„Tworzący pokój” (Mt 5, 9). Jezusowy „makaryzm” na tle biblijnej teologii pokoju
DOI:
https://doi.org/10.15633/tst.43201Słowa kluczowe:
błogosławiony, Ewangelia, Jezus, Kazanie na Górze, pokój, Stary Testament, szczęśliwyAbstrakt
Artykuł dotyczy treści wersetu z Ewangelii według św. Mateusza (5, 9), w którym Jezus wypowiada się na temat tych, którzy angażują się sprawę pokoju. W pierwszej części zostało przedstawione rozumienie pokoju w Starym Testamencie, następnie w świecie antycznym (Grecja, Rzym), a także w Palestynie czasów Jezusa. Druga część to analiza egzegetyczna wersetu z Ewangelii według św. Mateusza (5, 9). Część trzecia zawiera przesłanie teologiczne dotyczącego wersetu, przedstawione w wymiarze wertykalnym i horyzontalnym. Artykuł kończą wnioski podsumowujące.
Bibliografia
Bartchy S. S., Niewolnictwo w Nowym Testamencie, w: Encyklopedia biblijna, red. P. J. Achtemeier, Warszawa 1999, s. 834–835.
Bartnicki R., Przesłanie Ewangelii, Warszawa 1994 (Biblioteka Biblijna, 1).
Beck H., Brown C., Peace, w: The New International Dictionary New Testament Theology, vol. 2, ed. C. Brown, Grand Rapids 1982, s. 776–783.
Becker U., Blessing, w: The New International Dictionary New Testament Theology, vol. 1, ed. C. Brown, Grand Rapids 1975, s. 215–218.
Bosetti E., Jeśli chcesz być doskonały. Komentarz do Ewangelii wg św. Mateusza, tłum. P. Majdański, Kraków 2010.
Bruner F. D., Matthew. A Commentary. Volume 1: Christbook, Matthew 1–12, Grand Rapids 2007.
Brzegowy T., Księga Izajasza, rozdziały 1–12. Wstęp — przekład z oryginału — komentarz, Częstochowa 2010 (Nowy Komentarz Biblijny. Stary Testament, XXII/1).
Carson D. A., The Gospel According to John, Grand Rapids 1991 (The Pillar New Testament Commentary), https://doi.org/10.5040/bci-000i.
Carson D. A., Sermon on the Mount. An Evangelical Exposition of Matthew 5–7, Glasgow 2010.
Czyż S., Interpretacyjny i wzorcowy charakter antytez w relacji do postulatu wypełnienia prawa (Mt 5, 17–48), Poznań 2008 (Studia i Materiały, 104).
Daniel-Rops H., Życie w Palestynie w czasach Chrystusa, tłum. J. Lasocka, Warszawa 2001.
Dewey J., Pokój, w: Encyklopedia biblijna, red. P. J. Achtemeier, Warszawa 1999, s. 977–978.
Dziadosz D., Wojna, w: Nowy słownik teologii biblijnej, red. H. Witczyk, Kielce 2017, s. 952–957.
εἰρηνοποιός, w: Słownik grecko-polski, t. 1, red. Z. Abramowiczówna, Warszawa 1960, s. 39.
Ewangelia według św. Jana, red. E. Dąbrowski, F. Gryglewicz, L. Stachowiak, Poznań–Warszawa 1975 (Pismo Święte Nowego Testamentu, 4).
Fiedler P., Das Matthäusevangelium, Stuttgart 2006 (Theologischer Kommentar zum Neuen Testament, 1).
Fitzmyer J. A., 101 pytań o Qumran, tłum. T. Fizia, Kraków 1997.
Flawiusz J., Dawne dzieje Izraela, tłum. Z. Kubiak, J. Radożycki, Poznań–Warszawa–Lublin 1962.
Foerster W., The Greek Concept of εἰρήνη, w: Theological Dictionary of the New Testament, vol. 2, ed. G. Kittel, Grand Rapids 1964, s. 400–402.
Foerster W., εἰρηνοποιός, w: Theological Dictionary of the New Testament, vol. 2, ed. G. Kittel, Grand Rapids 1964, s. 419.
France R. T., The Gospel of Matthew, Grand Rapids 2007 (The New International Commentary on the New Testament).
Gnilka J., Jezus z Nazaretu. Orędzie i dzieje, tłum. J. Zychowicz, Kraków 1997, s. 46–47.
Grundmann W., Das Evangelium nach Matthäus, Berlin 1972 (Theologischer Handkommentar zum Neuen Testament, 1).
Gryziec P. R., Według świętego Mateusza. Stary Testament ukryty w Nowym, Kraków 1998 (Zrozumieć Ewangelię).
Gryziec P. R., Spotkania przy studni. Rozważania o teologii Ewangelii według św. Jana, Kraków 2000.
Guelich R. A., The Sermonof the Mount. A Fundation for Understanding, Waco 1983.
Gundry R. H., Matthew. A Commentary on His Handbook for a Mixed Church under Persecution, Grand Rapids 1994.
Harrington W. J., Klucz do Biblii, tłum. J. Marzęcki, Warszawa 2000.
Hauck F., μακάριος. The Group in the New Testament, w: Theological Dictionary of the New Testament, vol. 4, ed. G. Kittel, Grand Rapids 1967, s. 367–370.
Hawthorne G. F., Pokój, w: Słownik wiedzy biblijnej, red. B. M. Metzger, M. D. Coogan, Warszawa 1997, s. 606–607.
Hendriksen W., Exposition of the Gospel to Matthew, Grand Rapids 1989 (New Testament Commentary).
Hierzenberger G., Pokój, w: Praktyczny słownik biblijny, red. A. Grabner-Haider, tłum. T. Mieszkowski, P. Pachciarek, Warszawa 1995, s. 990–993.
Homerski J., Ewangelia według św. Mateusza. Wstęp — przekład z oryginału — komentarz, Poznań–Warszawa 1979 (Pismo Święte Nowego Testamentu, III/1).
Jasiński A., Pokój, w: Encyklopedia katolicka, t. 15, red. E. Gigielewicz, Lublin 2011, s. 1022–1023.
Jurewicz O., Słownik grecko-polski, Warszawa 2015.
Kondracki A., Niewolnicy w Starym i Nowym Testamencie, w: Życie społeczne w Biblii, red. G. Witeszek, Lublin 1997, s. 269–290.
Kręcidło J., Honor i wstyd w interpretacji Ewangelii. Szkice z egzegezy antropologiczno-kulturowej, Warszawa 2013 (Lingua Sacra. Monografie, 1).
Langkammer H., Ewangelia według św. Łukasza. Tłumaczenie — wstęp — komentarz — ekskursy, Radom 2005.
Langkammer H., Ewangelia według św. Jana, Poznań 2014, s. 265–511 (Komentarz Teologiczno-Pastoralny do Biblii Tysiąclecia. Nowy Testament, I. 2).
Léon-Dufour X., Pokój, w: Słownik teologii biblijnej, red. X. Léon-Defour, tłum. K. Romaniuk, Poznań 1994, s. 700–705.
μακάριος, w: Słownik grecko-polski, t. 3, red. Z. Abramowiczówna, Warszawa 1962, s. 65.
Manzanares C.V., Jezus i Ewangelie. Mały słownik, tłum. E. Burska, Warszawa 2004.
Mattern L., Esseńczycy, w: Praktyczny słownik biblijny, red. A. Grabner-Haider, tłum. T. Mieszkowski, P. Pachciarek, Warszawa 1995, s. 322–323.
Mędala S., Ewangelia według świętego Jana, rozdziały 13–21, Częstochowa 2010 (Nowy Komentarz Biblijny. Nowy Testament, IV/2).
Michaels J. R., The Gospel of John, Grand Rapids 2010 (The New International Commentary on the New Testament).
Morris L., The Gospel According to Matthew, Grand Rapids 1992 (The Pillar New Testament Commentary), https://doi.org/10.5040/bci-000l.
Nolland J., The Gospel of Matthew, Grand Rapids 2005 (The New International Greek Testament Commentary).
Osborne G. R., Matthew, Grand Rapids 2010 (Exegetical Commentary on the New Testament).
Overman J. A., Zelota, w: Słownik wiedzy biblijnej, red. B. M. Metzger, M. D. Coogan, Warszawa 1997, s. 817–818.
Paciorek A., Ewangelia według świętego Mateusza 1 — 13. Wstęp — przekład z oryginału — komentarz, Częstochowa 2005 (Nowy Komentarz Biblijny. Nowy Testament, I/1).
Paciorek A., Jezus z Nazaretu. Czasy i wydarzenia, Częstochowa 2015.
Pokój w Starym Testamencie, w: Leksykon biblijny, red. F. Rienecker, G. Maier, tłum. D. Irmińska, J. Kruczyńska, Warszawa 2001, s. 635.
Popowski R., Wielki słownik grecko-polski Nowego Testamentu, Warszawa 1997.
Rad von G., שָׁלוֹם in the OT, w: Theological Dictionary of the New Testament, vol. 2, ed. G. Kittel, Grand Rapids 1964, s. 402–406.
Rad von G., Teologia Starego Testamentu, tłum. B. Widła, Warszawa 1986.
Rakocy W., Faryzeusze. Historia — Ewangelie, Lublin 2002 (Jak rozumieć Pismo Święte, 13).
Ricciotti G., Życie Jezusa Chrystusa, tłum. J. Skowroński, Warszawa 2000.
Riches J., Esseńczycy, w: Słownik wiedzy biblijnej, red. B. M. Metzger, M. D. Coogan, Warszawa 1997, s. 152.
Rosik M., Duszpasterski Komentarz do Nowego Testamentu. Ewangelia wg św. Mateusza (Mt 1, 1 — 13, 58). [1a], Tarnów 2009.
Saldarini A. J., Esseńczycy, w: Encyklopedia biblijna, red. P. J. Achtemeier, Warszawa 1999, 266–267.
Saller R. P., Cesarstwo rzymskie, w: Słownik wiedzy biblijnej, red. B. M. Metzger, M. D. Coogan, Warszawa 1997, s. 77–81.
Schreiner J., Teologia Starego Testamentu, tłum. B. W. Matysiak, Warszawa 1999.
Strong J., Grecko-polski słownik Stronga z lokalizacją słów greckich i kodami Popowskiego, tłum. A. Czwojdrak, Warszawa 2015 (Prymasowska Seria Biblijna, 42).
Swartley W. M., Niewolnictwo, w: Słownik wiedzy biblijnej, red. B. M. Metzger, M. D. Coogan, Warszawa 1997, s. 565–566.
Synowiec J. S., Oto twój król przychodzi. Mesjasz w pismach Starego Testamentu, Kraków 1992.
Trummer P., Święta wojna, w: Praktyczny słownik biblijny, red. A. Grabner-Haider, tłum. T. Mieszkowski, P. Pachciarek, Warszawa 1995, s. 1295.
Turner D. L., Matthew, Grand Rapids 2008 (Baker Exegetical Commentary on the New Testament).
Vigini G., Ewangelie i Dzieje Apostolskie, Lublin 2000.
Weimer P., Salomon, w: Praktyczny słownik biblijny, red. A. Grabner-Haider, tłum. T. Mieszkowski, P. Pachciarek, Warszawa 1995, s. 1170.
Wilkins M. J., Uczniowie i bycie uczniem, w: Słownik nauczania Jezusa oraz tematów czterech Ewangelii, red. J. B. Green, J. K. Brown, N. Perrin, tłum. R. Paprocki, Warszawa 2017, s. 829–839 (Prymasowska Seria Biblijna, 44).
Wojciechowski M., Czy Jezus żądał zbyt wiele? Objaśnienia Kazania na Górze, Częstochowa 2006.
Wolniewicz M., W kręgu Nowego Przymierza, Poznań 1985.
Yang S.-A., Kazanie na Górze, w: Słownik nauczania Jezusa oraz tematów czterech Ewangelii, red. J. B. Green, J. K. Brown, N. Perrin, tłum. R. Paprocki, Warszawa 2017, s. 348–357 (Prymasowska Seria Biblijna, 44).
Zeloci, w: Leksykon biblijny, red. F. Rienecker, G. Maier, tłum. D. Irmińska, J. Kruczyńska, Warszawa 2001, s. 898.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Adam Dynak
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autorzy publikujący w czasopiśmie udzielają jego wydawcy zgody o następującej treści:
- Autor zachowuje autorskie prawa majątkowe do utworu, a jednocześnie udziela wydawcy czasopisma zgody na jego pierwszą publikację w wersji drukowanej i wersji online na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe oraz zgody na wykonywanie opracowań, w tym przekładów.
- Autor ma możliwość udzielania zgody niewyłącznej na opublikowanie utworu w wersji, która ukazała się w czasopiśmie (np. zamieszczenia go w repozytorium instytucjonalnym lub opublikowania w książce), wraz z informacją o jego pierwszej publikacji w czasopiśmie.
- Autor może umieścić swój utwór online (np. w repozytorium instytucjonalnym lub na swojej stronie internetowej) jeszcze przed zgłoszeniem utworu do czasopisma.
