Diecezja żmudzka w 1830 roku w świetle schematyzmu na 1831 rok (1). Schematyzm – edycja źródła
DOI:
https://doi.org/10.15633/tes.09209Słowa kluczowe:
metropolia mohylewska, diecezja żmudzka, duchowieństwo diecezjalne w Rosji, zakony w Rosji, gubernia wileńska, Wornie, Wilno, ŻmudźAbstrakt
The presented text is an edition of the schematism of the Samogitian diocese prepared for 1831. The information gathered in it allows one to learn about the state of the Catholic Church, especially its administrative structure in Samogitia before the outbreak of the November Uprising. The collapse of the independence uprising directed against the Russian invaders initiated repressions that significantly limited the Church’s pastoral activities. The material describing the Samogitian diocese at the end of 1830 was divided into three articles. The first includes a critical edition of the schema of the Samogitian diocese published for 1831, along with a discussion of the formation of the rules for preparing Samogitian schemas for printing from the first found catalog of 1787 until the outbreak of the November Uprising. The second will present the administrative structure of the Samogitian diocese and the history of the temples then existing in the Samogitian diocese. The last – third – article will publish data on the diocesan clergy working in the Samogitian diocese on the eve of the outbreak of the uprising, as well as biographies of the priests mentioned in the schema.
Bibliografia
I. Źródła
A. Źródła rękopiśmienne
Litewskie Państwowe Archiwum Historyczne w Wilnie [LVIA]
sygn., f. 669, ap. 2, b.239 [Wizyty kościołów dekanatów Janiskiego, Wiekszniańskiego, Wornieńskiego i Szadowskiego za r. 1830].
sygn., f. 669, ap. 2, b. 242 [Wizyty klasztorów Dyecezyi Żmudzkiej z roku 1830].
sygn., f. 669, ap 2, b. 243 [Wizyty kościołów dekanatów Krokowskiego, Szydłowskiego, Wielońksiego i Botockiego za r. 1830].
sygn., f. 699, ap. 2, b. 246 [Wizyty kościołów dekanatów Janiskiego, Wiekszniańskiego, Wornieńskiego i Szadowskiego za r. 1831].
sygn., f. 669, ap. 2, b. 248 [Wizyty klasztorów Dyecezyi Żmudzkiej z roku 1831].
sygn., f. 669, ap. 2, b. 708 [Wizyty kościołów dekanatów Szkudzkiego, Olsiadzkiego i Retowskiego za r. 1830].
Rosyjskie Państwowe Archiwum Historyczne w Sankt Petersburgu [RGIA]
sygn., f. 822, op. 12, dz. 3678 [Wizyty kościołów dekanatów Janiskiego, Wiekszniańskiego, Wornieńskiego i Szadowskiego za r. 1830].
sygn., f. 822, op. 12, sp. 3682 [Wizyty Biskupstwa i Kapituły Żmudzkiey oraz Szpitala Rochitańskiego w Worniach z roku 1831].
B. Źródła drukowane
Czerski S., Opis Żmudzkiey Dyecezyi, Wilno 1850.
Dębowska M., Diecezje łucka i żytomierska w pierwszych latach istnienia. Wybrane zagadnienia, Lublin 2014.
Directorium Divini Officii ac Missarum Juxta Rubricas Generales Breviarii & Missalis Romani nec non Decreta S.R.C. ad usum Almæ Ecclesiæ Metropolitanæ & Archidiæcesis Gnesnensis Accommodatum pro Anno Domini MDCCLX…, Posnaniae 1760.
Directorium Divini Officii ac Missarum Juxta Rubricas Generales Breviarii & Missalis Romani nec non Decreta S.R.C. ad usum Almæ Ecclesiæ Metropolitanæ & Archidiæcesis Gnesnensis Accommodatum pro Anno Domini MDCCLXIII…, Lovicii 1763.
Directorium Horarum Canonicarum et Missarum pro Diaecesi Vilnensi in Annum Domini MDCCLXXXI…, Vilnae 1780.
Directorium Horarum Canonicarum et Missarum pro Diaecesi Vilnensi in Annum Domini MDCCLXXXIV…, Vilnae 1783.
Directorium Horarum Canonicarum et Missarum pro Diaecesi Vilnensi in Annum Domini MDCCCX…, Vilnae 1809.
Directorium Horarum Canonicarum et Missarum pro Diaecesi Vilnensi in Annum Domini MDCCLXXXVI…, Vilnae 1785.
Directorium Horarum Canonicarum et Missarum Juxta Computum Veteris Kalendarii pro Diaecesis Samogitniesi in Annum Domini 1815…, Vilnae [1814].
Directorium Horarum Canonicarum et Missarum Juxta Computum Veteris Kalendarii Pro Dioecesis Samogitiensi in Annum Domini MDCCCIX…, Wilnae [1808].
Directorium Horarum Canonicarum et Missarum Juxta Computum Veteris Kalendarii Pro Dioecesis Samogitiensi in Annum Domini MDCCCXXII…, Wilnae [1821].
Directorium Horarum Canonicarum et Missarum Juxta Computum Veteris Kalendarii Pro Dioecesis Samogitiensi in Annum Domini MDCCCXXIV…, Vilnae [1823].
Directorium Horarum Canonicarum et Missarum Juxta Computum Veteris Kalendarii Pro Dioecesis Samogitiensi in Annum Domini MDCCCXXV…, Vilnae [1824].
Directorium Horarum Canonicarum et Missarum Juxta Computum Veteris Kalendarii Pro Dioecesis Samogitiensi in Annum Domini MDCCCXXIX…, Vilnae [1828].
Directorium Horarum Canonicarum et Missarum Juxta Computum Veteris Kalendarii pro Diaecesis Samogitniesi in Annum Domini MDCCCXXIX…, Vilnae [1828].
Directorium horarum canonicarum et missarum Juxta Computum Veteris Kalendarii pro Diaecesis Samogitniesi In Annum Domini MDCCCXIX…, Vilnae [1818].
Directorium Horarum Canonicarum et Missarum Juxta Computum Veteris Kalendarii Pro Dioecesis Samogitiensi in Annum Domini MDCCCXXX…, Vilnae [1829].
Directorium Horarum Canonicarum et Missarum pro Dioecesi Samogitiensi in Annum D[omi]ni MDCCCLII.…, Vilnae 1851.
Directorium Horarum Canonicarum et Missarum Juxta Computum Veteris Calendarii pro dioecesi Samogitiensi in Annum D[omi]ni MDCCCXXXI…, Vilane 1830.
Directorium Offici Juxta Rubricas Breviari et Missalis Romani pro dioecesi Samogitiensi in Annum Domini MDCCLXXXVII…, [Vilnae 1786].
Directorium officii Divini ac Missarum Juxta Rubricas Generales Breviarii et Missalis Romani nec non Decreta S[acrae] R[ituum] C[ongregationis] pro Diaecesi Luceoriensi et Brestensi… in Annum Domini 1781, Zamoscensis [1780].
Directorium officii Divini ac Missarum Juxta Rubricas Generales Breviarii et Missalis Romani nec non Decreta S[acrae] R[ituum] C[ongregationis] ad usum Diaecesis Luceoriensis et Brestensis pro Anno Domini 1789, Luceoeriae [1788].
Directorium Offici Juxta Rubricas Breviari et Missalis Romani pro dioecesi Samogitiens in Annum Domini MDCCLXXXVII…, Vilnae [1786], s. 73–74.
Directorium horarum canonicarum et missarum Juxta computum Veteris Kalendarii Pro Dioecesis Samogitiensi in Annum Domini MDCCCIII…, Wilnae [1802].
Directorium Officii Divini ac Missarum ad usum Diaecesis Luceoriensis pro Anno Domini MDCCCII…, Luceoriae [1801].
Directorium Officii Divini et Missarum in Annum Domini MDCCCXXV, post bissextilem primum pro Dioecesi Minscensi…, Minsci [1824].
Directorium Horarum Canonicarum et Missarum pro Dioecesi Vilnensi in Annum Domini MDCCCXLVII…, Vilnae 1846.
Directorium Officci Divini et Missarum, ad usum utriusque Cleri Archidioecesis Mohiloviensis in Annum Domini 1853…, Petropoli 1853.
Directorium Officii Divini Recitandi saqrique Peragendi in Dioecesi Camenecensi in Annum Domini 1861…, Vilnae 1860.
Podręczna encyklopydia kościelna, t. 33–34: P–Q–R, S. Gall, J. Gautler, R. Jałbrzykowski (red.), Warszawa 1914, s. 353.
Wołonczewski M., Biskupstwo żmujdzkie, Kraków 1898.
C. Opracowania
Abramowicz L., Cztery wieki drukarstwa w Wilnie. Zarys historyczny (1525–1925), Wolno 1925.
Cyfrowy katalog Biblioteki Uniwersyteckiej w Wilnie, https://virtualibiblioteka.vu.lt/primo-explore/fulldisplay?docid=VUB01000309442‑&context=L&vid=VU&lang=en_US&search_scope=VU_IG_ALL&adaptor=Local%20Search%20Engine&tab=default_tab&query=any,contains,Directorium%20Horarum%20Canonicarum%20et%20Missarum%20pro%20Diaecesi%20Samogitiensi&offset=0 [dostęp: 12.01.2023].
Kardyś A., Rubrycele i schematyzmy diecezji żmudzkiej z lat 1853–1914 zachowane w Archiwum Diecezjalnym w Kielcach, „Nasza Przeszłość” 126 (2016), s. 291–319.
Krucki Ł., Rubrycele i schematyzmy archidiecezji gnieźnieńskiej (1532–2019), „Roczniki Teologiczne” 67 (2020), z. 4, s. 5–39.
Librowski S., Katalog rubrycel i schematyzmów diecezji i zakonów historycznej Polski znajdujących się w księgozbiorze podręcznym Archiwum Diecezjalnego we Włocławku, cz. 1, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne” 23 (1971), s. 213–310.
Prašmantaitė A., Žemaičių vyskupas Juozapas Arnulfas Giedraitis, Vilnius 2000.
Szczepaniak J., Diecezja kamieniecka ok. 1803 r., t. 1: Katalog kościołów i kaplic oraz duchowieństwa diecezjalnego i zakonnego, Kraków 2009.
Szczepaniak J., Diecezja kamieniecka w 1830 roku w świetle schematyzmu na 1831 rok (1). Schematyzm – edycja źródła, „Textus et Studia” 3 (2020), s. 79–133.
Szczepaniak J., Diecezja kamieniecka w 1830 roku w świetle schematyzmu na 1831 rok (2). Dekanaty, parafie, zakony, kościoły i klasztory, „Textus et Studia” 4 (2020), nr 24, s. 57–182.
Szczepaniak J., Diecezja kamieniecka w 1830 roku w świetle schematyzmu na 1831 rok (3). Duchowieństwo, „Textus et Studia” 2 (2021), nr 25, s. 41–138.
Szczepaniak J., Diecezja łucka i żytomierska w świetle schematyzmu na 1832 rok (1). Schematyzm – edycja źródła, „Textus et Studia” 3 (2021), nr 27, s. 27–75.
Szczepaniak J., Diecezja łucka i żytomierska w świetle schematyzmu na 1832 rok (2). Dekanaty, parafie, zakony, kościoły i klasztory, „Textus et Studia” 4 (2021), nr 28, s. 135–335.
Szczepaniak J., Diecezja łucka i żytomierska w świetle schematyzmu na 1832 rok (3). Duchowieństwo, „Textus et Studia” 1 (2022), nr 29, s. 87–198.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Twórca oświadcza, że przysługują mu prawa autorskie do utworu i że nie są ograniczone w zakresie objętym niniejszym oświadczeniem oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza praw autorskich innych osób.
Twórca zezwala Uniwersytetowi Papieskiemu Jana Pawła II w Krakowie na nieodpłatne, niewyłączne i nieograniczone w czasie korzystanie z utworu, to jest:
- utrwalanie i zwielokrotnianie: wytwarzanie egzemplarzy utworu techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
- obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono (wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy, publiczne wystawienie, wyświetlenie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym);
- włączenie utworu w skład utworu zbiorowego;
- udzielanie przez Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie sublicencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0)
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie udostępnia utwór na Platformie Czasopism należącej do uczelni, na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0). Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu pod następującymi warunkami:
- zostanie podany autor i tytuł utworu,
- zostanie podane miejsce publikacji (tytuł czasopisma i identyfikator DOI oryginalnie opublikowanego utworu).
