„Podejrzani, lecz niewinni”. Wybrane śledztwa przeciwko Polakom w Ukraińskiej Socjalistycznej Republice Radzieckiej w latach 1937–1938, zakończone uniewinnieniem
DOI:
https://doi.org/10.15633/tes.09105Słowa kluczowe:
Płoskirów, Mohylów Podolski, Odessa, represje, śledztwa, Polacy na wschodzie, operacja polskaAbstrakt
The article is devoted to a comparative analysis of three cases of investigations conducted against Soviet citizens of Polish nationality, residing in the area “beyond the Zbrucz”. Cases of people from three different districts of the then Ukrainian SSR (Kamenets-Podilskyi, Vinnytsia and Odessa), which ended in acquittal, were deliberately selected for the analysis. Such trials resulted in the regaining of freedom by the suspects in only 3% of cases (so they concerned about four thousand people). The text contains an analysis of the entire investigation procedure – from issuing a decision to detain the suspect, through his arrest, taking him to a place of detention, interrogating both the detainee and witnesses, to issuing and justifying the decision to end the investigation and release the suspect.
Bibliografia
Źródła niedrukowane
Państwowe Archiwum Obwodu Chmielnickiego w Chmielnickim (DAChmO)
sygn. f. Р-6193, op. 12, sp. 1188.
Państwowe Archiwum Obwodu Winnickiego w Winnicy (DAWO)
sygn. f.Р-6023, op. 4, sp. 473.
Państwowe Archiwum Obwodu Odeskiego w Odessie (DAOO)
sygn. f. Р-8065, op. 2, sp. 28.
Źródła drukowane
Polska i Ukraina w latach trzydziestych – czterdziestych XX wieku. Nie¬znane dokumenty z archiwów służb specjalnych, t. 8: Wielki Terror: operacja polska 1937–1938, cz. 1, J. Bednarek, P. Kułakowski, S. Kokin i in. (red.), Warszawa–Kijów 2010.
Reabilitovani Istoriyeyu. Vinnyts’ka Oblast’, t. 3, L.M. Spiridonova, V.P. Latsyba, S.S. Neshyk (red.), Vinnytsya 2010.
Reabilitovani Istoriyeyu. Khmel’nyts’ka Oblast’, t. 5, L.V. Steblo, V.P. Adams’kyy, L.L. Misinkevych (red.), Khmel’nyts’kyy 2014.
Rozstrzelać Polaków. Ludobójstwo Polaków w Związku Sowieckim w la¬tach 1937–1938. Dokumenty z centrali, T. Sommer (oprac.), Warszawa 2010.
Opracowania
Bażan O., Zolotarow W., „Polska Operacija” NKWS 1937–1938 rr. Pidhotowka nakazu nr 00485 w kijiwskij ta charkiwskij oblastiach, „Krajoznawstwo”, 3 (2019), s. 192–204.
Dzwonkowski R., Kościół katolicki w ZSRR 1917–1939. Zarys historii, Lublin 1997.
Dzwonkowski R., Losy duchowieństwa katolickiego w ZSRR 1917–1939. Martyrologium, Lublin 1998.
Iwanow N., Pierwszy naród ukarany. Polacy w Związku Radzieckim 1921–1939, Warszawa 1991.
Kaczyński A.R., Sprawa fikcyjnej Polskiej Organizacji Wojskowej 1933– 1934 w świetle dokumentów GPU/NKWD (Organizacje „Kijowska” i „Podolska”), „Kwartalnik Kresowy”, 1 (2022), s. 33–72.
Kuśnierz R., Czystki i terror na Ukrainie (1934–1938), Słupsk 2016.
Olechowski P., Represje wobec Polaków na Ukrainie Radzieckiej w latach 1937–1938. Analiza komparatystyczna trzech przypadków, „Wschodni Rocznik Humanistyczny”, 19 (2022), nr 4, s. 167–182.
Petrov N., Roginskii A., The Polish Operation of the NKVD, 1937–1938 [w:] Stalin’s Terror: High Politics and Mass Repression in the Soviet Union, B. McLoughlin, K. McDermott (eds.), Basingstoke 2003, s. 153–172.
Shearer D., Social Disorder, Mass Repression and the NKVD During the 1930s. [w:] Stalin’s Terror: High Politics and Mass Repression in the Soviet Union, B. McLoughlin, K. McDermott (eds.), Basingstoke 2003, s. 85–117.
Sommer T., Dzieci operacji polskiej mówią. 45 relacji świadków sowiec¬kiego ludobójstwa z lat 1937–1939, Warszawa 2013.
Sommer T., Operacja antypolska NKWD 1937–1938, Warszawa 2014.
Stroński H., Nieudany eksperyment. Treść, formy i skutki sowietyzacji ludności polskiej na Ukrainie w latach dwudziestych i trzydziestych XX wieku [w:] Polska droga do Kazachstanu. Materiały z między¬narodowej konferencji naukowej, Żytomierz 12–14 października 1995 roku, T. Kisielewski (red.), Warszawa 1998, s. 7–23.
Stroński H., Represje stalinizmu wobec ludności polskiej na Ukrainie w latach 1929–1939, Warszawa 1998.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autorzy publikujący w czasopiśmie udzielają jego wydawcy zgody o następującej treści:
- Autor zachowuje autorskie prawa majątkowe do utworu, a jednocześnie udziela wydawcy czasopisma zgody na jego pierwszą publikację w wersji drukowanej i wersji online na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe oraz zgody na wykonywanie opracowań, w tym przekładów.
- Autor ma możliwość udzielania zgody niewyłącznej na opublikowanie utworu w wersji, która ukazała się w czasopiśmie (np. zamieszczenia go w repozytorium instytucjonalnym lub opublikowania w książce), wraz z informacją o jego pierwszej publikacji w czasopiśmie.
- Autor może umieścić swój utwór online (np. w repozytorium instytucjonalnym lub na swojej stronie internetowej) jeszcze przed zgłoszeniem utworu do czasopisma.
