Ku teologicznemu pojęciu religii
DOI:
https://doi.org/10.15633/acr.2405Słowa kluczowe:
religia, religio, pojęcie religii, definicja religii, teologia religii, prawdziwość religii, kryteriologia religiiAbstrakt
Pojęcie religii jest podstawowym pojęciem nauk religiologicznych. Jego rozumienie nie jest jednak pozbawione trudności. Krytycy starają się wykazać, iż wielość i różnorodność zjawisk religijnych wyklucza możliwość zdefiniowania religii. Z drugiej strony brak ogólnego pojęcia religii stanowi poważny problem dla teologii religii. Trudno bowiem badać relacje między chrześcijaństwem a innymi religiami, nie wiedząc, czym religia jest i na czym polega jej teologiczna istota. Niniejszy artykuł składa się z trzech części. Pierwsza analizuje historię pojęcia religii (łac. religio). W części drugiej rozważono problem definicji religii. Część trzecia prezentuje niektóre współczesne próby sprecyzowania teologicznego pojęcia religii. W części ostatniej ukazano ponadto znaczenie pojęcia religii dla teologii religii.Bibliografia
Ahn G., Religion, t. 1: Religionsgeschichtlich, [w:] Theologische Realenzyklopädie, t. 28, Hrsg. G. Krause, G. Müller, Berlin 1997, s. 513–522.
Baetke W., Aufgabe und Struktur der Religionswissenschaft (1952), [w:] Selbstverständnis und Wesen der Religionswissenschaft, Hrsg. G. Lanczkowski, Darmstadt 1974, s. 133–158.
Bernhardt R., Ende des Dialogs? Die Begegnung der Religionen und ihre theologische Reflexion, Zürich 2005.
Bianchi U., The category of dualism in the historical phenomenology of religion, „Timenos. Studies in Comparative Religion” 16 (1980), s. 10–25.
Bocheński J. M., Logika wiary, przekład autorski, [w:] J. M. Bocheński, Religia, Kraków 1995, s. 32–122.
Bronk A., Podstawy nauk o religii, Lublin 2003.
Christian W., Doctrines of Religious Communities: A Philosophical Study, New Haven–London 1987.
Christian W., Meaning and Truth in Religion, Princeton 1964.
Despland M., La religion en Occident. Évolution des idées et du vécu, Montréal
Dirse U., Religion, t. 1: Einleitung, [w:] Historisches Wörterbuch der Philosophie, t. 8, Hrsg. J. Ritter, K. Gründer, Basel 1992, kol. 632–633.
Feil E., Religio, t. 2: Die Geschichte eines neuzeitlichen Grundbegriffs zwischen Reformation und Rationalismus, Göttingen 1997.
Feil E., Religio, t. 3: Die Geschichte eines neuzeitlichen Grundbegriffs im 17. und frühen 18. Jahrhundert, Göttingen 2001.
Feil E., Religio. Die Geschichte eines neuzeitlichen Grundbegriffs vom Frühchristentum bis zur Reformation, Göttingen 1986.
Feil E., Zur Bestimmungs- und Abgrenzungsproblematik von „Religion”, [w:] Streitfall „Religion”. Diskussionen zur Bestimmung und Abgrenzung des Religionsbegriffs, Hrsg. E. Feil, Münster 2000, s. 5–35.
Fitzgerald T., The Ideology of Religious Studies, New York–Oxford 2000.
Heck E., Der Begriff religio bei Thomas von Aquin. Seine Bedeutung für unser heutiges Verständnis von Religion, München–Paderborn–Wien 1971.
Kałuża K., Ein Mittler und viele Vermittlungen. Die Bedeutung des Religionsbegriffs für die christliche Theologie der Religionen, Frankfurt am Main 2011.
Kałuża K., Jeden Pośrednik i wiele pośrednictw. Teologia religii wobec zbawczych roszczeń religii pozachrześcijańskich,,,Roczniki Teologii Fundamentalnej i Religiologii” (2011) nr 3(58), s. 124–127.
Kamiński S., Zdybicka Z. J., Definicja religii a typy nauk o religii, [w:] S. Kamiński, Światopogląd – religia – teologia. Zagadnienia filozoficzne i metodologiczne, Lublin 1998, s. 69–123.
Kasper W., Katholische Kirche. Wesen – Wirklichkeit – Sendung, Freiburg im Breisgau 2011.
Kongregacja Nauki Wiary, Nota na temat książki Jacques’a Dupuis „Ku chrześcijańskiej teologii pluralizmu religijnego”, ed. Queriniana, Brescia 1997, [w:] „L’Osservatore Romano” 5 (2001) (wyd. pol.), s. 44–46.
Leeuw G. van der, Fenomenologia religii, tłum. J. Prokopiuk, Warszawa 1978.
Marcus Tullius Cicero, Pisma filozoficzne, t. 1, tłum. W. Kornatowski, Warszawa 1960.
Mensching G., Die Weltreligionen, Gütersloh (b.r.w.).
Międzynarodowa Komisja Teologiczna, Chrześcijaństwo i religie (1996), [w:] Od wiary do teologii. Dokumenty Międzynarodowej Komisji Teologicznej (1969–1996), red. J. Królikowski, Kraków 2000, s. 393–434.
Moskal P., Religia i prawda, Lublin 2008.
Ohlig K.-H., Fundamentalchristologie. Im Spannungsfeld von Christentum und Kultur, München 1986.
Problems and Methods oft the History of Religion, Hrsg. U. Bianchi, C. J. Bleeker, A. Bausani, Leiden 1972 (Suppl. to Numen 19).
Rahner K., Kleines Theologisches Wörterbuch, Freiburg im Breisgau 1961.
Rahner K., Natur und Gnade, [w:] K. Rahner, Schriften zur Theologie, t. 4, Einsiedeln–Zürich–Köln 1960, s. 209–236.
Rahner K., Vorgrimler H., Mały słownik teologiczny, tłum. T. Mieszkowski, P. Pachciarek, Warszawa 1987.
Ratschow C.-H., Religion, t. 2: Antike und alte Kirche; t. 3: Mittelalter, t. 4: Humanismus und Reformation, [w:] Historisches Wörterbuch der Philosophie, t. 8, Hrsg. J. Ritter, K. Gründer, Basel 1992, kol. 633–644.
Religion in History: The Word, the Idea, the Reality, eds. M. Despland, G. Vallée, Waterloo–Ontario 1992.
Rudolph K., Inwieweit ist der Begriff „Religion” eurozentrisch?, [w:] The Notion of „Religion” in Comparative Research: Selected Proceedings of the XVI IAHR Congress, ed. U. Bianchi, Rome 1994, s. 131–139.
Rusecki M., Traktat o religii, Warszawa 2007.
Schaeffler R., Auf dem Weg zu einem philosophischen Begriff der Religion, [w:] Handbuch der Fundamentaltheologie, t. 1: Traktat Religion, Hrsg. W. Kern, H. J. Pottmeyer, M. Seckler, Tübingen–Basel 2000, s. 33–46.
Schmidt-Leukel P., Gott ohne Grenzen. Eine christliche und pluralistische Theologie der Religionen, Gütersloh 2005.
Seckler M., Der Theologische Begriff der Religion, [w:] Handbuch der Fundamentaltheologie, t. 1: Traktat Religion, Hrsg. W. Kern, H. J. Pottmeyer, M. Seckler, Tübingen–Basel 2000, s. 131–148.
Seckler M., Theologie der Religionen mit Fragezeichen, „Theologische Quartalschrift” 166 (1986), s. 164–184.
Seckler M., Theosoterik – eine Option und ihre Dimensionen. Fundamentaltheologische Anfragen und Anstöße zur Soteriologie, „Theologisch Quartalschrift” 172 (1992), s. 257–284.
Smith W. C., The Meaning and End of Religion: A New Approach to the Religious Traditions of Mankind, New York 1964.
Smith W. C., The Meaning and End of Religion: A Revolutionary Approach to the Great Religious Traditions, San Francisco 1962.
Wagner F., Religion, t. 2: Theologiegeschichtlich und systematisch-theologisch, [w:] Theologische Realenzyklopädie, t. 28, Hrsg. G. Krause, G. Müller, Berlin 1997, s. 522–545.
Waldenfels H., Christus und die Religionen, Regensburg 2002.
Waldenfels H., Religionsverständnis, [w:] Neues Handbuch theologischer Grundbegriffe, t. 4, Hrsg. P. Eicher, München 1985, s. 67–76.
Welte B., Filozofia religii, tłum. G. Sowinski, Kraków 1996.
Wenz G., Neues zum Gretchenfrage. Ernst Feils Untersuchungen zur Geschichte des Religionsbegriffs, „Herder Korrespondenz” 57 (2003) nr 7, s. 359–364.
Zdybicka Z. J., Człowiek i religia, Lublin 2006.
Zdybicka Z. J., Czy u św. Tomasza istnieją dwie koncepcje religii?, „Zeszyty Naukowe KUL” 17 (1974) z. 4, s. 17–27.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Twórca oświadcza, że przysługują mu prawa autorskie do utworu i że nie są ograniczone w zakresie objętym niniejszym oświadczeniem oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza praw autorskich innych osób.
Twórca zezwala Uniwersytetowi Papieskiemu Jana Pawła II w Krakowie na nieodpłatne, niewyłączne i nieograniczone w czasie korzystanie z utworu, to jest:
- utrwalanie i zwielokrotnianie: wytwarzanie egzemplarzy utworu techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
- obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono (wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy, publiczne wystawienie, wyświetlenie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym);
- włączenie utworu w skład utworu zbiorowego;
- udzielanie przez Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie sublicencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0)
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie udostępnia utwór na Platformie Czasopism należącej do uczelni, na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0). Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu pod następującymi warunkami:
- zostanie podany autor i tytuł utworu,
- zostanie podane miejsce publikacji (tytuł czasopisma i identyfikator DOI oryginalnie opublikowanego utworu).
