PRL spieniężany – nostalgia i narracje pamięci komunikacyjnej
DOI:
https://doi.org/10.15633/tes.10208Słowa kluczowe:
pamięć komunikacyjna, polska popkultura, polskie kino, nostalgia, polskie społeczeństwo, lata 70., lata 80., PRLAbstrakt
The communist period (especially the 1970s and 1980s) was a time of great economic difficulties for Poland. In the cultural sphere, the country, which belonged to the Eastern Bloc, was strictly controlled by the party authorities and censorship. However, people felt they wanted something different – mainly Western goods. American pop culture infiltrated through the Iron Curtain, sparking the imagination of Eastern Bloc residents, who tried in various ways to learn about it and translate it into familiar realities. About 45 years have passed since then. The People’s Republic of Poland and memorabilia from that period are beginning to be increasingly the subject of online auctions and collectors’ interest. In the entertainment sector, films are being made that treat this time as an interesting and as yet unexploited matrix for telling stories that are more or less true. The effects of Americanization and the modern capitalist mentality are slowly mixing with the communicative memory which, in the end, opens the way for monetizing nostalgia.
Bibliografia
Burszta W., Jawor A., Pęczak M., Rauszer M., Zańko P., Etnografia pamięci PRL-u. Kultura codzienności Polski powojennej 1956–1989, Warszawa 2021.
Carr D., Narrative and the Real World: An Argument for Continuity, „History and Theory”, 2/25 (1986), s. 117–131.
Filek-Marszałek H., Marszałek, ten od Reksia, Poznań 2022.
Fortuna G., Rynek wideo w Polsce, „Images”, 13/22 (2013).
Guffey E.E., Retro: The culture of revival, London 2006.
Idzikowska-Czubaj A., Rock w PRL-u. O paradoksach współistnienia, Poznań 2011.
Jarnuszkiewicz M., Retro: czyli o przedmiotach w czasie i narracji, „Fragile. Pismo Kulturalne”, 4/46 (2019).
Kamińska M., Jeśli to pamiętasz, to pewnie już nie żyjesz [w:] Pomiędzy retro a retromanią, M. Major, P. Włodek (red.), Gdańsk 2018, s. 11–36.
Koziczyński B., 333 popkultowe rzeczy… PRL, Poznań 2007.
Księżyk R., Dzika rzecz: polska muzyka i transformacja 1989–1993, Wołowiec 2020.
Lee H.K., Beyond “imagined” nostalgia: Gunsan’s heritagization of Japanese colonial architecture in South Korea, „International Journal of Asian Studies”, (2021).
Napiórkowski M., Mitologia współczesna, Warszawa 2018.
Piechota D., Na fali nostalgii, Kraków 2022.
Pomiędzy retro a retromanią, M. Major, P. Włodek (red.), Gdańsk 2018.
Trzciński S., Zarażeni dźwiękiem. Rynek muzyczny w czasach sztucznej inteligencji, Warszawa 2023.
Tyrmand L., Cywilizacja komunizmu, Warszawa 2001.
Upton B., Hollywood and the End of the Cold War: Signs of Cinematic Change, Londyn 2014.
Netografia
Bigringcycling, 80s on Netflix vs 80s IRL…, https://www.reddit.com/r/WhitePeopleTwitter/comments/rcl0dk/80s_on_netflix_vs_80s_irl/ [dostęp: 10.03.2024].
Ferguson G., The American Dream is Dead. Unless You Leave America, https://greysonferguson.medium.com/the-american-dream-is-dead-unless-you-leave-america-bd3081010f79 [dostęp: 10.03.2024].
https://allegro.pl/oferta/odtwarzacz-kasetowy-ps-101-kajtek-unitra-zrk-w-oryginalnym-opakowaniu-15347050991 [dostęp: 23.03.2024].
https://allegrolokalnie.pl/oferta/ruska-gierka-gra-elektronika-prl-jajeczka-zsrr [dostęp: 23.03.2024].
https://www.olx.pl/d/oferta/gra-jajeczka-elektronika-prl-CID88-IDTAMW1.html?reason=extended_search_extended_category [dostęp: 23.03.2024].
SpoilerMaster || Podcast do słuchania po seansie, #SpoilerMaster S03E09: Kultura VHS & lata 1990-te (gość: Grzegorz Fortuna), https://www.youtube.com/watch?v=ajGqqgke45Y [dostęp: 15.03.2024].
Staszczyszyn B., Misjonarze są zmęczeni – polskie kino popularne lat 80., https://culture.pl/pl/artykul/misjonarze-sa-zmeczeni-polskie-kino-popularne-lat-80 [dostęp: 15.03.2024].
Walkiewicz M., Coś z niczego, https://www.filmweb.pl/reviews/recenzja-filmu-Zupa+nic-23972 [dostęp: 23.03.2024].
Filmografia
Autsajder, reż. A. Sikora, Polska 2018.
Bogowie, reż. Ł. Palkowski, Polska 2014.
Czerwony pająk, reż. M. Koszałka, Polska 2015.
Doppelgänger. Sobowtór, reż. J. Holubek, Polska 2023.
Ikar. Legenda Mietka Kosza, reż. M. Pieprzyca, Polska 2019.
Jestem mordercą, reż. M. Pieprzyca, Polska 2016.
Karate po polsku, reż. W. Wójcik, Polska 1982.
Kraina doliny węży, reż. M. Piestrak, Polska 1987.
Najmro. Kocha, kradnie, szanuje, reż. M. Rakowicz, Polska 2021.
Ostatnia rodzina, reż. J. P. Matuszyński, Polska 2016.
Pod każdą strzechą, reż. K.P. Łepkowski, Polska 1988.
Rojst, Polska 2018–2024.
Seksmisja, reż. J. Machulski, Polska 1983.
Stranger Things, reż. M. Duffer, R. Duffer, USA 2016–.
Sztuka kochania. Historia Michaliny Wisłockiej, reż. M. Sadowska, Polska 2017.
Va Bank, reż. J. Machulski, Polska 1981.
Wałęsa. Człowiek z nadziei, reż. A. Wajda, Polska 2013.
Zupa nic, reż. K. Dębska, Polska 2021.
Żeby nie było śladów, reż. J.P. Matuszyński, Polska–Czechy–Francja 2021.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Twórca oświadcza, że przysługują mu prawa autorskie do utworu i że nie są ograniczone w zakresie objętym niniejszym oświadczeniem oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza praw autorskich innych osób.
Twórca zezwala Uniwersytetowi Papieskiemu Jana Pawła II w Krakowie na nieodpłatne, niewyłączne i nieograniczone w czasie korzystanie z utworu, to jest:
- utrwalanie i zwielokrotnianie: wytwarzanie egzemplarzy utworu techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
- obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono (wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy, publiczne wystawienie, wyświetlenie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym);
- włączenie utworu w skład utworu zbiorowego;
- udzielanie przez Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie sublicencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0)
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie udostępnia utwór na Platformie Czasopism należącej do uczelni, na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0). Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu pod następującymi warunkami:
- zostanie podany autor i tytuł utworu,
- zostanie podane miejsce publikacji (tytuł czasopisma i identyfikator DOI oryginalnie opublikowanego utworu).