Mauzoleum Apaka Hodży w Kszgarze jako symbol tożsamości Ujgurów (1640–2015)

Autor

  • Krzysztof Kościelniak Jagiellonian University, Kraków

DOI:

https://doi.org/10.15633/acr.2415

Słowa kluczowe:

Apak Hodża, Turkiestan Wschodni, Ujgurzy, sufizm, islam, historia Azji Centralnej, Kaszgar, Mauzoleum Apaka Hodży, Sinciang

Abstrakt

Mauzoleum Apaka Hodży jest jednym z najbardziej świętych i symbolicznych miejsc dla muzułmanów chińskiej prowincji Xinjiang. Niemniej dla współczesnych Ujgurów sama postać Apaka jest kontrowersyjna w kontekście ujgurskiego nacjonalizmu.
Z jednej strony źródła i piśmiennictwo na temat Apaka wykraczają poza funkcję dewocyjnej literatury islamu, która posiada ponadnarodowy charakter. Z drugiej strony, badając historię samego Apaka i rozwoju jego kultu oraz jego zaciekłej krytyki, należy uwzględnić nie tylko fakty, ale również znaczenie, jakie posiada on dla Ujgurów w kontekście ich tożsamości narodowej. Owo „znaczenie” sprowadza się do faktu, iż niezależnie od ocen Apak jest wyraźnym punktem odniesienia w historii Ujgurów.
Po pierwsze reputacja Apaka zależy od kontekstu politycznego i społecznego. Pomijając rywalizację wewnątrz sufizmu nakszbandijja w Altiszahr, która generowała negatywne oceny Apaka ze strony Qarataḡlïq, postać ta spotkała się również w Chińskiej Republice Ludowej z ostrą krytyką maoistowską na bazie materializmu dialektycznego.
Po wtóre znaczenie Apaka zależy od wyznawanej formy islamu. Ujgurowie, którzy ulegli wpływom tradycyjnego sunnizmu, z jego podstawowym postulatem muzułmańskiego powrotu do źródeł, np. salafijji, z wielką niechęcią odnoszą się do skażonego, ich zdaniem, sufizmu. Apak jako reprezentant nakszbandijji automatycznie nie jest dla tej grupy autorytetem. Z kolei islam ludowy wsi z wielką czcią odnosi się do świętych bohaterów przeszłości, których mauzolea są punktem odniesienia i jednym z fundamentów tożsamości.
Po trzecie postać Apaka budzi duże emocje wród jego zwolenników i przeciwników. Ambiwalentna ocena Apaka jest konsekwentnie rozwijana od XVIII w. Próba dotarcia do wyważonej oceny opierać się musi na rzetelnej interpretacji różnorodnych źródeł.
Wreszcie po czwarte żywotność kultu Apaka i nowe funkcje mauzoleum w burzliwych dziejach tego regionu generowała literatura typu maqāmāt/manāqib oraz taẕkiry. Potwierdzają one raz jeszcze odwieczną prawdę w analizie nauk historycznych, że nie tylko same fakty, ale również znaczenie, jakie dane wydarzenia posiadały dla społeczności, są kluczami do zrozumienia wielu dziejowych fenomenów. Jest zupełnie oczywiste, iż historia składa się z faktów i interpretacji. To właśnie mechanizmy interpretacji faktów w taẕkirach zaważyły na popularności Apaka i ciągłości jego kultu mimo krytyki przeciwników.

Bibliografia

Äli A., Apaq Khoja, Ürümchi 2000.

Batur Ănwăr, Apak Khoja hăqqida muhakimă, “Shinjang Sifăn Dasho Ilmiy Zhurnali” 3 (1987), p. 57–70.

Beeston A. F. L., Catalogue of the Persian, Turkish, Hindustani and Pushtu Manuscripts in the Bodleian Libarary, Oxford 1954.

Bellér-Hann I., Community Matters in Xinjiang 1880–1949: Towards a Historical Anthropology of the Uyghur, Leiden 2008.

Bellér-Hann I., Making the Oil Fragrant’: Dealings with the Supernatural among the Uyghurs in Xinjiang, “Asian Ethnicity” 2 (2001), p. 9–23.

Bellér-Hann I., Situating the Uyghurs between China and Central Asia, Aldershot 2007.

Bellér-Hann I., Towards a Historical Anthropology of the Uyghur of Xinjiang, [in:] Studies on Xinjiang Historical Sources in 17–20th Centuries, eds. J. A. Millward, Yasushi Shinmen, Jun Sugawara, Tokyo 2010, p. 239–256.

Bellér-Hann I., The Written and the Spoken: Literacy and Oral Transmission among the Uyghur, Berlin 2000.

Bellér-Hann I., The Uyghurs: Strangers in Their Own Land, New York 2010.

Bellew H. W., The history of Kashgaria, Calcutta 1875.

Bellew H. W., Kashmir and Kashghar: A Narrative of the Journey of the Embassy to Kashghar in 1873–74, Boston 2005 (reprint of the book edited in 1875).

Boboyorov H., Collective Identities and Patronage Networks in Southern Tajikistan, Münster 2013.

Boulger D. Ch., The life of Yakoob Beg; Athalik Ghazi, and Badaulet; Ameer of Kashgar, London 1878.

Bovingdon G., Contested Histories, [in:] Xinjiang: China’s Muslim Borderland, ed. F. S. Starr, Armonk 2004, p. 353–374.

Brophy D., The Kings of Xinjiang: Muslim Elites and the Qing Empire, “Études Orientales: Revue Culturelle Semestrielle” 25 (2008), p. 69–90.

Bulag U. E., The Mongols at China’s Edge: History and the Politics of National Unity, Lanham 2002.

Dautcher J., Down a Narrow Road: Identity and Masculinity in a Uyghur Community in Xinjiang China, Cambridge 2009.

Dawut R., Shrine pilgrimage among the Uighurs, “The Silk Road Journal” 6 (2009) no. 2, p. 56–67.

Dawut R., Shrine Pilgrimage and Sustainable Tourism among the Uyghurs Central Asian Ritual Traditions in the Context of China’s Development Policies, [in:] Situating the Uyghurs between China and Central Asia, ed. I. Bellér-Hann, Aldershot 2007, p. 149–163.

Feng Z., Xiang Fei Kao Bian, Keshen Shi 1982.

Flechter J. F., The Naqshbandiyya in Northwest China, [in:] Studies on Chinese and Islamic Inner Asia, ed. B. F. Manz, Aldershot 1995, p. 1–46.

Fletcher J., Ch’ing Inner Asia, c. 1800, [in:] The Cambridge History of China, vol. 10, part 1: Late Ch’ing, 1800–1911, eds. D. Twitchett, J. K. Fairbank, Cambridge 1978, p. 35–106.

Foltz R., The Central Asian Naqshbandī connections of the Mughal Emperors, “Islamic Studies” 7 (1996) no. 2, p. 229–239.

Gilkison A. M., Soul of the Mazar: The Khoja Afaq Mauzoleum (1600s to the Present) and Ujghur Collective Memory, https://etd.ohiolink.edu/!etd.send_file?accession=miami.1377021203&disposition=inline.

Gladney D. C., The Ethnogenesis of the Uyghur, “Central Asian Survey” 9 (1990) no. 1, p. 1–28.

Gladney D. C., Internal Colonialism and the Uyghur Nationality: Chinese Nationalism and Its Subaltern Subjects, “Cahiers d’Études sur la Méditeranée Orientale et le Monde Turco-Iranien” 25 (1998), p. 47–63.

Gladney D. C., Muslim Chinese: Ethnic Nationalism in the People’s Republic, Cambridge 1991.

Gladney D.C., Representing Nationality in China: Refiguring Majority/Minority Identities, “The Journal of Asian Studies” 53 (1994) no. 1, p. 92–123.

Gullini G., Architettura iranica, Torino 1964.

He B., Yingjie G., Nationalism, National Identity and Democratization in China, Aldershot 2000.

Herdeg K., Formal Structure in Islamic Architecture of Iran and Turkistan, New York 1990.

Jarring G., Return to Kashgar: Central Asian Memoirs in the Present, Durham 1986.

Jarring G., The Ordam-padishah system of Eastern Turkistan shrines, “Geografiska Annaler” 17 (1935), p. 348–354.

Jiang L., Xiang Fei Kao Zheng Yan Jiu, Taibei Shi 1989.

Kabbani M. H., Classical Islam and the Naqshbandi Sufi Tradition, Washington 2004.

Khodarkovsky M., Russia’s Steppe Frontier: The Making of a Colonial Empire, 1500–1800, Bloomington–Indianapolis 2002.

Kim Hodong, Holy War in China: The Muslim Rebellion and State in Chinese Central Asia, 1864–1877, Stanford 2010.

Kugle S. A., Sufis & saints’ bodies: Mysticism, Corporeality and Sacred Power in Islam, North Carolina 2007.

Kuropatkin A. N., Kashgaria: Eastern or Chinese Turkistan, Calcutta 1882.

Kwangmin Kim, Saintly Brokers: Uyghur Muslims, Trade, and the Making of Qing Central Asia, 1696–1814, Fall 2008.

Lawrence B., An Indo-Persian Perspective on the Significance of Early Persian Sufi Masters, [in:] Classical Persian Sufism: from its Origins to Rumi, London–New York 1993, p. 19–32.

Liang Hancao, Ye Xiang Niangniang, [in:] Xiang Fei Kao Bian, ed. Feng Zhiwen, Keshen Shi 1982, p. 89–90.

Lin Zhi, Ji Xiang Niangniang Mazhaer, [in:] Xiang Fei, eds. Yu Shanpu, Dong Naiqiang, Beijing 1985, p. 211–215.

Loubes J.-P., The Rectification of documents of Architecture: the Afaq Khwaja Sufi complex in Kashghar, [in:] Saints and heroes on the Silk Road, Paris 2002, p. 113–

Ma Ming, Xiang Fei Miaohui, [in:] Xiang Fei, eds. Yu Shanpu, Dong Naiqiang, Beijing 1985, p. 215–216.

Mapping Militant Organisations: Jaysh Rijal al-Tariqa al-Naqshbandia, Stanford University, 31.08.2013, http://web.stanford.edu/group/mappingmilitants/cgi-bin/groups/view/75.

Masami H., Le Pouvoir des Lieux Saints dans le Turkestan Oriental, “Annales. Histoire, Sciences Sociales” 59 (2004) no. 5–6, p. 1019–1040.

Mayer A. C., “Pīr” and “Murshid”: An Aspect of Religious Leadership in West Pakistan, “The Middle Eastern Studies” 3 (1967) no. 2, p. 160–169.

Millward J., Newby L., The Qing and Islam, [in:] Empire at the Margins: Culture, Ethnicity, and Frontier in Early Modern China, eds. P. Kyle Crossley, H. F. Siu, D. S. Sutton, Berkeley 2006, p. 113–134.

Millward J., Perdue P., Political and Cultural History of the Xinjiang Region through the late Nineteenth Century, [in:] Xinjiang: China’s Muslim Borderland, ed. F. S. Starr, Armonk 2004, p. 27–62.

Millward J., Nabijan T., Political History and Strategies of Control, 1884-1978, [in:] Xinjiang: China’s Muslim Borderland, ed. F. S. Starr, Armonk 2004, p. 63–98.

Millward J. A., Eurasian Crossroads: A History of Xinjiang, New York 2007.

Millward J. A., Uyghur Muslim in Qianlong’s Court: The Meaning of the Fragrant Concubine, “The Journal of Asian Studies” 53 (1994) no. 2, p. 427–458.

Monttaghifar H., The Traditions of Persian “Tazkirah” Writing in the 18th & 19th Centuries and Some Special Hints, “Advanced in Information Sciences and Service Sciences” 2 (2010) no. 3, p. 111–115.

Newby L. J., The Empire and the Khanatee: A Political History of Qing Relations with Khoqand c. 1760–1860, Leiden 2005.

Niyaz Ibrahim, Tarikhtin qiskichă bayanlar, Kashgar 1989.

Nizamidin Hüsăyin, Qabahăt ‚ăqidă’ yănă bir qetim Appaq Khoja toghrisida, “Shinjang Mădăniyati” (Urumchi) 2 (1989) no. 3, p. 113–154.

Nora P., Between History and Memory: Les Lieux de Mémoires, “Representations” 26 (1989), p. 7–24.

Papas A., Les Tombeaux de Saints Musulmans a Xinjiang, “Archives de Sciences Sociales des Religions” 2 (2002), p. 47–62.

Papas A., Soufisme et politique entre Chine, Tibet et Turkestan: Étude sur les Khwajas Naqshbandis du Turkestan Oriental, Paris 2005.

Papas A., Soufisme, Pouvoir et Sainté en Asie Centrale: le Cas des Khwâjas de Kashgarie (XVIe–XVIIIe siècles), “Studia Islamica” 100–101 (2005), p. 161–182.

Papas A., ‘Dansez et chantez’: le droit au samâʿ selon Âfâq Khwâja, maître Naqshbandî du Turkestan (XVIIe siècle), “Journal of the History of Sufism” 4 (2003–2004), p. 169–180.

Privratsky B. G., Muslim Turkistan: Kazak Religion and Collective Memory, Surrey 2001.

Qäshqäri Muhämmäd Sadiq Tazkiräyi äzizan, eds. Nijat Mukhlis, Shämsidin Ämät, Kashgar 1988.

Ridgeon L., Sufism in mediaeval Central Asia: a comparison of the beliefs and practices of the Kobrawiyyah and Naqshbandiyyah orders, “Kokusai Daigaku Chuto Kenkyujo-kiyo” 8 (1994), p. 67–92.

Rudelson J. J., Oasis Identities: Uyghur Nationalism along China’s Silk Road, New York 1997.

Sautman B., Is Xinjiang an Internal Colony?, “Inner Asia” 2 (2000) no. 2, p. 239–271.

Sawada M., Tarim Basin Mazars: A. Field Work Report on the System of Ordam-Padishah Oasis of Yangisar, “Journal of the History of Sufism” 3 (2001), p. 39–61.

Sawada M., Three groups of tadhkira-i khwājagān: viewed from the chapter on Khwāja Āfāq, [in:] Studies on Xinjiang historical sources in 17th–20th centuries, eds. J. A. Millward, Shinmen Yasushi, Sugawara Jun, Tokyo 2010, p. 9–30.

Sayed Jamil Ahmed, Performing and Supplicating Mānik. Pīr: Infrapolitics in the Domain of Popular Islam, “The Drama Review” 53 (2009) no. 2, p. 51–76.

Schwarz H., The Khwajas of Eastern Turkestan, “Central Asiatic Journal” 20 (1976), p. 266–295.

Steingass F. J., A Comprehensive Persian-English Dictionary, Delhi 2003.

Tamimi A. J. (-al), Musings of an Iraqi Brasenostril on Jihad: Comprehensive Reference Guide to Sunni Militant Groups in Iraq, http://jihadology.net/2014/01/23/musings-of-an-iraqi-brasenostril-on-jihad-comprehensive-reference-guide-to-sunni-militant-groups-in-iraq.

Tārīkh-i Kāshghar. Anonimnaia tiurkskaia khronika vladetelei Vostochnogo Turkestana po konets XVII veka: faksimile rukopisi Sankt-Peterburgskogo filiala Instituta vostokovedeniia Akademii nauk Rossii, ed. O. F. Akimushkin, St. Petersburg 2001.

The History of the Khojas of Eastern Turkestan Summarised from the Tazkhira-i-Khwajagan of Muhammad Sadiq Kashghari, ed. R. B. Shaw, transl. N. Elias, Calcutta 1897.

Thum R., Beyond Resistance and Nationalism: Local History and the Case of Afaq Khoja, “Central Asian Survey” 313 (2012) no. 3, p. 293–310.

Thum R., The Sacred Routes of Uyghur History, Harvard 2014.

Tyson D., Shrine Pilgrimage in Turkmenistan as a Means to Understand Islam among the Turkmen, “Central Asia Monitor” 1 (1997), p. 15–32.

Valikhanov Ch., The Russians in Central Asia Their Occupation of the Kirghiz Steppe and the Line of the Syr-Daria: Their Political Relations with Khiva, Bokhara, and Kohan: Also Descriptions of Chinese Turkestan and Dzungaria, transl. R. Michell, London 1865.

Virani Sh. N., The Ismailis in the Middle Ages: A History of Survival, A Search for Salvation, New York 2007.

Waite E., From Holy Man to National Villain: Popular Historical Narratives a about Apaq Khoja amongst Uyghurs in Contemporary Xinjiang, “Inner Asia” 8 (2006) no. 1, p. 5–28.

Werbner P., Embodying Charisma: Modernity, Locality and Performance of Emotion in Sufi Cults, New York 1998.

You Sh., Dong N., Xiang Fei, Beijing 1985.

Zälili Divani, Millätlär Näshriyati, Beijing 1985.

Zarcone Th., Quand le Saint Légitime le Politique: le Mausolée de Afaq Khwaja à Kashgar, “Central Asian Survey” 18 (1999) no. 2, p. 225–241.

Zarcone Th., Les danses Naqshbandî en Asie centrale et au Xinjiang: Histoire et actualité, “Journal of the History of Sufism” 4 (2003–2004), p. 181–198.

Zarcone Th., Sufism from Central Asia among the Tibetans in the 16th–17th Centuries, “The Tibet Journal” 20 (1995) no. 3, p. 96–114.

Zelkina A., Quest for God and Freedom: Sufi Responses to the Russian Advance in the North Caucasus, London 2000.

Opublikowane

2018-06-15

Numer

Dział

Historia

Podobne artykuły

11-20 z 36

Możesz również Rozpocznij zaawansowane wyszukiwanie podobieństw dla tego artykułu.