Rzecz jako fetysz. O moralności konsumpcji

Autor

  • Witold Nowak Uniwersytet Rzeszowski

DOI:

https://doi.org/10.15633/lie.3482

Słowa kluczowe:

fetyszyzm, konsumpcja, konsumpcja masowa

Abstrakt

Pojęcie fetysza ma swe źródło w teoriach religii pierwotnych. Słowo „fetysz” wywodzi się z portugalskiego feitico. Fetyszami nazywano małe przedmioty materialne (idole, amulety) używane w kulcie religijnym. We współczesnej filozofii i studiach kulturowych pojęcia fetysza i fetyszyzmu są bardzo pomocne w opisie traktowania rzeczy w systemie masowej konsumpcji. Luksusowe marki czynią swe produkty obdarzonymi mocą i pełnymi heterogenicznych znaczeń, co sprawia, iż produkty te stają się obiektami kultu dla konsumentów. W ten sposób kształtuje się nowa religia – religia przedmiotów. Pośród dyskutowanych autorów są: K. Marks, G. Perec, Ch. Taylor, H. Böhme.

Biogram autora

  • Witold Nowak - Uniwersytet Rzeszowski

    Witold Nowak – dr hab., profesor Uni-
    wersytetu Rzeszowskiego, kierownik Za-
    kładu Kulturoznawstwa, zajmuje się filozofią kultury, filozofią historii i antropologią filozoficzną. Ostatnio wydał: Cnoty. Eseje z filozofii kultury (współredakcja, Rzeszów 2016) i Ciało, rzecz, pamięć. Rozprawy i eseje z filozofii kultury (współredakcja, Rzeszów 2017).

Bibliografia

Barthes R., Mitologie, przeł. A. Dziadek, wstęp M. Kłosiński, Warszawa 2013.

Baudrillard J., Społeczeństwo konsumpcyjne: jego mity i struktury, przeł. S. Królak, Warszawa 2006.

Beigbeder F., Pierwszy bilans po apokalipsie. Esej, przeł. M. Kamińska Maurugeon, Warszawa 2014.

Bellow S., Suma po przemyśleniach, przeł. T. Bieroń, Poznań 1998.

Boczar M., Św. Augustyna kategorie „uti” i „frui”, „Przegląd Filozoficzno-Literacki” 2014 nr 3–4, s. 135–156.

Boćkowska A., Księżyc z Pewexu. O luksusie w PRL, Wołowiec 2017.

Bodei R., O życiu rzeczy, przeł. A. Bielak, przekład przejrzeli i poprawili M. Salwa i K. Skórska, Łódź 2016.

Böhme H., Fetyszyzm i kultura. Inna teoria nowoczesności, przeł. M. Falkowski, Warszawa 2012.

Bylok F., Konsumpcja, konsument i społeczeństwo konsumpcyjne we współczesnym świecie. Studium socjologiczne, Katowice 2013.

Dant T., Kultura materialna w rzeczywistości społecznej: wartości, działania, style życia, przeł. J. Barański, Kraków 2007.

Drozdowski R., Obraza na obrazy. Strategie społecznego oporu wobec obrazów dominujących, Poznań 2006.

Ellis Bret E., American Psycho, przeł. J. Polak, Kraków 2005.

Gadżety popkultury. Społeczne życie przedmiotów, red. W. Godzic, M. Żakowski, Warszawa 2007.

Gundle S., Glamour. A History, Oxford University Press 2008.

Hamlyn D. W., Being a Philosopher. The History of a Practice, London–New York 1994.

Hostyński L., Moralne problemy konsumpcji, Warszawa 2015.

Iwasiński Ł., Socjologiczne dyskursy o konsumpcji, Gdańsk 2016.

Jarecka U., Luksus w szarej codzienności. Społeczno-moralne konteksty konsumpcji, Warszawa 2013.

Klein N., No Logo, przeł. H. Pastuła, Izabelin 2004.

Krajewski M., POPamiętane, Gdańsk 2006.

Król Z., Powrót do świata. Dzieje uwagi w filozofii i literaturze XX wieku, Warszawa 2013.

Lawrence D. H., Lady Chatterley’s Lover, New York 1968.

Le Goff J., Średniowiecze i pieniądze. Esej z antropologii historycznej, przeł. B. Baran, Warszawa 2011.

Luksus versus niedostatek. Społeczno-ekonomiczne tło konsumpcji, red. U. Jarecka, Warszawa 2013.

Łazarewicz C., Sześć pięter luksusu. Przerwana historia Domu Braci Jabłkowskich, Kraków 2013.

Marks K., Kapitał, t. 1, ks. 1, Krytyka ekonomii politycznej, przeł. H. Lauer, Warszawa 1970.

McNeil P., Riello R., Historia luksusu, przeł. J. Jackowicz, Warszawa 2016.

Osterhammel J., Historia XIX wieku. Przeobrażenie świata, red. nauk. i posłowie W. Molik, przeł. zespół, Poznań 2013.

Perec G., Rzeczy, przeł. A. Tatarkiewicz, Kraków 2014.

Pysiak J., Król i Korona Cierniowa. Kult relikwii we Francji Kapetyngów, Warszawa 2012.

Schuster M., Don DeLillo, Jean Baurillard and the Consumer Conundrum, New York 2008.

Sikora S., Kilka uwag o fetyszu i fotografii, w: Rzeczy i ludzie. Humanistyka wobec materialności, red. J. Kowalewski, W. Piasek, M. Śliwa, Olsztyn 2008, s. 237–260.

Spaemann R., Osoby. O różnicy między czymś a kimś, przeł. J. Merecki, Warszawa 2011.

Szyjewski A., Fetyszyzm, w: Religia. Encyklopedia PWN, red. T. Gadacz, B. Milerski, t. 4, Warszawa 2002.

Taylor Ch., Źródła podmiotowości. Narodziny tożsamości nowoczesnej, przeł. zespół, wstęp A. Bielik-Robson, oprac. nauk. T. Gadacz, Warszawa 2012.

Thomas D., Luksus. Dlaczego stracił blask, przeł. E. McIver, Warszawa 2010.

W stronę socjologii przedmiotów, red. M. Krajewski, Poznań 2005.

Wilson A., Alexander McQueen. Krew pod skórą, przeł. K. Maksymiuk, B. Czartoryski, M. Faber, Kraków 2016.

Pobrania

Opublikowane

2019-12-31

Numer

Tom 25 Nr 2 (2019)

Dział

Artykuły

Licencja

Autorzy publikujący w czasopiśmie udzielają jego wydawcy zgody o następującej treści:

  1. Autor zachowuje autorskie prawa majątkowe do utworu, a jednocześnie udziela wydawcy czasopisma zgody na jego pierwszą publikację w wersji drukowanej i wersji online na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe oraz zgody na wykonywanie opracowań, w tym przekładów.
  2. Autor ma możliwość udzielania zgody niewyłącznej na opublikowanie utworu w wersji, która ukazała się w czasopiśmie  (np. zamieszczenia go w repozytorium instytucjonalnym lub opublikowania w książce), wraz z informacją o jego pierwszej publikacji w czasopiśmie.
  3. Autor może umieścić swój utwór online (np. w repozytorium instytucjonalnym lub na swojej stronie internetowej) jeszcze przed zgłoszeniem utworu do czasopisma.