Zawieszenie, umorzenie oraz zrzeczenie w procesie małżeńskim w kontekście procesowej reformy papieża Franciszka z 2015 roku
DOI:
https://doi.org/10.15633/acan.2226Słowa kluczowe:
biskup, pojednanie, przekształcenie, reforma procesowa, umorzenie, zawieszenie, zrzeczenieAbstrakt
Proces kościelny, w szczególności kanoniczny proces dotyczący orzeczenia nieważności małżeństwa, najczęściej kończy się wydaniem wyroku. Dotyczy to również kanonicznego procesu małżeńskiego, czyli zwykłego procesu spornego, procesu dokumentalnego oraz nowej formy kanonicznego procesu małżeńskiego, tj. procesu małżeńskiego skróconego przed biskupem. Prawodawca kodeksowy przewiduje także inne formy zakończenia procesu kanonicznego. Do wspomnianych sposobów należą: zawieszenie instancji, tymczasowe zawieszenie instancji, umorzenie instancji oraz zrzeczenie się instancji. Szczególnym przypadkiem w procesie małżeńskim jest zawieszenie instrukcji sprawy, czyli postępowania procesowego, oraz uzupełnienie zgromadzonego materiału celem otrzymania dyspensy super rato; ponadto istnieje także możliwość przekształcenia zwykłego procesu spornego w „proces biskupi”. Należałoby również podkreślić, przede wszystkim z praktycznego punktu widzenia, że współczesny kanoniczny proces małżeński, właśnie dlatego, że ma się zakończyć stosunkowo szybko, powinien być dobrze przygotowany. W szczególności dużego praktycznego znaczenia nabiera tutaj zaproponowane przez reformę procesową papieża Franciszka badanie przedprocesowe (duszpasterskie), które powinno odbywać się w nowych strukturach parafialnych lub diecezjalnych, a stworzonych dla wiernych będących w separacji lub rozwiedzionych, podających w wątpliwość ważność ich małżeństwa lub przekonanych o jego nieważności. Powyższe nowe struktury mogłyby posłużyć także jako miejsce, w którym można by podjąć ewentualne próby pogodzenia małżonków, naturalnie o ile jest to jeszcze praktycznie możliwe. Reforma procesu małżeńskiego papieża Franciszka z roku 2015 jest na tyle dynamiczna, że należy ją odnieść również do zawieszenia, umorzenia oraz zrzeczenia instancji, które być może niecodziennie spotyka się w praktyce sądów Kościoła; winny być jednak przedstawione sytuacje prawne poprawnie stosowane w praktyce sądowej.Bibliografia
Amenta P., Lo scioglimento del vincolo matrimoniale; storia, legislazione e prassi, Città del Vaticano 2017.
Andriano V., La normativa canonica sul matrimonio e la riforma del processo di nullità, Città del Vaticano 2016.
Berlingò S., La perenzione, diserzione e rinuncia delle cause in Rota e la loro riassunzione; un’applicazione al processo dell’„economia” canonica?, w: Le „Normae” del Tribunale della Rota Romana, a cura di P. A. Bonnet, C. Gullo, Città del Vaticano 1997, s. 223–240.
Daniel W. L., The Abbreviated Matrimonial Process befor the Bishop in Cases of „Manifest Nullity” of Marriage, „The Jurist” 75 (2015), s. 539–591.
D’Ostilio F., Sospensione o interruzione, „Apollinaris” 95 (1992), s. 217–236.
Ejeh B. N., Mitis Iudex Dominus Iesus: pregi e questioni aperte, in: Ius et iustitia XVIII. Acta XVI symposii iuris canonici anni 2016, ed. Ján Duda, Kežmarok 2016, s. 237–256.
Erdő P., Osservazioni sulla nuova regolamentazione del processo matrimoniale, „Periodica” 105 (2016), s. 621–661.
Erlebach G., Alcuni aspetti applicativi del processo ordinario secondo il motu proprio Mitis Iudex, in: Ius et iustitia XVIII. Acta XVI symposii iuris canonici anni 2016, ed. Ján Duda, Kežmarok 2016, s. 153–175.
Góralski W., Proces małżeński skrócony przed biskupem, Płock 2017.
Hebda B. A., Reflections on the Role of the Diocesan Bishop Envisioned by „Mitis Iudex Dominus Iesus”, „The Jurist” 76 (2016), s. 137–157.
Komentarz do Instrukcji procesowej „Dignitas connubii”, red. T. Rozkrut, Sandomierz 2007.
Konštanc Adam M., „Processus brevior” davanti al vescovo, in: Ius et iustitia XVIII. Acta XVI symposii iuris canonici anni 2016, ed. Ján Duda, Kežmarok 2016, s. 55–75.
Malecha P., La responsabilità del vescovo diocesano nel processo giudiziale matrimoniale dopo la promulgazione del „motu proprio” Mitis Iudex di papa Francesco, in: Ius et iustitia XVIII. Acta XVI symposii iuris canonici anni 2016, ed. Ján Duda, Kežmarok 2016, s. 99–125.
Montini G. P., L’accordo dei coniugi quale presupposto del processus matrimonialis brevior (can. 1683, 1˚ MIDI), „Periodica” 105 (2016), s. 395–415.
Palestro V., L’istanza della lite (cann. 1517–1525), w: Il processo matrimoniale canonico, a cura di P. A. Bonnet, C. Gullo Città del Vaticano 1994, s. 539–566.
Paprocki T. J., Implementation of “Mitis Iudex Dominus Iesus” in the Diocese of Springfield in Illinois, „The Jurist” 75 (2015), s. 593–605.
Pozzo del M., Il processo matrimoniale più breve davanti al vescovo, Roma 2016.
Praktyczny komentarz do Listu apostolskiego motu proprio „Mitis Iudex Dominus Iesus” papieża Franciszka, red. P. Skonieczny, Tarnów 2015.
Rozkrut T., Odpowiedzialność biskupa diecezjalnego, metropolity oraz konferencji biskupów za współczesny proces małżeński, w: Proces małżeński według motu proprio „Mitis Iudex Dominus Iesus”, red. J. Krajczyński, Płock 2015, s. 37–52.
Rozkrut T., Sądownictwo kościelne do Dekretu Gracjana, w: Memoriae Ecclesiae custos, red. J. Jurkiewicz, A. Żurek, Tarnów 2013, s. 27–34 (Dzieje Diecezji Tarnowksiej, 3).
Zambon A., Il motu proprio „Mitis Iudex”. Punto di vista di un giudice, „Periodica” 105 (2016), s. 417–434.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2017 Tomasz Rozkrut
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Twórca oświadcza, że przysługują mu prawa autorskie do utworu i że nie są ograniczone w zakresie objętym niniejszym oświadczeniem oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza praw autorskich innych osób.
Twórca zezwala Uniwersytetowi Papieskiemu Jana Pawła II w Krakowie na nieodpłatne, niewyłączne i nieograniczone w czasie korzystanie z utworu, to jest:
- utrwalanie i zwielokrotnianie: wytwarzanie egzemplarzy utworu techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
- obrót oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono (wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy, publiczne wystawienie, wyświetlenie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym);
- włączenie utworu w skład utworu zbiorowego;
- udzielanie przez Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie sublicencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0).
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie udostępnia utwór na Platformie Czasopism należącej do uczelni, na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0). Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu pod następującymi warunkami:
- zostanie podany autor i tytuł utworu,
- zostanie podane miejsce publikacji (tytuł czasopisma i adres internetowy do oryginalnie opublikowanego utworu).
