Karol Wojtyła reads and interprets Max Scheler

Abstrakt

Niniejszy artykuł porusza temat „spotkania” Karola Wojtyły z myślą Maksa Schelera, wyrażoną głównie w jego pracy „Der Formalismus in der Ethik und die Materiale Wertethik” (Formalizm w etyce i niematerialna etyka wartości). Można wyraźnie wyróżnić trzy etapy: (1) pierwsze inspiracje, które pojawiły się przede wszystkim dzięki spotkaniu z ks. Ignacym Różyckim, Jackiem Woronieckim OP i Romanem Ingardenem; (2) okres pracy nad rozprawą habilitacyjną, opartą na powyższej pracy Schelera; i (3) dalszą aplikację wypracowanych wniosków filozoficznych. Wojtyła doszedł do wniosku, że etyczny system Schelera nie nadaje się do naukowej interpretacji etyki chrześcijańskiej. Powodem było to, że niemiecki filozof skupiał się niemal wyłącznie na sferze emocjonalnej i nie dostrzegał sfery sprawczej osoby. W takim przypadku osoba nie jest zdolna do realizacji wartości, a jedynie może je odczuwać jako bierny podmiot. Gdyż w kontekście etyki chrześcijańskiej opierającej się na tezie, według której człowiek jest sprawcą dobra i zła etycznego swoich własnych czynów, doskonaląc się poprzez wartości etycznie pozytywne i deprecjonując się poprzez negatywne, koncepcja Schelera jest absolutnie nieakceptowalna dla Wojtyły. Niemniej jednak, Wojtyła dostrzegł wyjątkowo pozytywny aspekt w podejściu Schelera, mianowicie samą metodę fenomenologicznej analizy faktów etycznych na płaszczyźnie zjawiskowej i doświadczalnej. Ponadto, poprzez próbę pewnej integracji klasycznej metafizyki z analizą fenomenologiczną, Wojtyła — w swoisty i twórczy sposób — rozwijał swoje własne stanowisko filozoficzne.