Nauka o Duchu Świętym w Pasterzu Hermasa na tle problematyki pneumatologicznej. Studium wprowadzające
DOI:
https://doi.org/10.15633/ps.3383Słowa kluczowe:
Pasterz Hermasa, Duch Święty, pneumatologia patrystycznaAbstrakt
Celem artykułu jest pokazanie złożoności problematyki dotyczącej świata duchowego i świata duchów, z którą zmierzały się poczynając od czasów starożytnych kolejne pokolenia ludzi z trzech różnych cywilizacji i kultur, od semickiej przez helleńską aż do łacińskiej. Dotyczy to także pojmowania Ducha Świętego, zwłaszcza w dwóch pierwszych wiekach. Na takim tle zostaną przedstawione uwagi na temat poglądów Pasterza Hermasa, którego pneumatologia jakkolwiek prosta, łączy wspomniane trzy światy, ponieważ autor dziełka wywodzi się z judaizmu, spisał swoje myśli po grecku i dokonał tego w Rzymie. Pasterz jest kapitalnym świadectwem chrześcijan pierwszych wieków w ukazywaniu działania Ducha Świętego, który będąc Bogiem okazuje swoją wielką delikatność wobec człowieka grzesznego, umożliwia mu powrót do Boga, ale w każdej chwili respektuje dokonywane przez niego wolne wybory.
Bibliografia
Baron A., Mariusz Wiktoryn – człowiek i jego dzieło. Wprowadzenie do dzieł egzegetycznych, Kraków 1999, s. 5–65 (ŹMT, 13).
Baron A., Neoplatonizm a chrześcijaństwo w pierwszych wiekach, w: Wczesne chrześcijaństwo a religie, red. I. Ledwoń, M. Szram, Lublin 2012, s. 425–454.
Baron A., Świętość a ideały człowieka (Ojcowie Apostolscy, Klemens Aleksandryjski, Orygenes). Studium teologiczne na tle modeli filozoficzno-religijnych, Kraków 2013.
Baron A., Magia i czary w Konstytucjach apostolskich, Opole 2013, s. 75–95 (Opolska Biblioteka Teologiczna, 138).
Baron A., Głoszenie Chrystusa i jego recepcja w starożytności i dziś w aspekcie przepowiadanej treści, w: Głoszenie Pana Jezusa Chrystusa. Treść przepowiadania, red. H. Sławiński, Kraków 2017, s. 87–118 (Ancilla Verbi, 4).
Canobbio G., http://www.teologiamilano.it/teologiamilano/ allegati/614/08_pneumatologia.pdf (18.03.2019).
Cirillo L., La christologie pneumatique de la cinquième parabole du „Pasteur” d’Hermas (Par. V, 6, 5), „Revue de l’histoire des religions” 184 (1973), s. 25–48.
Congar Y., Credo nello Spirito Santo, Brescia 1998.
Częsz B., Związek Ducha Świętego z Kościołem w ujęciu świętego Ireneusza i w interpretacji montanistycznej, Poznań 1991.
Częsz B., Duch Święty został nam dany. Nauczanie Ojców i wiara starożytnego Kościoła, Gniezno 1998.
Daniélou J., Teologia judeochrześcijańska, tłum. S. Basista, Kraków 2002.
Epifaniusz z Salaminy, Panarion: herezje 1–33, tłum. M. Gilski, Kraków 2015.
Euzebiusz z Cezarei, Historia kościelna, tłum. A. Caba, A. Lisiecki, Kraków 2013 (ŹMT, 70).
Fredrikson N. I., L’Esprit Saint et les esprits mauvais dans le Pasteur d’Hermas: Sources et prolongements, „Vigiliae Christianae” 55 (2001), s. 262–280.
Haas C., Die Pneumatologie des „Hirten des Hermas”, w: Aufstieg und Niedergang der Römischen Welt, Hrsg. W. Haase, Teil 2, Bd. 27/1, Berlin–New-York 1993, s. 552–586.
Hauschild W.-D, Drecoll V. H., Pneumatogie in der Alten Kirche, Bern 2004.
Hipolit, Przeciw Noetosowi, tłum. S. Kalinkowski, Kraków 1997, s. 87–101 (ŹMT, 4).
Kołosowski T., Nauka Ojców Kościoła o Duchu Świętym. Wybrane zagadnienia, „Seminare” 13 (1997), s. 249–267.
Lambiasi F., Vitali D., Spirito Santo. Mistero e presenza. Per una sintesi di pneumatologia, Bologna 2005.
La vita nello Spirito, a cura di G. Canobbio, F. Dalla Vecchia, R. Tononi, Brescia 2012 (Quaderni Teologici del Seminario di Brescia, 22).
Lo Spirito Santo nella testimonianza dei Padri e degli Scrittori cristiani., Secoli I–V, ed. G. Di Nola, Roma 1999.
Lo Spirito. Percorsi nella filosofia e nelle culture, a cura di M. Pagano, Milano-Udine 2011.
Maier J., Między Starym a Nowym Testamentem, tłum. E. Marszał, J. Zakrzewski, Kraków 2002.
Martin J.P., Espíritu y dualismo en el Pastor de Hermas y su relación con el judaísmo, „Vetera Christianorum” 15 (1978), s. 295–345.
Moltmann J., Lo Spirito della vita. Per una pneumatologia integrale, Brescia 1994.
Naumowicz J., Wstęp, w: Św. Bazyli Wielki, O Duchu Świętym, tłum. Alina Brzóstkowska, Warszawa 1999, s. 5–77.
Orygenes, O zasadach, tłum. S. Kalinkowski, Kraków 1996 (ŹMT, 1).
Pietras H., Początki teologii Ducha Świętego, w: Św. Atanazy Wielki, Listy do Serapiona, Kraków 1996, s. 5–67 (ŹMT, 2).
Pietras H., Początki teologii Kościoła, Kraków 2007.
Putney M. E., Come, Holy Spirit, renew the whole Creation: seventh assembly of the World Council of Churches, „Theological Studies” 52 (1991), s. 607–635.
Simonetti M., Note di cristologia pneumatica, „Augustinianum” 12 (1972) n. 2, s. 201–232.
Simonetti M., La crisi ariana nel IV secolo, Roma 1975.
Słomka J., Nowe proroctwo. Historia i doktryna montanizmu, Katowice 2007.
Spirito Santo, w: Dicionario patristico e di antichità cristiane, vol. 2, a cura A. Di Bernardino, Casale Monferrato 1983–1988, kol. 3296–3298.
Staniek E., Angelologia w „Pasterzu” Hermasa, „Studia Theologica Varsoviensia” 9 (1971) nr 1, s. 51–82.
Swete H. B., The Holy Spirit in the Ancient Church, London 1912.
Szulc F., Syn Boży w „Pasterzu” Hermasa. Świadectwo chrystologii judeochrześcijańskiej, Katowice 2006 (Studia Antiquitatis Christianae, Series Nova, 2).
Tertulian, Przeciw Prakseaszowi, tłum. E. Buszewicz, Kraków 1997, s. 33–86 (ŹMT, 4).
Triacca A. M., Lo Spirito Santo nella liturgia e nella vita della Chiesa, Città del Vaticano 2011.
Verso una nuova età dello Spirito. Filosofia, teologia, movimenti, a cura di G. Colzani, Padova 1997 (Studi religiosi).
Welker W., Gottes Geist. Theologie des Heiligen Geistes, Neukirchen-Vluyn 1993.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Autorzy publikujący w czasopiśmie udzielają jego wydawcy zgody o następującej treści:
- Autor zachowuje autorskie prawa majątkowe do utworu, a jednocześnie udziela wydawcy czasopisma zgody na jego pierwszą publikację w wersji drukowanej i wersji online na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe oraz zgody na wykonywanie opracowań, w tym przekładów.
- Autor ma możliwość udzielania zgody niewyłącznej na opublikowanie utworu w wersji, która ukazała się w czasopiśmie (np. zamieszczenia go w repozytorium instytucjonalnym lub opublikowania w książce), wraz z informacją o jego pierwszej publikacji w czasopiśmie.
- Autor może umieścić swój utwór online (np. w repozytorium instytucjonalnym lub na swojej stronie internetowej) jeszcze przed zgłoszeniem utworu do czasopisma.
