Medal na pamiątkę wręczenia papieżowi Innocentemu XI sztandarów tureckich zdobytych pod Parkanami, autorstwa Giovanniego Martino Hameraniego z 1684 roku. Uwagi ikonograficzne
DOI:
https://doi.org/10.15633/fhc.2085Słowa kluczowe:
medal, medalier, grafikaAbstrakt
Autor artykułu opisuje szczegółowo cztery zabytki z epoki mające związek z opisywanym medalem. Autor zauważa, iż mamy w tym wypadku do czynienia unikatowym artefaktem pochodzącym z epoki Sobieskiego, który ponad wszelką wątpliwość został odwzorowany przez medaliera na krążku. Przypuszczać należy, iż przebywający w interesującym nas okresie w Rzymie Giovanni Martino Hamerani miał możliwość osobiście studiować wspomnianą chorągiew turecką typu zulfikarowego lub korzystał z wcześniejszej grafiki, której autor ze szczegółami skopiował wygląd tureckiego trofeum. Niemniej wartym podkreślenia pozostaje sam fakt, iż wzmiankowany obiekt zachował się do dnia dzisiejszego w zbiorach Zamku Królewskiego na Wawelu w Krakowie. Niewątpliwe w pełni świadoma decyzja dysponenta, którego zlecenie wykonywał medalier, podyktowana była przede wszystkim względami propagandowymi. Potencjalny odbiorca po pobieżnym nawet kontakcie z medalem nie mógł mieć wątpliwości, iż przeciwnik turecki zagrażający nie tylko Wiedniowi, lecz również całemu kontynentowi europejskiemu został pokonany podczas bitew pod Wiedniem i Parkanami. Zaś świadectwem triumfu militarnego stały się porzucone przez ewakuującego się wroga chrześcijaństwa znaki wojskowe.Bibliografia
Alfieri N., Forlani Ed., Grimaldi Fl., Contributi archeologici per la storia della Santa Casa, Loreto 1997.
Baliński M., Pielgrzymka do Jasnej Góry w Częstochowie, Warszawa 1846.
Barącz S., Pamiątki miasta Żółkwi, Lwów 1852.
Bartynowski W., Teki Bartynowskiego. Medale z czasów Jana III, b.r., b.m.
Chwała i sława Jana III w sztuce i literaturze. Katalog wystawy jubileuszowej z okazji trzechsetlecia odsieczy wiedeńskiej. Warszawa (Wilanów), wrzesień–grudzień 1983, red. W. Fijałkowski, J. Mieleszko, Warszawa 1983.
Coyer G., Historya Jana Sobieskiego Króla Polskiego, Wilno 1852.
Denny W. B., A group of Islamic banners, „The Textile Museum Journal” 4 (1974) December, s. 67–81.
Dwie podróże Jakuba Sobieskiego ojca króla Jana III odbyte po krajach europejskich w latach 1607–1613 i 1638, wyd. E. Raczyński, Poznań 1833.
Dyakowski M., Dyariusz wiedeńskiej okazyi roku 1683, Warszawa 1883.
Fiala E., Beschreibung der Sammlung böhmischer Münzen und Medaillen des Max Donebauer, Bd. 2, Graz 1970.
Forrer L., Biographical dictionary of medallists-coin, gem, and seal-engravers, mint-masters, &c., ancient and modern, vol. 1–4, London 1904–1916.
Fridrich A., Historye cudownych obrazów Najświętszej Maryi Panny w Polsce, t. 4, Kraków 1911.
Gębarowicz M., Materiały źródłowe do dziejów kultury i sztuki XVII–XVIII w., Wrocław 1973.
Hutten-Czapski E., Catalogue de la collection des médailles et monnaies polonaises du comte E. Hutten-Czapski, vol. 1–5, St. Petersbourg–Cracovie 1871–1916.
Kamiński Cz., Kowalczyk W., Medale i medaliony polskie i związane z Polską. Katalog wystawy, Warszawa 1969.
Lincoln W., A decriptive catalogue of papal medals, London 1898.
Lorenzetti U., Belli-Montanari C., L’Ordine Equestre del Santo Sepolcro di Gerusalemme. Tradizione e rinnovamento all’alba del Terzo Millennio, Fano 2011.
Łoski J., Kilka słów o obrazie Matki Boskiej znalezionym w czasie wyprawy wiedeńskiej, „Tygodnik Ilustrowany”, t. XIII, 1882, s. 378–379.
Łoski J., Jan Sobieski i jego rodzina, towarzysze broni i współczesne zabytki, Warszawa 1883.
Łuszczkiewicz W., Z wystawy starożytności z czasów Sobieskiego w Sukiennicach, wrażenia i uwagi, Kraków 1883.
Miselli W., Il papato dal 1669 al 1700 attraverso le medaglie, Pavia 2001.
Monelli N., Architettore e architetture per la Santa Casa di Loreto, Loreto 2001.
Monelli N., La Santa Casa di Loreto – La Santa Casa di Nazaret, Loreto 1997.
Mossakowski S., Tylman z Gameren architekt polskiego baroku, Wrocław 1973.
Odsiecz Wiedeńska. Wystawa jubileuszowa w Zamku Królewskim na Wawelu w trzechsetlecie bitwy, t. 1–3, red. A. Franaszek, K. Kuczmana, Kraków 1990.
Petrus J. T., Piątkiewicz-Dereniowa M., Piwocka M., Wschód w zbiorach wawelskich, Kraków 1976.
Piwocka M., Chorągwie tureckie, Warszawa 1983.
Pług A., Nieśwież, „Kłosy” 36 (1883) nr 930, s. 263.
Polkowski I., Sobiesciana, Lwów 1884.
Przyboś A., Podróż królewicza Władysława Wazy do krajów Europy Zachodniej w latach 1624–1625 w świetle ówczesnych relacji, Kraków 1977.
Raczyński E., Gabinet Medalów Polskich oraz tych które się dziejów Polski tyczą począwszy od najważniejszych aż do końca panowania Jana III (1673–1696), t. 2, Wrocław 1838.
Rogalski L., Dzieje Jana III Sobieskiego, Warszawa 1847.
Rychłowska-Kozłowska A., Marwil, Warszawa 1975.
Salvandy N. D., Historia króla Jana Sobieskiego i królestwa polskiego, Lwów 1861.
Santarelli G., La Santa Casa di Loreto, Loreto 2003.
Santarelli G., Loreto-Guida storica ed artistica, Ancona 2003.
Sarmacka pamięć. Wokół bitwy pod Wiedniem, red. B. Dybaś, A. Woldan, A. Ziemlewska, Warszawa 2014.
Seibert J., Leksykon sztuki chrześcijańskiej. Tematy, postacie, symbole, Kielce 2007.
Sobieski J., Peregrynacja po Europie (1607–1613). Droga do Baden (1638), oprac. J. Długosz, Wrocław 1991.
Strzałkowski J., Słownik medalierów polskich i z Polską związanych (1508–1965), Warszawa 1982.
Syrokomla W., Wędrówki po moich niegdyś okolicach, Wilno 1853.
Szczygieł R., Jan III Sobieski a Zamość, „Sobótka” 35 (1980) nr 2, s. 283–290.
Szwagrzyk J., Moneta, medal, order, Wrocław 1971.
Szyszko-Czyżak A., Medale polskie od XVI do XVIII wieku w zbiorach Muzeum Okręgowego w Toruniu. Katalog wystawy, Toruń 1981.
Świerz-Zaleski St., Przewodnik po Jubileuszowej wystawie epoki Króla Jana III w zamku Królewskim na Wawelu w dwustupięćdziesięciolecie odsieczy wiedeńskiej, Kraków 1933.
Taurogiński B., Z dziejów Nieświeża, Warszawa 1937.
Thieme U., Becker F., Allgemeines Lexikon der bildenden Künstler von der Antike bis zur Gegenwart […], Bd. 15, Leipzig 1907–1950.
Tygielskiego W., Podróżopisarstwo historyczne, „Barok. Historia–Literatura–Sztuka” (2014) nr 42, s. 6–15.
Zawadzki K., Gazety ulotne polskie i Polski dotyczące XVI–XVIII wieku. Bibliografia, t. 2: 1662–1728; t. 3: 1501–1725, Wrocław–Warszawa–Kraków 1984–1990.
Zawadzki K., Rok 1683 w europejskiej prasie ulotnej, „Kwartalnik Historii Prasy Polskiej” 28 (1984) nr 4, s. 5–20.
Zawadzki K., Losy listu króla Jana III do Marii Kazimiery o zwycięstwie wiedeńskim 1683 roku, Warszawa 1986.
Zbiory Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Muzeum Narodowym w Poznaniu. Katalog wystawy, red. Z. Białłowicz-Krygierowa, M. Warkoczewska, Poznań 1982.
Żygulski Z., Chorągwie tureckie w Polsce na tle ogólnej problematyki przedmiotu, „Studia do Dziejów Wawelu” 3 (1968), s. 363–453.
Żygulski Z., Odsiecz Wiedeńska 1683, Warszawa 1988.
Żygulski Z., Światła Stambułu, Warszawa 1999.
Żygulski Z., Turkish trophies in Poland and the Imperial Ottoman Style, Torino 1972, s. 25–81.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Twórca oświadcza, że przysługują mu prawa autorskie do utworu i że nie są ograniczone w zakresie objętym niniejszym oświadczeniem oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza praw autorskich innych osób.
Twórca zezwala Uniwersytetowi Papieskiemu Jana Pawła II w Krakowie na nieodpłatne, niewyłączne i nieograniczone w czasie korzystanie z utworu, to jest:
- utrwalanie i zwielokrotnianie: wytwarzanie egzemplarzy utworu techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
- obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono (wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy, publiczne wystawienie, wyświetlenie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym);
- włączenie utworu w skład utworu zbiorowego;
- udzielanie przez Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie sublicencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0)
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie udostępnia utwór na Platformie Czasopism należącej do uczelni, na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0). Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu pod następującymi warunkami:
- zostanie podany autor i tytuł utworu,
- zostanie podane miejsce publikacji (tytuł czasopisma i identyfikator DOI oryginalnie opublikowanego utworu).
