Znaczenie pruskiego Regulamentu dla niższych szkół katolickich z 1801 r. w organizacji i funkcjonowaniu szkolnictwa elementarnego na ziemiach Zagłębia Dąbrowskiego
DOI:
https://doi.org/10.15633/tes.03104Słowa kluczowe:
Regulament pruski, Nowy Śląsk, Zagłębie Dąbrowskie, szkolnictwo elementarne na ziemiach polskich w XIX w.Abstrakt
The analysis presents the problem of legal foundations included in Prussian Regulament coming from 1801 and concerning the elementary educational system. The author tried to show which resolutions included in the document – supported by other legal acts which were published earlier and later – were taken over by the educational system organized on lands which later were called the Dąbrowa Basin, and which were a part of New Silesia and the Duchy of Warsaw between 1795 and 1807. This issue has been shown on the example of the organization and functioning of two schools: one urban school in Będzin and one school in the village of Strzemieszyce Wielkie; the village which is a part of the Olkusko-Siewierska Commune.
Bibliografia
Źródła archiwalne
Archiwum Kurii Metropolitalnej w Krakowie.
Acta Ordinationes Generalis de Scholis in Nova Silesia (1800–1809).
Archiwum Państwowe w Katowicach, zespół:
Gmina Olkusko-Siewierska, sygn. 421, k. 19; sygn. 423, k. 2, 8–9, 17, 73, 298, 300–301.
Archiwum Państwowe w Łodzi, zespół:
Dyrekcja Szkolna Łódzka, sygn. 410, k. 148; 192–195; 200–201, sygn. 1298 bez pag., 1299 bez pag., 1302 bez pag., 1303, k. 73–74.
Opracowania
Bobkowska W., Pruska polityka szkolna na ziemiach polskich w latach 1793–1806, Warszawa 1948.
Dutkiewicz J., Historia Państwowego Seminarium Nauczycielskiego Męskiego im. Marszałka Józefa Piłsudskiego w Łowiczu w XVIII i XIX wieku, Łódź 1984.
Dziwoki K., Kościół katolicki wobec szkolnictwa w województwie śląskim w latach 1922–1939, Katowice 2001.
Encyklopedia powszechna S. Orgelbranda, t. 6, 18, Warszawa 1861, 1864.
Glimos-Nadgórska A., Górnośląskie założenia wychowawcze czasów pruskich a cele wychowania państwowego realizowanego w szkolnictwie powszechnym międzywojennego województwa śląskiego [w:] Ideały wychowania i wzory osobowe narodu polskiego w XIX i XX wieku, t. 2, E. Kryńska (red.), Białystok 2006, s. 195–206.
Glimos-Nadgórska A., Literatura i źródła do dziejów Zagłębia Dąbrowskiego w edukacji historycznej, „Wiadomości Historyczne” 2011, nr 2, s. 19–26.
Glimos-Nadgórska A., Niemieckie dziedzictwo kulturowe a elementy prawa niemieckiego obowiązujące w szkolnictwie powszechnym międzywojennego województwa śląskiego [w:] Wieki stare i nowe, t. 5, I. Panic, M.W. Wanatowicz (red.), Katowice 2007, s. 204–216.
Glimos-Nadgórska A., Polskie szkolnictwo powszechne województwa śląskiego (1922–1939), Katowice 2000.
Glimos-Nadgórska A., Problem organicznego połączenia urzędu organisty z posadą kierownika szkoły powszechnej w województwie śląskim (1922–1939), „Szkice Archiwalno-Historyczne” 2000, t. 2, s. 1–8.
Glimos-Nadgórska A., Strzemieszyce Wielkie [w:] Dąbrowa Górnicza. Monografia. Dzielnice miasta, t. 2, A. Rybak, A.J. Wójcik, Z. Woźniczka (red.), Dąbrowa 2016, s. 328–331.
Glimos-Nadgórska A., Szkolnictwo Będzina 1795–1918 wraz z tekstami źródłowymi, Katowice 2012.
Glimos-Nadgórska A., Szkolnictwo w czasie zaborów [w:] Będzin 1358–2008, t. 3, A. Glimos-Nadgórska (red.), Będzin 2008, s. 235–270.
Glimos-Nadgórska A., Szkolnictwo zawodowe oraz dokształcające w województwie śląskim oraz w Zagłębiu Dąbrowskim w okresie międzywojennym [w:] Wieki stare i nowe, t. 5, S. Fertacz (red.), Katowice 2013.
Glimos-Nadgórska A., Założenia organizacyjne będzińskiego szkolnictwa elementarnego z czasów Księstwa Warszawskiego i ich kontynuacja w czasach Królestwa Polskiego [w:] Księstwo Warszawskie w historii i tradycji napoleońskiej (1807–2007), K. Bucholc-Srogosz, M. Trąbski (red.), Częstochowa 2008, s. 173–182.
Ihnatowicz I., Biernat A., Vademecum do badań nad historią XIX i XX wieku, Warszawa 2003.
Inglot S., Z dziejów wsi polskiej i rolnictwa, Warszawa 1986.
Kumor B., Dzieje diecezji krakowskiej do roku 1795, t. 1–3, Kraków 1998–2000.
Kumor B., Powstanie diecezji kieleckiej i kolejne jej zmiany struktur terytorialnych [w:] Księga jubileuszu stulecia diecezji kieleckiej (1883–1983), Kielce 1986, s. 31–39.
Lec Z., Jezuici na Górnym Śląsku do kasaty ze szczególnym uwzględnieniem ich działalności szkolnej, „Wrocławski Przegląd Teologiczny” 2001, R. 9, nr 2, s. 85–145.
Łukasiewicz D., Szkolnictwo w Prusach Południowych (1793–1806) w okresie reform oświeceniowych, Poznań–Warszawa 2004.
Maroń F., Proces kształtowania wschodniej granicy biskupstwa wrocławskiego na tle wydarzeń politycznych przełomu XVIII i XIX wieku. Przyczynek do ustaleń bulli „De salute animarum”, „Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne” 1971, t. 4, s. 187–248.
Nawrot D., Powstanie na Nowym Śląsku 1806–1807. U źródeł Zagłębia Dąbrowskiego, Czeladź 2016.
Nita M., Zagłębie Dąbrowskie w historiografii. Pojęcie, źródła, stan badań i postulaty badawcze [w:] Zagłębie Dąbrowskie. W poszukiwaniu tożsamości regionalnej, M. Barański (red.), Katowice 2001, s. 52–71.
Poznański K., Osiągnięcia polskich reform szkolnych w XIX wieku, „Kwartalnik Pedagogiczny” 1995, nr 3, s. 143–171.
Tazbir J., Historia Kościoła katolickiego w Polsce (1460–1795), Warszawa 1966.
Trąba M., Historia parafii Najświętszego Serca Pana Jezusa w Dąbrowie Górniczej-Strzemieszycach (1911–2011), Katowice 2011.
Wąsicki J., Ustrój pruski na ziemiach polskich w latach 1772–1815 [w:] Węzłowe problemy z dziejów Prus w XVII–XX wieku, G. Labuda (red.), Poznań 1971, s. 54–87.
Wąsicki J., Ziemie polskie pod zaborem pruskim. Prusy Nowowschodnie, Poznań 1963.
Winiarz A., Szkolnictwo Księstwa Warszawskiego i Królestwa Polskiego 1807–1831, Lublin 2002.
Witkowska E., Powstanie i rozwój zakładu kształcenia nauczycieli w Łowiczu w XVIII i XIX wieku, Łódź 1984.
Związek J., Komisariat siewierski w diecezji wrocławskiej (1797–1818) [w:] Tysiącletnie dziedzictwo kulturowe diecezji wrocławskiej, A. Barciak (red.), Katowice 2000, s. 251–266.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2018 Anna Glimos-Nadgórska
Praca jest udostępniana na licencji Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 3.0 Unported License.
Twórca oświadcza, że przysługują mu prawa autorskie do utworu i że nie są ograniczone w zakresie objętym niniejszym oświadczeniem oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza praw autorskich innych osób.
Twórca zezwala Uniwersytetowi Papieskiemu Jana Pawła II w Krakowie na nieodpłatne, niewyłączne i nieograniczone w czasie korzystanie z utworu, to jest:
- utrwalanie i zwielokrotnianie: wytwarzanie egzemplarzy utworu techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
- obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono (wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy, publiczne wystawienie, wyświetlenie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym);
- włączenie utworu w skład utworu zbiorowego;
- udzielanie przez Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie sublicencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0)
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie udostępnia utwór na Platformie Czasopism należącej do uczelni, na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0). Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu pod następującymi warunkami:
- zostanie podany autor i tytuł utworu,
- zostanie podane miejsce publikacji (tytuł czasopisma i identyfikator DOI oryginalnie opublikowanego utworu).
