Szpitale diecezji kamienieckiej około 1830 roku
DOI:
https://doi.org/10.15633/tes.03302Słowa kluczowe:
szpitale parafialne, przytułki, opieka nad chorymi, starość, diecezja kamieniecka, PodoleAbstrakt
In the Old Polish period hospitals were not institutions where the ill were treated but rather the places were responsible for providing care for those who needed help. The situation was similar about 1830. There were a lot of factors which had an essential influence on condition of hospitals and charity in the Diocese of Kamyantes about 1830; the factors were: dispersion of believers, poverty prevailing among Podolian presbyteries and cloisters, as well as strictly connected with the poverty of believers: farm nobility, few Polish townspeople, and Polish peasantry which colonized land ruined by Turks. The fall of the Republic and anti-Polish and anti-Catholic policy of czar’s authorities deepened processes of pauperizations believers of the Catholic Church. Taking all these factors into consideration, we ought to be surprised at the poor shape of parish hospitals and almost complete lack of church hospitals which above all would treat the ill (they were only in Gródek). Looking after a few dozens of the ill in 30 hospitals, with money coming from almost only from the alms, ought to be regarded as huge success of that society. The funds which parsons and superiors of cloisters had in their disposal influenced on condition of buildings, a number of people living in them, quality of their daily food and clothes which they could have at their disposal. It is also necessary to underline that on Podolia the process of disappearing of parish hospital shelters which began on the turn of the XVIIIth and XIXth centuries on lands inhabited mostly by Poles.Bibliografia
ŹRÓDŁA
Państwowe Archiwum Obwodu Chmielnickiego w Chmielnickim (PAOCh)
sygn. f. 685, op. 2, sp. 2, Wizytacje parafii i klasztorów z 1825 r.
sygn. f. 685, op. 2, sp. 3, Wizytacje parafii i klasztorów z 1826 r.
sygn. f. 685, op. 2, sp. 4, Wizytacje parafii i klasztorów z lat 1827–1828.
sygn. f. 685, op. 4, sp. 7, Wizytacja dek. bracławskiego z lat 1799–1823.
sygn. f. 685, op. 4, sp. 21, Wizytacja klasztorów i parafii dominikańskich i franciszkańskich z 1824 r.
sygn. f. 685, op. 4, sp. 22, Wizytacja parafii z 1824 r.
sygn. f. 685, op. 4, sp. 23, Wizytacje parafii i klasztorów z lat 1823–1824.
sygn. f. 685, op. 4, sp. 30, Wizytacje parafii i klasztorów z lat 1829–1830.
sygn. f. 685, op. 4, sp. 31, Wizytacje parafii z lat 1829–1830.
OPRACOWANIA
Błażewicz K., Szpitale diecezji płockiej w XVIII wieku, „Notatki Płockie” 2002, z. 2(191), s. 8–17.
Góralski Z., Działalność charytatywna w Polsce przedrozbiorowej, Warszawa–Kraków 1973.
Góralski Z., Szpitale na Lubelszczyźnie w okresie przedrozbiorowym, Warszawa–Łódź 1982.
Gryko B., Sapieżyńskie fundacje szpitali jako przejaw miłosierdzia?, „Białostockie Teki Historyczne” 2010, nr 8, s. 47–58.
Jabłońska A., Archidiakonat uniejowski w okresie staropolskim, „Biuletyn Uniejowski” 2012, nr 1, s. 141–156.
Kolberg O., Lud. Jego zwyczaje, sposób życia, mowa, podania, przysłowia, obrzędy, gusła, zabawy, pieśni, muzyka i tańce, t. 5, cz. 1: Krakowskie, Kraków 1871.
Kowalczyk J., Szpitale w Polsce przedrozbiorowej – na czym polegały różnice między szpitalem prepozyturalnym a parafialnym?, „Perspectiva. Legnickie Studia Teologiczno-Historyczne” 2014, nr 1(24), s. 35–39.
Kuźniewska Z.H., Z dziejów opieki charytatywnej w diecezji kujawsko-pomorskiej. Szpitale wiejskie w dekanacie włocławskim, „Studia Włocławskie” 2012, nr 14(212), s. 529–538.
Litak S., Szpitale w Polsce przedrozbiorowej. Rozwój i problematyka [w:] Szpitalnictwo w dawnej Polsce, M. Dąbrowska, J. Kruppé (red.), Studia i Materiały z Historii Kultury Materialnej, t. 66, Warszawa 1998, s. 13–31.
Majewski D., Stan szpitalnictwa parafialnego w diecezji płockiej na przełomie XVI i XVII wieku na podstawie wizytacji biskupa Wojciecha Baranowskiego, „Studia Płockie” 2003, nr 31, s. 209–216.
Piątkowski S., Probostwo rzymskokatolickie w Wohyniu w końcu XVIII i pierwszej połowie XIX wieku, „Radzyński Rocznik Humanistyczny” 2005, nr 3, s. 36–46.
Podgórska-Klawe Z., Od hospicjum do współczesnego szpitala. Rozwój historyczny problematyki szpitalnej w Polsce do końca XIX wieku, Wrocław–Warszawa–Kraków 1981.
Rys historyczno-statystyczny szpitali i innych zakładów dobroczynnych w Królestwie Polskim, t. 1, Warszawa 1872.
Słoń M., Szpitale w Polsce średniowiecznej – o zakresie problematyki raz jeszcze, „Przegląd Historyczny” 2000, z. 1, s. 101–106.
Surdacki M., Protestanci a rozwój szpitali w Wielkopolsce Zachodniej w XVII i XVIII wieku, „Odrodzenie i Reformacja w Polsce” 1991, nr 36, s. 193–208.
Surdacki M., Szpital Świętego Ducha i św. Leonarda w Urzędowie w XV–XVIII w., „Kwartalnik Historyczny” 2004, nr 2, s. 5–36.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2019 Jan Szczepaniak
Praca jest udostępniana na licencji Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 3.0 Unported License.
Twórca oświadcza, że przysługują mu prawa autorskie do utworu i że nie są ograniczone w zakresie objętym niniejszym oświadczeniem oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza praw autorskich innych osób.
Twórca zezwala Uniwersytetowi Papieskiemu Jana Pawła II w Krakowie na nieodpłatne, niewyłączne i nieograniczone w czasie korzystanie z utworu, to jest:
- utrwalanie i zwielokrotnianie: wytwarzanie egzemplarzy utworu techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
- obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono (wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy, publiczne wystawienie, wyświetlenie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym);
- włączenie utworu w skład utworu zbiorowego;
- udzielanie przez Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie sublicencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0)
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie udostępnia utwór na Platformie Czasopism należącej do uczelni, na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0). Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu pod następującymi warunkami:
- zostanie podany autor i tytuł utworu,
- zostanie podane miejsce publikacji (tytuł czasopisma i identyfikator DOI oryginalnie opublikowanego utworu).
