Recepcja instrukcji procesowej Dignitas connubii w Polsce
DOI:
https://doi.org/10.15633/acan.1062Słowa kluczowe:
instrukcja procesowa, nierozerwalność małżeństwa, proces małżeński, sprawiedliwośćAbstrakt
Instrukcja procesowa Dignitas connubii była dokumentem wyczekiwanym przez pracowników sądownictwa kościelnego w Polsce, tym bardziej że została ona zapowiedziana przez papieża Jana Pawła II w przemówieniu rotalnym z 1998 roku. Dzisiaj, dziesięć lat po opublikowaniu Dignitas connubii, jest też szczególny moment, aby dyskutować na temat kanonicznego procesu małżeńskiego, gdyż została powołana specjalna komisja papieska do reformy kanonicznego procesu małżeńskiego.
Dobrze funkcjonujące sądownictwo kościelne winno pozostawać jasnym oraz wymownym znakiem, że Kościół pozostaje sprawnie funkcjonującą instytucją. Był to niewątpliwie jeden z celów prac nad instrukcją Dignitas connubii, ale – jak uczy doświadczenie – nie wystarczy mieć tylko dobre prawo, trzeba je także dobrze stosować, przede wszystkim poprzez dobrze przygotowaną kadrę pracowników sądownictwa kościelnego.
Należy podkreślić, że instrukcja Dignitas connubii została z należytym szacunkiem oraz posłuszeństwem przyjęta przez pracowników polskiego sądownictwa kościelnego, tym bardziej że została ona opublikowana w ostatni roku pontyfikatu papieża Jana Pawła II, jak również powstała z jego inicjatywy. Stąd też od samego początku była ona postrzegana jako vademecum dla kanonicznego procesu małżeńskiego, jak powiedział o instrukcji Dignitas connubii papież Benedykt XVI w swoim pierwszym przemówieniu rotalnym z 2006 roku.
Życzliwe przyjęcie w Polsce instrukcji Dignitas connubii nie oznacza automatycznie, że jej opublikowanie nie spowodowało pytań dotyczących natury dokumentu oraz sposobu jego ogłoszenia, które to wątpliwości pojawiły się także w światowej kanonistyce.
Trzeba powiedzieć, że kościelny wymiar sprawiedliwość jest dzisiaj w bardzo trudnej sytuacji – przede wszystkim biskupi winni być tego świadomi oraz winni uważać ten sektor życia Kościoła, często w przeszłości zaniedbywany, za przedmiot ich szczególnej odpowiedzialności osobistej o pierwszoplanowym znaczeniu. Do sytuacji, w której pracują dzisiejsze sądy kościelne, trzeba także dodać bardzo powszechny relatywizm moralny oraz idący za nim, niestety zakorzeniający się także w środowiskach kościelnych, relatywizm dotyczący swobodnego oraz wybiórczego interpretowania normy prawnej. Niestety znakomita w tej materii alokucja rotalna papieża Benedykta XVI z 2012 roku została bardzo została szybko zapomniana.
Bibliografia
Ad Praelatos ceterosque Officiales et Administros Tribunalis Sacrae Romanae Rotae, „Acta Apostolicae Sedis” 73 (1981), s. 231.
Ad Tribunal Rotae Romanae, „Acta Apostolicae Sedis” 98 (2006), s. 135, 1.
Baura E., Il valore normativo dell’Istruzione „Dignitas connubii”, [w:] Il giudizio di nullità matrimoniale dopo l’Istruzione „Dignitas connubii”, a cura di P. A. Bonnet, C. Gullo, Libreria Editrice Vaticana 2007, t. 1, s. 211.
Brzemia-Bonarek A., Dopuszczalność dowodów zdobytych w sposób niegodziwy w kanonicznym procesie o stwierdzenie nieważności małżeństwa, Katowice 2007.
Brzemia-Bonarek A., Une preuve obtenue d’une manière illicite selon l’instruction „Dignitas connubii”, „Periodica” 102 (2013), s. 307–315.
Daneels F., Una introduzione generale all’istruzione „Dignitas connubii”, „Ius Ecclesiae” 18 (2006), s. 323.
Concilium Vaticanum II, const. past. Gaudium et spes.
De Paolis V., Amministrazione della giustizia e situazione dei tribunali ecclesiastici, „Revista Española de Derecho Canónico” 64 (2007), s. 372.
Góralski W., Rola adwokata w kościelnych procesach małżeńskich w świetle KPK z 1983 roku oraz instrukcji „Dignitas connubii”, „Prawo Kanoniczne” 39 (2006) 3–4, s. 35–50.
Greszata M., Apelacja w świetle Instrukcji „Dignitas connubii”, „Roczniki Nauk Prawnych” 16 (2006) 2, s. 229–239.
I. Ogólnopolskie Forum Sądowe: Urzędy sądowe – władza i służba. Materiały z ogólnopolskiego spotkania pracowników sądownictwa kościelnego w Gródku nad Dunajcem w dniach 11–12 października 2004 roku, red. T. Rozkrut, Tarnów 2005.
II. Ogólnopolskie Forum Sądowe: Proces małżeński według Instrukcji „Dignitas connubii”. Materiały z ogólnopolskiego spotkania pracowników sądownictwa kościelnego w Gródku nad Dunajcem w dniach 13–14 czerwca 2005 roku, red. T. Rozkrut, Tarnów 2006.
III. Ogólnopolskie Forum Sądowe: Proces małżeński w świetle „Dignitas connubii” – pierwsze doświadczenia. Materiały z ogólnopolskiego spotkania pracowników sądownictwa kościelnego w Gródku nad Dunajcem w dniach 11–12 czerwca 2007 roku, red. T. Rozkrut, Tarnów 2008.
Il giudizio di nullità matrimoniale dopo l’Istruzione „Dignitas connubii”, a cura di P. A. Bonnet, C. Gullo, Libreria Editrice Vaticana 2007/2008, t. 1–3.
IV. Ogólnopolskie Forum Sądowe: Orzecznictwo rotalne w praktyce sądowej Kościoła. Materiały z ogólnopolskiego spotkania pracowników sądownictwa kościelnego w Gródku nad Dunajcem w dniach 15–16 czerwca 2009 roku, red. T. Rozkrut, Tarnów 2010.
Joannis Paulus II, Ad Romanae Rotae praelatos auditores (die 17 Ianuarii 1998), „Acta Apostolicae Sedis” 90 (1998) 784, 5.
Komentarz do Instrukcji procesowej „Dignitas connubii”, red. T. Rozkrut, Sandomierz 2007.
Komentarz do Kodeksu Prawa Kanonicznego. Księga VII. Procesy, t. 5, red. J. Krukowski, Poznań 2007.
Krajczyński J., Zasada nierozerwalności małżeństwa a migracja zewnętrzna Polaków, „Ius Matrimoniale” 15 (2010), s. 85–115.
Krajczyński J., Zasada nierozerwalności małżeństwa a migracja zewnętrzna Polaków, „Ius Matrimoniale” 15 (2010), s. 85–115.
Leszczyński G., Gwarancja prawa do obrony w świetle Instrukcji „Dignitas connubii”, „Ius Matrimoniale” 13 (2008), s. 111–123.
Leszczyński G., Urząd adwokata stałego w świetle Instrukcji „Dignitas connubii”, „Ius Matrimoniale” 11 (2006), s. 139–152.
Llobell J., La natura giuridica e la recezione ecclesiale dell’Istr. „Dignitas connubii”, „Ius Ecclesiae” 18 (2006), s. 354.
Llobell J., La pastoralità del complesso processo canonico matrimoniale: suggerimenti per renderlo più facile e tempestivo, [w:] Misericordia e diritto nel matrimonio, a cura di C. J. Erràzuriz M., M. A. Ortiz, Roma 2014, s. 131–164.
Miziński A. G., Status prawny adwokata w Kościele łacińskim, Lublin 2011.
Pontificio Consiglio per i Testi Legislativi, „Dignitas connubii”. Istruzione da osservarsi nei tribunali diocesani e interdiocesani nella trattazione delle cause di nullità del matrimonio. Testo ufficiale latino con traduzione italiana, Libreria Editrice Vaticana 2005, s. 16.
Proces małżeński według Instrukcji „Dignitas connubii”. Materiały z ogólnopolskiego spotkania pracowników sądownictwa kościelnego w Gródku nad Dunajcem w dniach 13–14 czerwca 2005 roku: II. Ogólnopolskie Forum Sądowe, red. T. Rozkrut, Tarnów 2006.
Rozkrut T., Jak interpretować normy kodeksowe? Prawo kanoniczne wyrazem jedności Kościoła, „Tarnowskie Studia Teologiczne” 31 (2012) 2, s. 115–130.
Rozkrut T., Jan Paweł II do Roty Rzymskiej, Tarnów 2003, s. 187–192.
Rozkrut T., Miłość do prawdy w kanonicznym procesie małżeńskim – miejscem spotkania prawa kanonicznego i troski duszpasterskiej Kościoła (Benedykt XVI do Roty Rzymskiej – 2006), „Tarnowskie Studia Teologiczne” 25 (2006) 1, s. 71–81.
Rozkrut T., Sądownictwo kościelne w Polsce w relacji do Trybunału Apostolskiego Roty Rzymskiej (zagadnienia wybrane), [w:] Praktyczne aspekty funkcjonowania trybunałów kościelnych, red. U. Nowicka, Warszawa 2014, s. 173–196.
Rozkrut T., Słowo w obronie „Dignitas connubii”, [w:] Matrimonium spes mundi. Małżeństwo i rodzina w prawie kanonicznym, polskim i międzynarodowym. Księga pamiątkowa dedykowana ks. prof. Ryszardowi Sztychmilerowi, red. T. Płoski, J. Krzywkowska, Olsztyn 2008, s. 247–255.
V. Ogólnopolskie Forum Sądowe: Zalety oraz wady kanonicznego procesu o stwierdzenie nieważności małżeństwa. Materiały z ogólnopolskiego spotkania pracowników sądownictwa kościelnego w Gródku nad Dunajcem w dniach 13–14 czerwca 2011 roku, red. T. Rozkrut, Tarnów 2012.
VI. Ogólnopolskie Forum Sądowe: Wybrane zagadnienia procesu małżeńskiego w XXX-lecie Kodeksu Jana Pawła II. Materiały z ogólnopolskiego spotkania pracowników sądownictwa kościelnego w Gródku nad Dunajcem w dniach 10–11 czerwca 2013 roku, red. T. Rozkrut, Tarnów 2014.
Wielka Encyklopedia Prawa, t. 2, Prawo kanoniczne, red. G. Leszczyński, Warszawa 2014.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2015 Tomasz Rozkrut
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Twórca oświadcza, że przysługują mu prawa autorskie do utworu i że nie są ograniczone w zakresie objętym niniejszym oświadczeniem oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza praw autorskich innych osób.
Twórca zezwala Uniwersytetowi Papieskiemu Jana Pawła II w Krakowie na nieodpłatne, niewyłączne i nieograniczone w czasie korzystanie z utworu, to jest:
- utrwalanie i zwielokrotnianie: wytwarzanie egzemplarzy utworu techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
- obrót oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono (wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy, publiczne wystawienie, wyświetlenie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym);
- włączenie utworu w skład utworu zbiorowego;
- udzielanie przez Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie sublicencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0).
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie udostępnia utwór na Platformie Czasopism należącej do uczelni, na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0). Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu pod następującymi warunkami:
- zostanie podany autor i tytuł utworu,
- zostanie podane miejsce publikacji (tytuł czasopisma i adres internetowy do oryginalnie opublikowanego utworu).
