Królowa Jadwiga i odpusty jubileuszowe
DOI:
https://doi.org/10.15633/fhc.30207Słowa kluczowe:
Bonifacy IX, królowa Jadwiga, odpust zupełny, papież Franciszek, rok jubileuszowy, katedra wawelskaAbstrakt
Z osobą królowej Jadwigi związane są dwa papieskie przywileje odpustowe. Pierwszy – udzielony z racji celebrowanego w 1390 roku w Rzymie roku jubileuszowego – uzyskała dla swych poddanych sama królowa. Z powodu trudności związanych z pielgrzymką do Rzymu Pani Wawelska w przepięknej literacko suplice poprosiła papieża Bonifacego IX o możliwość uzyskania odpustu jubileuszowego poprzez pielgrzymkę do kościołów Krakowa w przeciągu czterech miesięcy od ogłoszenia papieskiego dokumentu. 16 października 1391 roku papież wydał bullę, w której udzielił odpustu zupełnego – można go było uzyskać przez rok od Bożego Narodzenia 1391 roku za nawiedzenie czterech głównych kościołów w Polsce, Litwie, na Rusi bądź w metropolii gnieźnieńskiej, co znacznie przekraczało hojnością suplikę polskiej królowej. Drugi odpust związany ze Świętą Jadwigą został udzielony przez Penitencjarię Apostolską na mocy władzy nadanej przez papieża Franciszka 28 maja w 2024 na prośbę arcybiskupa krakowskiego Marka Jędraszewskiego z okazji obchodów 650-lecia urodzin św. Jadwigi. Odpust ten mogli uzyskać wierni, którzy w dniach 30 maja–8 czerwca 2024 roku pobożnie uczestniczyli w uroczystościach jubileuszowych w katedrze wawelskiej i pomodlili się przy relikwiach świętej. Artykuł zawiera łacińskie edycje tekstów przywilejów odpustowych oraz ich tłumaczenie na język polski.
Bibliografia
Archiwalia
Archivio Apostolico Vaticano, Registra Vaticana 313.
Archiwum i Biblioteka Krakowskiej Kapituły Katedralnej, Dokument Penitencjarii Apostolskiej udzielającej odpust na 650. jubileusz urodzin św. Jadwigi Królowej [bez sygnatury].
Archiwum i Biblioteka Krakowskiej Kapituły Katedralnej, Kopia listu papieża Franciszka z dn. 26 kwietnia 2023 roku z okazji 50. rocznicy święceń kapłańskich arcybiskupa Marka Jędraszewskiego [bez sygnatury].
Archiwum i Biblioteka Krakowskiej Kapituły Katedralnej, List papieża Franciszka z dn. 26 marca 2014 roku z okazji 600-lecia konsekracji katedry wawelskiej [bez sygnatury].
Biblioteka Jagiellońska, Rękopis 2192.
Źródła drukowane
Bullarium Poloniae, t. 3: 1378–1417, red. I. Sułkowska-Kuraś, S. Kuraś, Romae–Lublini 1988.
Katechizm Kościoła katolickiego, wyd. 2 poprawione, Poznań 2018.
Kodeks prawa kanonicznego: promulgowany przez papieża Jana Pawła II w dniu 25 stycznia 1983 roku, tłum. P. Majer, L. Adamowicz, Poznań 2022.
Konstytucja apostolska papieża Pawła VI „Indulgentiarum Doctrina” z dnia 1 I 1967, „Ruch Biblijny i Liturgiczny” 20 (1967) nr 1, s. 1–13.
Wykaz odpustów: normy i nadania. Wydanie wzorcowe według łacińskiego wydania 4 bis z 2004 r., Katowice 2012.
Opracowania
Biographical index of the Middle Ages, t. 2, ed. B. Wispelwey, Saur München 2008.
Clavis scriptorum et operum Medii Aevi Poloniae, oprac. J. Kaliszuk, A. Pieniądz, P. Węcowski, K. Skwierczyński, Kraków 2019.
Drabina J., Papiestwo–Polska w latach 1384–1434, Kraków 2003.
Edward Raczyński, https://www.ipsb.nina.gov.pl/a/biografia/edward-raczynski#text (26.10.2024).
Fois F., Il Giubileo del 1300, „Archivium Historiae Pontificiae” 38 (2000), s. 23–40.
Frankl K., Papstschisma und Frömmigkeit. Die Ad instar-Ablässe, „Römische Quartalschrift” 72 (1977), s. 57–124, 184–247.
Frugoni A., Il giubileo di Bonifacio VIII, ed. A. de Vincentiis, Roma
Jadwiga Królowa polska prosi papieża Bonifacego IX o odpust jubileuszowy uzyskiwany w kościołach krakowskich, ed. i tłum. C. Skowron, w: Dzieło Jadwigi i Jagiełły: w sześćsetlecie chrztu Litwy i jej związków z Polską, wybór i oprac. W. Biliński, Warszawa 1989, s. 261–265.
Jagosz M., Beatyfikacja i kanonizacja Świętej Jadwigi Królowej, Kraków 2003 (Studia do Dziejów Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Jagiellońskiego, 15).
Jenks S., Documents on the papal plenary indulgences, 1300–1517: preached in the Regnum Teutonicum, Leiden–Boston 2018.
Jung-Inglessis E. M., Rok Święty w Rzymie: historia i teraźniejszość, tłum., oprac. i red. E. Osiecki i in., Warszawa–Opole 2000.
Kirsch P., Der Portiunkula-Ablass, eine kritisch-historische Studie, Tübingen 1906.
Klejnot w koronie. 650-lecie konsekracji katedry krakowskiej, red. J. Urban, E. Zych, Kraków 2017 (Biblioteka kapitulna na Wawelu, 10).
Krakowiak C., Staszewicz M., Rok jubileuszowy, rok święty, w: Encyklopedia katolicka, t. 17, red. E. Giglewicz i in., Lublin 2012, kol. 321– 234.
List Ojca Świętego papieża Franciszka do Arcybiskupa Marka Jędraszewskiego, https://diecezja.pl/aktualnosci/list-ojca-swietego-papieza-franciszka-do-arcybiskupa-marka-jedraszewskiego/ (26.10.2024).
Margerie B. de, Tajemnica odpustów, tłum. K. Dybeł, Kraków 2008.
Nikolaus P., Geschichte des Ablasses im Mittelalter vom Ursprunge bis zur Mitte des 14. Jahrhunderts, vol. 1–3, Paderborn 1922–1923.
Promissory notes on the treasury of merits. Indulgences in late medieval Europe, ed. R. N. Swanson, Leiden 2006 (Brill’s Companions to the Christian Tradition, 6).
Rinunce e nomine, 06.04.2024, https://press.vatican.va/content/salastampa/it/bollettino/pubblico/2024/04/06/0282/00597.html (26.10.2024).
Rinunce e nomine, 26.06.2012, https://press.vatican.va/content/salastampa/it/bollettino/pubblico/2012/06/26/0385/00901.html (26.10.2024).
Sachetnik A., Prośba świętej Jadwigi królowej o pierwszy odpust jubileuszowy w Polsce, w: Dzieło Jadwigi i Jagiełły: w sześćsetlecie chrztu Litwy i jej związków z Polską, wybór i oprac. W. Biliński, Warszawa 1989, s. 253–260.
Shaffern R. W., Dominicans, indulgences and imperial rivalry in fourteenth-century Germany, Lewiston 2014.
Szymborski W., Odpusty w Polsce średniowiecznej, Kraków 2011.
Webb D., Pardons and pilgrims, w: Promissory notes on the treasury of merits. Indulgences in late medieval Europe, ed. R. N. Swanson, Leiden 2006, s. 241–275
Wójcik K., Bartłomiej z Jasła, w: Encyklopedia katolicka, t. 2, red. F. Gryglewicz i in., Lublin 1985, kol. 78.
Zawadzki R. M., Stanisław ze Skarbimierza, w: Polski słownik biograficzny, t. 42, red. K. Lepszy i in., Warszawa–Kraków 2003, s. 76–80.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Twórca oświadcza, że przysługują mu prawa autorskie do utworu i że nie są ograniczone w zakresie objętym niniejszym oświadczeniem oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza praw autorskich innych osób.
Twórca zezwala Uniwersytetowi Papieskiemu Jana Pawła II w Krakowie na nieodpłatne, niewyłączne i nieograniczone w czasie korzystanie z utworu, to jest:
- utrwalanie i zwielokrotnianie: wytwarzanie egzemplarzy utworu techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
- obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono (wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy, publiczne wystawienie, wyświetlenie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym);
- włączenie utworu w skład utworu zbiorowego;
- udzielanie przez Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie sublicencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0)
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie udostępnia utwór na Platformie Czasopism należącej do uczelni, na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0). Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu pod następującymi warunkami:
- zostanie podany autor i tytuł utworu,
- zostanie podane miejsce publikacji (tytuł czasopisma i identyfikator DOI oryginalnie opublikowanego utworu).
