Rzecz jako fetysz. O moralności konsumpcji
DOI:
https://doi.org/10.15633/lie.3482Słowa kluczowe:
fetyszyzm, konsumpcja, konsumpcja masowaAbstrakt
Pojęcie fetysza ma swe źródło w teoriach religii pierwotnych. Słowo „fetysz” wywodzi się z portugalskiego feitico. Fetyszami nazywano małe przedmioty materialne (idole, amulety) używane w kulcie religijnym. We współczesnej filozofii i studiach kulturowych pojęcia fetysza i fetyszyzmu są bardzo pomocne w opisie traktowania rzeczy w systemie masowej konsumpcji. Luksusowe marki czynią swe produkty obdarzonymi mocą i pełnymi heterogenicznych znaczeń, co sprawia, iż produkty te stają się obiektami kultu dla konsumentów. W ten sposób kształtuje się nowa religia – religia przedmiotów. Pośród dyskutowanych autorów są: K. Marks, G. Perec, Ch. Taylor, H. Böhme.
Bibliografia
Barthes R., Mitologie, przeł. A. Dziadek, wstęp M. Kłosiński, Warszawa 2013.
Baudrillard J., Społeczeństwo konsumpcyjne: jego mity i struktury, przeł. S. Królak, Warszawa 2006.
Beigbeder F., Pierwszy bilans po apokalipsie. Esej, przeł. M. Kamińska Maurugeon, Warszawa 2014.
Bellow S., Suma po przemyśleniach, przeł. T. Bieroń, Poznań 1998.
Boczar M., Św. Augustyna kategorie „uti” i „frui”, „Przegląd Filozoficzno-Literacki” 2014 nr 3–4, s. 135–156.
Boćkowska A., Księżyc z Pewexu. O luksusie w PRL, Wołowiec 2017.
Bodei R., O życiu rzeczy, przeł. A. Bielak, przekład przejrzeli i poprawili M. Salwa i K. Skórska, Łódź 2016.
Böhme H., Fetyszyzm i kultura. Inna teoria nowoczesności, przeł. M. Falkowski, Warszawa 2012.
Bylok F., Konsumpcja, konsument i społeczeństwo konsumpcyjne we współczesnym świecie. Studium socjologiczne, Katowice 2013.
Dant T., Kultura materialna w rzeczywistości społecznej: wartości, działania, style życia, przeł. J. Barański, Kraków 2007.
Drozdowski R., Obraza na obrazy. Strategie społecznego oporu wobec obrazów dominujących, Poznań 2006.
Ellis Bret E., American Psycho, przeł. J. Polak, Kraków 2005.
Gadżety popkultury. Społeczne życie przedmiotów, red. W. Godzic, M. Żakowski, Warszawa 2007.
Gundle S., Glamour. A History, Oxford University Press 2008.
Hamlyn D. W., Being a Philosopher. The History of a Practice, London–New York 1994.
Hostyński L., Moralne problemy konsumpcji, Warszawa 2015.
Iwasiński Ł., Socjologiczne dyskursy o konsumpcji, Gdańsk 2016.
Jarecka U., Luksus w szarej codzienności. Społeczno-moralne konteksty konsumpcji, Warszawa 2013.
Klein N., No Logo, przeł. H. Pastuła, Izabelin 2004.
Krajewski M., POPamiętane, Gdańsk 2006.
Król Z., Powrót do świata. Dzieje uwagi w filozofii i literaturze XX wieku, Warszawa 2013.
Lawrence D. H., Lady Chatterley’s Lover, New York 1968.
Le Goff J., Średniowiecze i pieniądze. Esej z antropologii historycznej, przeł. B. Baran, Warszawa 2011.
Luksus versus niedostatek. Społeczno-ekonomiczne tło konsumpcji, red. U. Jarecka, Warszawa 2013.
Łazarewicz C., Sześć pięter luksusu. Przerwana historia Domu Braci Jabłkowskich, Kraków 2013.
Marks K., Kapitał, t. 1, ks. 1, Krytyka ekonomii politycznej, przeł. H. Lauer, Warszawa 1970.
McNeil P., Riello R., Historia luksusu, przeł. J. Jackowicz, Warszawa 2016.
Osterhammel J., Historia XIX wieku. Przeobrażenie świata, red. nauk. i posłowie W. Molik, przeł. zespół, Poznań 2013.
Perec G., Rzeczy, przeł. A. Tatarkiewicz, Kraków 2014.
Pysiak J., Król i Korona Cierniowa. Kult relikwii we Francji Kapetyngów, Warszawa 2012.
Schuster M., Don DeLillo, Jean Baurillard and the Consumer Conundrum, New York 2008.
Sikora S., Kilka uwag o fetyszu i fotografii, w: Rzeczy i ludzie. Humanistyka wobec materialności, red. J. Kowalewski, W. Piasek, M. Śliwa, Olsztyn 2008, s. 237–260.
Spaemann R., Osoby. O różnicy między czymś a kimś, przeł. J. Merecki, Warszawa 2011.
Szyjewski A., Fetyszyzm, w: Religia. Encyklopedia PWN, red. T. Gadacz, B. Milerski, t. 4, Warszawa 2002.
Taylor Ch., Źródła podmiotowości. Narodziny tożsamości nowoczesnej, przeł. zespół, wstęp A. Bielik-Robson, oprac. nauk. T. Gadacz, Warszawa 2012.
Thomas D., Luksus. Dlaczego stracił blask, przeł. E. McIver, Warszawa 2010.
W stronę socjologii przedmiotów, red. M. Krajewski, Poznań 2005.
Wilson A., Alexander McQueen. Krew pod skórą, przeł. K. Maksymiuk, B. Czartoryski, M. Faber, Kraków 2016.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
W kwestii praw autorskich obowiązują następujące zasady:
1. Twórca oświadcza, że służą mu prawa autorskie do utworu i że nie są ograniczone w zakresie objętym niniejszym oświadczeniem oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza praw autorskich innych osób.
2. Twórca zezwala Uniwersytetowi Papieskiemu Jana Pawła II w Krakowie na nieodpłatne, niewyłączne i nieograniczone w czasie korzystanie z utworu, to jest:
- utrwalanie i zwielokrotnianie: wytwarzanie egzemplarzy utworu techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
- obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono (wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy, publiczne wystawienie, wyświetlenie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym);
- włączenie utworu w skład utworu zbiorowego;
- udzielanie przez Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie sublicencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0)
3. Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie udostępnia utwór na Platformie Czasopism należącej do uczelni, na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0). Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu pod następującymi warunkami:
- zostanie podany autor i tytuł utworu,
- zostanie podane miejsce publikacji (tytuł czasopisma i adres internetowy do oryginalnie opublikowanego utworu).
