Rozwód w prawie Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego: ewolucja instytucji w XX wieku
DOI:
https://doi.org/10.15633/acr.2420Słowa kluczowe:
rozwód, Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny, prawo kościelne, zdjęcie błogosławieństwa z małżeństwaAbstrakt
Religie chrześcijańskie zasadniczo różnią się w swych poglądach dotyczących rozwiązania małżeństwa poprzez rozwód. Kościół prawosławny, uznając sakramentalność małżeństwa, dopuszcza rozwód oraz wyraża zgodę na zawarcie powtórnego małżeństwa. Istotną rolę w procesie kształtowania się przepisów kościelnych pełni autokefaliczny ustrój Kościoła. Zgodnie z nim kanony kościelne oparte na dogmatach Kościoła prawosławnego muszą być interpretowane w odniesieniu do sytuacji lokalnej Kościoła oraz czasu historycznego. Tak wyznaczona perspektywa prawa wskazuje wrażliwość Kościoła na zmiany społeczne, które także wpływają na sposób interpretacji sytuacji rozpadu małżeństwa. W artykule omówiono statuty wewnętrzne Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego regulujące zasady rozwiązania małżeństwa od momentu usamodzielnia się Kościoła na ziemiach polskich do czasów współczesnych.
Bibliografia
Balejko D., Nowa podstawa prawna Kościoła prawosławnego w państwie polskim, „Przegląd Prawosławny. Organ Polskiego Prawosławia” (1939) nr 1, s. 6–8.
Evdokimov P., Prawosławie, tłum. J. Klinger, Warszawa 2003.
Evdokimov P., Sakrament miłości. Tajemnica małżeństwa w świetle tradycji prawosławnej, Białystok 2007, s. 206, [za:] T. Kałużny, Nierozerwalność małżeństwa w Kościele prawosławnym, „Sympozjum” 14 (2010) nr 1(19), s. 41–60.
Główny Urząd Statystyczny, Historia Polski w liczbach, red. C. Kuklo, J. Łukasiewicz, C. Leszczyńska, Warszawa 2014.
Hrycuniak S., Prawosławne pojmowanie małżeństwa, Białystok 1994.
Hryniewicz W., Zasada „ekonomii eklezjalnej” w życiu i teologii prawosławia, „Roczniki Teologiczno-Kanoniczne” 28 (1981) z. 6, s. 137–152.
Jaglarz J., Problem kodyfikacji prawa małżeńskiego w Polsce, Poznań 1934.
Kałużny T., Sakrament małżeństwa w Kościele prawosławnym, [w:] Sakramentalność małżeństwa, red. Z. J. Kijas, J. Krzywda, Kraków 2002, s. 53–71.
Katechizm Kościoła Prawosławnego, Kraków 2001.
Komisja Kodyfikacyjna, Zasady prawa małżeńskiego uchwalone przez komisję kodyfikacyjną, Warszawa 1929.
Kuźma A., Małżeństwo w projektach dokumentów na Wszechprawosławny Sobór, „ELIPS” 18 (2016), s. 177–182.
L. Z., Śladem dawnej tradycji, „Przegląd Prawosławny. Organ Polskiego Prawosławia” (1939) nr 1, s. 5.
List o kościelnych i cywilnych obowiązkach obywatela Polski wyznania prawosławnego, „Wiadomości Metropolii Prawosławnej w Polsce” (1947) nr 3–12, s. 2–6.
Meyendorff J., Małżeństwo w prawosławiu, tłum. K. Leśniewski, Lublin 1995.
Papierzyńska-Turek M., Między tradycją a rzeczywistością. Państwo wobec prawosławia 1918–1939, Warszawa 1989.
Pawłowicz J. J., Implikacje moralne teologii wspólnoty małżeńsko-rodzinnej w nauczaniu Cerkwi prawosławnej i Kościoła katolickiego. Studium porównawcze, Tuchów 2011.
Piegsa J., Małżeństwo sakramentem – rodzina kościołem domowym, Opole 2005.
Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu. Biblia Tysiąclecia, Poznań 1986.
Płoński T., Tomosy z 1924 i 1948 roku nadające status autokefaliczny Polskiemu Autokefalicznemu Kościołowi Prawosławnemu: ich wydźwięk historyczno-kanoniczny, „Studia Warmińskie” 46 (2009), s. 153–171.
Przekop E., Problem wspólnego Kodeksu Prawa Kanonicznego dla kościołów prawosławnych, „Studia Płockie” (1977), s. 173–183.
Roztworowski W., Summum ius-summa iniuria, za: S. Biskupski, Nowe prawo małżeńskie w Polsce, „Dziennik Polski” (1931) nr 299, s. 99.
Strzebińczyk J., Prawo rodzinne, Warszawa 2013.
Szukalski P., Małżeństwo. Początek i koniec, Łódź 2013.
Wojciechowski M., Oddalenie żony czy rozwód? Język Biblii a dzisiejsze postrzeganie małżeństwa i jego rozpadu, „Forum Teologiczne” 13 (2012), s. 39–51.
Wronkowska S., Ziembiński Z., Zarys teorii prawa, Poznań 2011.
Znosko A., Kanony kościoła prawosławnego, Hajnówka 2000.
Akty prawne
Dekret z dn. 25 września 1945 roku. Prawo małżeńskie (Dz.U. nr 48, poz. 270), uchylony.
Dekret Prezydenta Rzeczypospolitej z dn. 18 listopada 1938 r. o stosunku Państwa do Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego (Dz.U. nr 88, poz. 597), uchylony.
Pismo Dyrektora urzędu ds. wyznań w sprawie uznania Statutu Wewnętrznego Polskiego Kościoła Prawosławnego uchwalonego przez Sobór Biskupów w dniu 23 lutego 1970 r., z dn. 2.03.1970 r., Warszawa.
Rozporządzenia Rady Ministrów o uznaniu Statutu Wewnętrznego Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego z dn. 10 grudnia 1938r. (Dz.U. nr 103, poz. 679), uchylony.
Uchwała Soboru nr 18 z dn. 10 września 1947 r.
Ustawa z dn. 17 maja 1989 r. o gwarancjach wolności sumienia i wyznania (Dz.U. nr 29, poz. 155 z późn. zm.).
Ustawa z dn. 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz.U. nr 9, poz. 59 z późn. zm.).
Ustawa z dn. 4 lipca 1991 r. o stosunku Państwa do Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego (Dz.U. nr 66, poz. 287 z późn. zm.).
Zarządzenie Ministra Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego z dnia 6 maja 1939 r. w sprawie zatwierdzenia Statutu Konsystorzy Św. Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego (M.P. nr 136, poz. 319), uchylony.
Statut Wewnętrzny Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego z dn. 23 lutego 1970 roku, uchylony.
Statut Wewnętrzny Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego z dn. 10 lutego 1995 roku.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Twórca oświadcza, że przysługują mu prawa autorskie do utworu i że nie są ograniczone w zakresie objętym niniejszym oświadczeniem oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza praw autorskich innych osób.
Twórca zezwala Uniwersytetowi Papieskiemu Jana Pawła II w Krakowie na nieodpłatne, niewyłączne i nieograniczone w czasie korzystanie z utworu, to jest:
- utrwalanie i zwielokrotnianie: wytwarzanie egzemplarzy utworu techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
- obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono (wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy, publiczne wystawienie, wyświetlenie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym);
- włączenie utworu w skład utworu zbiorowego;
- udzielanie przez Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie sublicencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0)
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie udostępnia utwór na Platformie Czasopism należącej do uczelni, na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0). Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu pod następującymi warunkami:
- zostanie podany autor i tytuł utworu,
- zostanie podane miejsce publikacji (tytuł czasopisma i identyfikator DOI oryginalnie opublikowanego utworu).
