalensk 2015.
Slіzh N., Siameinyia adnosіny і shliubnyia strategіі Salamiaretskіkh u 16 – pershai palove 17 st., «Gіstarychny al’manakh» 2005, t. 11, c. 86–121.
Slіzh N., Siam’ia Іvana Garnastaia, padskarbіia VKL, «Białoruskie Zeszyty Historyczne» 2012, № 38, c. 7–46.
Slіzh N., Spravazdacha ўradnіka maentka Aziarnіtsa Іvanu Garnastaiu ab sel’ska-gaspadarchykh pratsakh (1553–1555), «Studia Historica Europae Orientalis. Issledovaniia po istorii Vostochnoi Evropy» 2014, vyp. 6, c. 270–296.
Slіzh N., Tsarkva і manastyr u Starym Salamiarechchy, «Arkhіvaryus» 2008, № 6, c. 203–212.
Slіzh N., Vaina za spadchynu ў siam’і Garnastaiaў, «Studia Historica Europae Orientalis. Issledovaniia po istorii Vostochnoi Evropy» 2015, vyp. 8, c. 242–258.
Timoshenko L., Beresteis’ka unіia 1596 r., Drogobich 2004.
Uruski S., Rodzina. Herbarz szlachty polskiej, t. 9, Warszawa 1912.
Wolff J., Kniaziowie litewsko-ruscy od końca czternastego wieku, Warszawa 1895.
Żychliński T., Złota księga szlachty polskiej, r. 2, Poznań 1880.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Praca jest udostępniana na licencji Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 3.0 Unported License.
Twórca oświadcza, że przysługują mu prawa autorskie do utworu i że nie są ograniczone w zakresie objętym niniejszym oświadczeniem oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza praw autorskich innych osób.
Twórca zezwala Uniwersytetowi Papieskiemu Jana Pawła II w Krakowie na nieodpłatne, niewyłączne i nieograniczone w czasie korzystanie z utworu, to jest:
- utrwalanie i zwielokrotnianie: wytwarzanie egzemplarzy utworu techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
- obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono (wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy, publiczne wystawienie, wyświetlenie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym);
- włączenie utworu w skład utworu zbiorowego;
- udzielanie przez Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie sublicencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0)
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie udostępnia utwór na Platformie Czasopism należącej do uczelni, na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0). Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu pod następującymi warunkami:
- zostanie podany autor i tytuł utworu,
- zostanie podane miejsce publikacji (tytuł czasopisma i identyfikator DOI oryginalnie opublikowanego utworu).
