Князь-инок Аникита (Ширинский-Шихматов) и его путешествие по святым местам Ближнего Востока
DOI:
https://doi.org/10.15633/ochc.3901Słowa kluczowe:
Аникита Ширинский-Шихматов, Арсений Митрофанов, Князь, Афон, Иерусалим, Святая земля, Афины, Ближний Восток, Паломничество, ПравославиеAbstrakt
Князь-инок Аникита (Ширинский-Шихматов) и его путешествие по святым местам Ближнего Востока. Статья посвящена паломничеству на Святую Землю иеромонаха Аникиты (князя Ширинского-Шихматова; 1783–1837) и тем путевым заметкам, в которых он подробно описал свое путешествие по Ближнему Востоку. Этот подвижник занимает особое место в истории славянского монашества на Афоне в XIX веке. Выходец из знатного княжеского рода, офицер, духовный писатель, монах и старец, он сыграл важную роль в возрождении Русского Свято-Пантелеимонова монастыря и Свято-Ильинского скита на Святой Горе и по праву считается возобновителем русского монашества на Афоне в начале XIX века. Примечательно, что именно жизнь и служение отца Аникиты послужили одним из прототипов для создания Ф. М. Достоевским собирательного образа „старца Зосимы” в его знаменитом романе Братья Карамазовы. Описания отцом Аникитой путешествия по Ближнему Востоку представляют собой уникальное свидетельство о том, как совершали монахи паломничества на Святую землю в первой половине XIX века, каковы были их быт, традиции, мировоззрение.
Bibliografia
Istočniki
Avgustin (Nikitin) arhim., Russkij Afon v zapiskah russkih palomnikov, „Hristianskoe čtenie” 4 (2016), s. 238–262.
Kovalevskij A.F., Iz vospominanij o prisnopamâtnyh starcach: ieromonahe Serafime Sarovskom, ieromonahe Anikite (knâze Širinskom-Šihmatove) i drugih, „Dušepoleznoe čtenie” 4 (1869), s. 98–110.
[Parfenij (Ageev) inok], Skazanie o stranstvii po Rossi, Moldavi, Turcii i Svâtoj zemle postriženika Svâtoj góry Afonskoj inoka Parfeniâ, č. 1–4, Moskva 1856.
Pis´ma Svâtogorca k druz´âm swoim o Svâtoj Gore Afonskoj, izd. slepcom Širâevym, č. 1, Sankt-Peterburg 1850.
Pis´mo mitropolita Filareta (Drozdova) k igumenii Marii (Tučkovoj) ot 18 sentâbrâ 1837 g., „Čteniâ v Obŝestve lûbitelej duhovnogo prosveŝeniâ” 5 (1868), s. 78–84.
Podrobnosti o smerti ieromonaha Anikity so slov diakona Parfeniâ, nahodivšegosâ pri Russkoj missii v Afinah i prisutstvovavšego pri ego končine, v: Putešestvie ieromonaha Anikity po Svâtym mestam Vostoka v 1834-1836 godah, predisl. svâš. V. Žmakina, S. A. Šihmatova, Sankt-Peterburg 1891, s. 125–127.
Putešestvie ieromonaha Anikity po svâtym mestam Vostoka v 1734-1836 godah, predisl. svâŝ. V. Žmakina, Sankt-Peterburg 1891.
Putiešestvie ieromonaha Anikity po svâtym mestam Vostoka v 1834–1836 godah, predislovie V. P. Troickogo, Moskva 2009.
Žitie priepodobnogo arhimandrita Arseniâ (Mitrofanova), nastoâtielâ Svâto-Uspenskoj Svâtogorskoj pustyni, v: Svâtogorskij Paterik. Žiznieopisaniâ podvižnikov Svâtogorskoj pustyni XVII – XX vv., izd. Svâto-Uspenskoj Svâtogorskoj Lavry, t. 1, Svâtogors 2008, s. 49–109.
Žamakin V. svâŝ, K istorii russkoj bogoslavskoj tridcatyh godov tekuŝego stoletiâ: iz perepiski brat´ev knâzej Širinskih-Šihmatovyh, „Hristianskoe čtenie” 2 (1890),
s. 3–64.
Žamakin V. svâŝ, Putešestvie ieromonaha Anikity (v mire knâzâ S.A. Širinskogo-Šihmatova) po svâtym mestam Vostoka v 1834–1836 godah (č. 1), „Hristianskoe čtenie” 1–2 (1891), s. 69–117.
Literatura
Danil (Syčë), ierom., Žizneopisanie ieromonaha Anikity – knâzâ Sergeâ Aleksandroviča Širinskogo-Šihmatova, v: Monastyrskij vestnik. Sajt Sinodal´nogo otdela po monastyrâm i monašestvu RPC. Setevoj resurs, http://monasterium.ru/monashestvo/2013-06-03-11-28-40/zhizneopisanie-ieromonakha-anikity-knyazya-sergeya-aleksandrovicha-shirinskogo-shikhmatova/ (8.01.2016).
Dmitrieva M. A., Brat´â Širinskie-Šihmatovy i arhim. Fotij, v: Hristianstvo i russkaâ literatura. Sbornik vtoroj, otv. red. V. A. Kote´lnikov, Sankt-Peterburg 1996, s. 70–79.
Dmitrevskij A. A., Russkie na Afone. Očerk žizni i deâtel´nosti igumena svâŝennoarhimandrita Makariâ (Suškina), Moskva 2010.
Fennel N., Troickij P., Talalaj M., Il´inskij skit na Afone, Moskva 2011.
Filaret (Gumilevskij) arhiep., Obzor russkoj duhovnoj literatury, Sankt-Peterburg 1884.
Ignatij inok, Istoričeskoe opisanie russkogo sv. Slavnogo proroka Ilii skita, čto na Afone, Moskva 1860.
Istoriâ Russkogo Svâto-Panteleimonova monastyrâ na Afone s 1735 do 1912 goda, v: Russkij Afon XIX – XX vekov, t. 5: Afon. Russkij Panteleimonov monastyr´ na Svâtoj Gore, red. ieromonah Makarij (Makienko), Svâtaâ Gora Afon 2015, s. 165–171.
Korovin V. L., O soderžanii i žanrovyh osobennostâh poèmy S.A. Širinskogo-Šihmatova „Iisus v Vethom n v Novom pavetah, ili Noči u Kresta”, „Vestnik Nižegorodskogo universiteta im. N.I. Lobačevskogo” 2 (2016), s. 229–233.
Korovin V. L., O žanre „religioznoj poèmy” v russkoj literaturę 1820–40-h gg. i poèmah S.A. Širinskogo-Šihmatova, A.N. Murav´eva i F.N. Glinki, „Filaretovskij al´manah” 10 (2014), s. 171–193.
Lur´e V. M., Dogmatika „religii lûbvi”. Dogmatičeskie predstavleniâ pozdnego Dostoevskogo, v: Hristianstvo i russkaâ literatura. Sbornik vtoroj, otv. red. V. A. Kotel´nikov, Sankt-Peterburg 1996, s. 290–309.
Minakov A. Û., Sergej Aleksandrovič Širinskij-Šihmatov: osnovnye vehi biografii, „Vestnik Voronežskogo gosudarstvennogo universiteta” Seriâ: Istoriâ. Politologiâ. Sociologiâ 4 (2014), s. 31–34.
Nikodim, ep. Ril´skij (Kononov A.), Ieromonah Anikita, v: Žizneopisaniâ otečestvennyh podvižnikov blagočestiâ 18 i 19 vekov, Moskva 1909, c. 70.
Nosov S. N., Anikita (Širinskij-Šihmatov), v: Pravoslavnaâ ènciklopediâ, pod obŝ. red. Aleksiâ II, t. 2, Moskva 2001, s. 438.
Orehanov G. prot., Russkaâ Pravoslavnaâ Cerkov´ i L.N. Tolstoj. Konflikt głazami sovremennikov, Moskva 2010.
Russkij obŝežitel´nyj skit sv. pror. Il´i na Sv. Afonskoj Gore, Odessa 1883.
S. [Sturdza A. S.], Kratkoe izvestie o žizni i smerti ieromonaha Anikita, „Odesskij vestnik” 65 (1837), s. 787–795.
Tahiaos A.-È., Russkoe prisutstvie na Afone v XI–XX vv., v: Gora Afon. Obrazy Svatoj Zemli, red. A. Lidov, Moskva 2011, s. 44–61.
Tihomirov B. N., „…Â zanimaûs´ ètoj tajnoj, ibo hoču byt´ čelovekom”: Stat´i i èsse o Dostoevskom, Sankt-Peterburg 2012.
Tihomirov B. N., Ieromonah Anikita (v miru S.A. Širinskij-Šihmatov) v tvorčeskih zamyslah Dostoevskogo, v: Dostoevskij. Materialy i issledovaniâ, otv. red. N. F. Budanova, I. D. Âkubovič, t. 14, Sankt-Peterburg 1997, s. 202–215.
Šafranova O., Ozarennyj svetom Evangel´skoj istiny. Žizneopisanie afonskogo inoka Anikity Širinskogo-Šihmatova), Moskva 2010.
[Širinskij-Šihmatov P. A.], O žizni i trudach ieromonaha Anikita v mire knâzâ Sergiâ Aleksandroviča Šihmatova, čitano v imperatorskoj Rossijskoj Akademii 20 oktâbrâ 1838 goda, Sankt-Peterburg 1838.
Šumilo S. V., Starec Anikita: duhovnyj put´ svâtosti. Materialy k žizneopisaniû c priloženiem cočinenij ierochimonaha Anikity (knâzâ Širinskogo-Šihmatova), Kiev–Odessa 2019 (2-oe izdanie).
Šumilo S. V., Starec Anikita: duhovnyj put´ svâtosti. Materialy k žizneopisaniû c priloženiem cočinenij ierochimonaha Anikity (knâzâ Širinskogo-Šihmatova), priloženiâ, red. i kommentarii K. V. Zabelin, Smolensk 2018 (1-oe izdanie).
Voronin T. L., Knâz´ S.A. Širinskij-Šihmatov i jego poema „Iisus v Vethov i Novom Zavetah, ili Noči u Kresta”: (k probleme russkogo kul´turnogo dvoemiriâ), v: Ežegodnik Bogoslovskoj konferencji Pravoslavnogo Svâto-Tihonovskogo Bogoslovskogo instituta, gl. red. V. N. Vorob´ev, Moskva 2003, s. 399–402.
Voronin T. L., Tvorčestvo S.A. Širinskogo-Šihmatova. Dis. kand. filol. nauk. MPGU, Moskva 2002.
Ževahov N. D., Knâz´ Aleksej Aleksandrovič Širinskij-Šihmatov (†9/22.XII–1930). Kratkij očerk žizni i deâtel´nosti, Novyj Sad 1934.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Twórca oświadcza, że przysługują mu prawa autorskie do utworu i że nie są ograniczone w zakresie objętym niniejszym oświadczeniem oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza praw autorskich innych osób.
Twórca zezwala Uniwersytetowi Papieskiemu Jana Pawła II w Krakowie na nieodpłatne, niewyłączne i nieograniczone w czasie korzystanie z utworu, to jest:
- utrwalanie i zwielokrotnianie: wytwarzanie egzemplarzy utworu techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
- obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono (wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy, publiczne wystawienie, wyświetlenie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym);
- włączenie utworu w skład utworu zbiorowego;
- udzielanie przez Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie sublicencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Bez utworów zależnych 3.0 Polska
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie udostępnia utwór na Platformie Czasopism należącej do uczelni, na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Bez utworów zależnych 3.0 Polska. Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu pod następującymi warunkami:
- zostanie podany autor i tytuł utworu,
- zostanie podane miejsce publikacji (tytuł czasopisma i adres internetowy do oryginalnie opublikowanego utworu),
- utwór będzie dystrybuowany w sposób niekomercyjny,
- nie będą tworzone utwory zależne.
