Równe czy identyczne traktowanie osób duchownych w prawie polskim?
DOI:
https://doi.org/10.15633/acan.2224Parole chiave:
duchowny, zasada równości, podatek, celibat, kult publiczny, prenotyfikacjaAbstract
Zgodnie z prawem polskim kościoły i inne związki wyznaniowe korzystające z gwarancji wolności sumienia i religii niektórym ze swoich członków nadają status duchownego. Rzeczpospolitą Polską cechuje różnorodność funkcjonujących wspólnot wyznaniowych. Prezentują one różną doktrynę. Jednocześnie też ustanawianym przez siebie duchownym stawiają ściśle określone cele i zadania do realizacji. Przepisy prawa polskiego odnoszące się bezpośrednio do duchownych przewidują pewne odrębności wpływające na status prawny również w obrębie tej grupy osób. W niniejszym artykule podjęta jest próba odpowiedzi na pytanie: czy przepisy odnoszące się bezpośrednio do duchownych faworyzują tych, którzy przynależą do większych wspólnot wyznaniowych, kosztem pełniących swe funkcje w kościołach i innych związkach wyznaniowych o niezbyt wielkiej liczbie wiernych. Innymi słowy chodzi o to, czy w obrębie tej szczególnej grupy zachowana jest zasada równości wyrażona w art. 32 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. W celu rozwiązania postawionego problemu konieczne jest wskazanie wyznaczników zróżnicowanego traktowania osób duchownych, co zostaje zrealizowane w prezentowanym tekście. Na podstawie przeprowadzonej analizy należy stwierdzić, że przepisy prawa polskiego, określając status duchownych, biorą pod uwagę pewne szczególne różnice w pełnionej przez nich posłudze, jak również uwzględniają odrębności na gruncie prawa własnego. Ten stan nie jest sprzeczny z zasadą równouprawnienia.Riferimenti bibliografici
Adamowicz L., Wprowadzenie do prawa o sakramentach świętych według Kodeksu Prawa Kanonicznego oraz Kodeksu Kanonów Kościołów Wschodnich, Lublin 1999.
Balicki R., Zasada równości i jej wpływ na realizację konstytucyjnych praw i wolności, w: Wolności i prawa jednostki w Konstytucji RP, t. 1: Idee i zasady przewodnie konstytucyjnej regulacji wolności i praw jednostki w RP, red. M. Jabłoński, Warszawa 2010, s. 413–440.
Bar W., Wolność kultu religijnego, w: Prawo wyznaniowe, red. H. Misztal, P. Stanisz, Lublin 2003, s. 266–276.
Codex Iuris Canonici auctoritate Ioannis Pauli PP. II promulgatus (25.01.1983), „Acta Apostolicae Sedis” 75 (1983), pars II, s. 1–317; tekst polski: Kodeks prawa kanonicznego, przekład polski zatwierdzony przez Konferencję Episkopatu, Poznań 1984.
Dudek D., Równouprawnienie kościołów i innych związków wyznaniowych na tle konstytucyjnych zasad prawa wyznaniowego, w: Prawo wyznaniowe w systemie prawa polskiego. Materiały I Ogólnopolskiego Sympozjum Prawa Wyznaniowego (Kazimierz Dolny, 14–16 stycznia 2003), red. A. Mezglewski, Lublin 2004, s. 199–225.
Falski J., Ewolucja wykładni zasady równości w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego, „Państwo i Prawo” 2000 z. 1, s. 49–59.
Głuchowski J., Patyk J., Zasada równego i sprawiedliwego traktowania wybranych podmiotów w polskim prawie podatkowym na tle opodatkowania Kościoła katolickiego i jego osób duchownych, „Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Bankowej we Wrocławiu” 2009 nr 14, s. 43–53.
Gomułowicz A., Zasada sprawiedliwości podatkowej w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego. Aspekt materialny, Warszawa 2003.
Hofmański P., Sadzik E., Zgryzek K., Kodeks postępowania karnego. Komentarz, t. 1, Warszawa 20073.
Kacprzyk W., Prawo do prywatności w prawie kanonicznym i w prawie polskim, Lublin 2008.
Karta Praw Rodziny z dnia 22 października 1983 r. przedłożona przez Stolicę Apostolską wszystkim ludziom, instytucjom i władzom zainteresowanym misją rodziny w świecie współczesnym, Warszawa 1991.
Konkordat między Stolicą Apostolską i Rzecząpospolitą Polską podpisany w Warszawie dnia 28 lipca 1993 r., „Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej” z 1998 r. Nr 51, poz. 318.
Konstytucja Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej z dnia 22 lipca 1952 r., tekst jedn. „Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej” z 1976 r. Nr 7, poz. 36.
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. „Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej” Nr 78, poz. 483 z późn. zm.
Krukowski J., Konkordat polski. Znaczenie i realizacja, Lublin 1999.
Krukowski J., Legaci Biskupa Rzymskiego, w: Komentarz do Kodeksu Prawa Kanonicznego, t. 2/1, red. J. Krukowski, Poznań 2005, s. 204–216.
Krukowski J., Polskie prawo wyznaniowe, Warszawa 20052.
Krukowski J., Święci szafarze, czyli duchowni, w: Komentarz do Kodeksu Prawa Kanonicznego, t. 2/1, red. J. Krukowski, Poznań 2005, s. 54–117.
Kwiatkowski Z., Zakazy dowodowe w procesie karnym, Kraków 2005.
Łabno A., Zasada równości i zakaz dyskryminacji, w: Wolności i prawa jednostki oraz ich gwarancje w praktyce, red. L. Wiśniewski, Warszawa 2006, s. 35–52.
Mezglewski A., Działalność własna kościołów i innych związków wyznaniowych, w: A. Mezglewski, H. Misztal, P. Stanisz, Prawo wyznaniowe, Warszawa 20113, s. 219–236.
Mezglewski A., Tunia A., Wyznaniowa forma zawarcia małżeństwa cywilnego, Warszawa 2007.
Misztal H., Polskie prawo wyznaniowe. Zagadnienia wstępne. Rys historyczny, Lublin 1996.
Oniszczuk J., Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego na początku XXI w., Kraków 2004.
Oniszczuk J., Równość – najpierwsza z zasad i orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego, Warszawa 2004.
Pastuszko M., Sakrament święceń (kanony 1008–1054), Kielce 2008,
Pietrzak M., Nierzymskokatolickie kościoły i związki wyznaniowe w Rzeczypospolitej Polskiej (1989–2000), w: Przestrzeń polityki i spraw wyznaniowych. Szkice dedykowane profesorowi Januszowi Osuchowskiemu z okazji 75-lecia urodzin, red. B. Górowska, Warszawa 2004, s. 393–414.
Pietrzak M., Prawo wyznaniowe, Warszawa 2010.
Rakoczy B., Tajemnica spowiedzi w polskim postępowaniu cywilnym, karnym i administracyjnym, „Przegląd Sądowy” 2003 nr 11–12, s. 126–138.
Rakoczy B., Ustawa o stosunku państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, Warszawa 2008.
Rincón-Pérez T., Święci szafarze, czyli duchowni, w: Kodeks Prawa Kanonicznego. Komentarz, red. P. Majer, Kraków 2011, s. 223–288.
Rybczyński H., Duchowny, w: Encyklopedia katolicka, red. R. Łukaszyk, t. 4, Lublin 1983, k. 309– 311.
Stanisz P., Sytuacja prawna osób duchownych, w: A. Mezglewski, H. Misztal, P. Stanisz, Prawo wyznaniowe, Warszawa 20113, s. 289–313.
Stawniak H., Celibat diakonów i prezbiterów w dyscyplinie Kościoła łacińskiego, „Seminare” 29 (2011), s. 47–59.
Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 6 maja 1992 r. (I KZP 1/92), „Orzecznictwo Sądu Najwyższego – Izba Karna i Wojskowa” 1992, Nr 7–8, poz. 46.
Ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego, tekst jedn. „Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej” z 2000 r. Nr 98, poz. 1071 z późn. zm.
Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego, „Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej” Nr 43, poz. 296 z późn. zm.
Ustawa z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej, „Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej” z 2016 r., poz. 1534.
Ustawa z dnia 17 maja 1989 r. o gwarancjach wolności sumienia i wyznania, tekst jedn. „Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej” z 2005 r. Nr 231, poz. 1965 z późn. zm.
Ustawa z dnia 17 maja 1989 r. o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej, tekst jedn. „Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej” z 2013 r., poz. 1169 z późn. zm.
Ustawa z dnia 4 lipca 1991 r. o stosunku Państwa do Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego w Rzeczpospolitej Polskiej, tekst jedn. „Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej” z 2014 r., poz. 1726.
Ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, tekst jedn. „Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej” z 2016 r. poz. 2032 z późn. zm.
Ustawa z dnia 23 grudnia 1994 r. o Najwyższej Izbie Kontroli, tekst jedn. „Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej” z 2007 r. Nr 231, poz. 1701 z późn. zm.
Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa, tekst jedn. „Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej” z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.
Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego, „Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej” Nr 89, poz. 555 z późn. zm.
Ustawa z dnia 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne, tekst jedn. „Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej” z 2016 r. poz. 2180 z późn. zm.
Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 19 września 2000 r. (III SA 1411/00), LEX nr 47198 (niepub.).
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 maja 2010 r. (I PK 201/09), „Monitor Prawa Pracy” 2011 nr 2, s. 98–102.
Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 9 marca 1988 r. (U 7/87), „Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego. Zbiór Urzędowy” 1988, Nr 1, poz. 1.
Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 4 lutego 1997 r. (P 4/96), „Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego. Zbiór Urzędowy” 1997, Nr 1, poz. 3.
Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 16 grudnia 1997 r. (K 8/97), „Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego. Zbiór Urzędowy” 1997, Nr 5–6, poz. 70.
Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 22 grudnia 1997 r. (K 2/97), „Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego. Zbiór Urzędowy” 1997, Nr 5–6, poz. 72.
Zarzycki Z., Zasada niezależności i autonomii Kościoła i państwa – czym naprawdę jest?, w: Konkordat: ocena z perspektywy 15 lat obowiązywania, red. P. Kroczek, „Annales Canonici. Monographiae” 2 (2014), s. 69–117.
Zimoń H., Celibat w religiach pozachrześcijańskich, w: Encyklopedia katolicka, red. F. Gryglewicz, t. 2, Lublin 1976, k. 1396–1397.
Zubert B. W., Sacramentale sigillum inviolabile est, w: B. W. Zubert, Pro iure et vita. Wybór pism, Lublin 2005, s. 639–656.
Dowloads
Pubblicato
Fascicolo
Sezione
Licenza
Copyright (c) 2017 Bartłomiej Pieron
Questo volume è pubblicato con la licenza Creative Commons Attribuzione 4.0 Internazionale.
Twórca oświadcza, że przysługują mu prawa autorskie do utworu i że nie są ograniczone w zakresie objętym niniejszym oświadczeniem oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza praw autorskich innych osób.
Twórca zezwala Uniwersytetowi Papieskiemu Jana Pawła II w Krakowie na nieodpłatne, niewyłączne i nieograniczone w czasie korzystanie z utworu, to jest:
- utrwalanie i zwielokrotnianie: wytwarzanie egzemplarzy utworu techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
- obrót oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono (wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy, publiczne wystawienie, wyświetlenie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym);
- włączenie utworu w skład utworu zbiorowego;
- udzielanie przez Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie sublicencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0).
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie udostępnia utwór na Platformie Czasopism należącej do uczelni, na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0). Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu pod następującymi warunkami:
- zostanie podany autor i tytuł utworu,
- zostanie podane miejsce publikacji (tytuł czasopisma i adres internetowy do oryginalnie opublikowanego utworu).
