Uczynki miłosierdzia względem ciała i duszy. Historia i praktyka

Autor

  • Krzysztof Gryz Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie

DOI:

https://doi.org/10.15633/acr.2017

Słowa kluczowe:

miłosierdzie, uczynki miłosierdzia, katechizm, caritas, jałmużna, biedni, działalność charytatywna, św. Tomasz z Akwinu, św. Faustyna, św. Jan Paweł II

Abstrakt

Wspomaganie biednych i potrzebujących uczynił Kościół ważnym elementem swojego posłannictwa, jako odpowiedź na wyraźny nakaz realizacji przykazania miłości bliźniego dany przez Chrystusa. Obowiązek okazywania czynnej miłości bliźniemu został wyrażony w katechizmowej formule uczynków miłosierdzia co do ciała i co do duszy. Artykuł analizuje zarówno genezę powstania tej formuły, jak również jej historyczną interpretację na przestrzeni wieków.
Uczynki miłosierdzia co do ciała zostały wyraźnie sformułowane przez samego Chrystusa w kontekście nauki o sądzie ostatecznym, zapisanej w Ewangelii św. Mateusza 25, 31–40, natomiast uczynki co do duszy znajdują swoje biblijne uzasadnienie w różnych miejscach Ewangelii. W III wieku Orygenes w duchu egzegezy alegorycznej interpretował uczynki miłosierdzia wymienione w Ewangelii Mateusza także jako wezwanie do pomocy w duchowych potrzebach człowieka, a za nim na Zachodzie czynił tak św. Augustyn. W ten sposób stopniowo rodziła się lista siedmiu uczynków co do duszy.
Klasyczną interpretację moralną uczynków miłosierdzia podał św. Tomasz z Akwinu, ustalając, w jakich warunkach są one ścisłą powinnością moralną. W późniejszym okresie w praktykowaniu miłosierdzia podkreślano takie elementy jak: osobiste doświadczenie Bożego miłosierdzia jako wezwanie do pomocy innym (św. Faustyna), dowartościowanie człowieka w jego godności (św. Jan Paweł II) oraz w ostatnim czasie troska o ludzi wykluczonych, czyli pozbawionych możliwości własnego rozwoju (papież Franciszek).

Bibliografia

Źródła

Benedykt XVI, Encyklika Deus caritas est (25 grudnia 2005).

Franciszek, Adhortacja Evangelii gaudium (24 listopada 2013).

Franciszek, Bulla Misericordiae vultus (11 kwietnia 2015).

Franciszek, Encyklika Laudato si’ (24 maja 2015).

Jan Paweł II, Dar Boży dla naszych czasów, homilia na mszy kanonizacyjnej bł. Faustyny Kowalskiej (30 kwietnia 2000).

Jan Paweł II, Encyklika Dives in misericordia (30 listopada 1980).

Jan Paweł II, Orędzie na Wielki Post 1983.

Jan Paweł II, Orędzie na Wielki Post 1984.

Jan Paweł II, Przekroczyć próg nadziei, Lublin 1994.

Pius XI, Encyklika Quadragesimo anno (15 maja 1931).

Literatura

Bądźcie miłosierni jak Ojciec wasz jest miłosierny (Łk 6, 36), red. T. M. Dąbek, Kraków 2002.

Degórski B., Uczynki miłosierdzia w świetle starożytnych reguł mniszych, „Vox Patrum” 1996, z. 30–31, s. 259–274.

Kowalska F., Dzienniczek, Kraków–Stockbridge–Rzym 1981.

Noldin H., Summa theologiæ moralis, vol. 2: De præceptis, Insbruck 1955.

Noye I., Miséricorde, [w:] Dictionnaire de spiritualité, vol. 10, part. 2, kol. 1328–1349.

Ryłko T., Bogaci w miłosierdzie, Kraków 1995.

Sobkowiak J. A., Nowe uczynki miłosierdzia, [w:] Abyśmy się stali synami Bożymi, Warszawa 2011, s. 217–232.

Strzeszewski C., „Bona superflua” w etyce społecznej św. Tomasza z Akwinu, „Roczniki Filozoficzne” 8 (1960) z. 2, s. 53–59.

Szkoła miłosierdzia świętej Faustyny i Jana Pawła II, red. F. Ślusarczyk, Kraków 2008.

Tomasz z Akwinu, Summa theologiæ.

Wejman H., Personalistyczna koncepcja miłosierdzia, „Teologia i moralność” 2 (2007), s. 210–211.

Zulehner P. M., Bóg jest większy od naszego serca. Teologia i duszpasterstwo miłosierdzia, Kraków 2010.

Pobrania

Opublikowane

2017-05-30

Numer

Dział

Teologia

Podobne artykuły

1-10 z 374

Możesz również Rozpocznij zaawansowane wyszukiwanie podobieństw dla tego artykułu.