Historia Domu Dziecka im. Dzieciątka Jezus w Sosnowcu w latach 1942–1962
DOI:
https://doi.org/10.15633/tes.03404Słowa kluczowe:
Sługa Boży Anzelm Gądek OCD, Służebnica Boża Teresa Kierocińska CSCIJ, Dom Dziecka im. Dzieciątka Jezus, Sosnowiec, Zgromadzenie Sióstr Karmelitanek Dzieciątka JezusAbstrakt
Baby Jesus Orphanage was created in response to protective needs of years of the war and German occupation. God’s servant Mother Theresa Kierocinska took in orphan children at Mother-Home of Carmelite Sisters of Baby Jesus in Sosnowiec. The orphanage became officially registered in March 1945. Then children were divided into groups according to their age, younger were taken to the nursery, while older children (3–18 years) stayed in the custody of Carmelite Sisters in their educational institution. In 1946 the place was included into structures of ‘Caritas’ of the Dioscese of Częstochowa and since then was named Baby Jesus Orphanage. When ‘Caritas’ was liquidated in 1950 , for almost two years of the sisters tried in-house to gain indispensable funds to maintain the orphanage as the state suspended grants. To protect the orphanage from anticipated liquidation, at the end of 1951 Sisters decided to cooperate with ‘Caritas’. In September 1957 the place was transformed into an orphanage for girls aged pre-school and school to the IVth class. To limit the influence of Sisters on a young generation, since 1 January, 1961 the authorities of the state changed The Orphanage ‘Caritas, into a special institution for children who had lower intellectual efficiency. Although the Sisters achieved positive results while working with children, what was underlined more than once by people inspecting the place, in 1962 authorities of the Polish People’s Republic liquidated the orphanage.The Carmelite Sisters brought up children who did not have any care and they did it with commitment. They tried to create them a friendly environment, which could provide their development. The Sisters submitted to requirements of school superintendent’s office while working; they taught children fondness of their motherland, they inculcated them with human and religious values. The pupils were given Baby Jesus an example of behaviour. They prepared children to independent life, helped them to gain knowledge, an occupation and practical skills.
Work of the sisters brought results in children’s further life which were entrusted to them, and it was visible during the meeting of pupils in 1990 in Sosnowiec.
Bibliografia
ŹRÓDŁA ARCHIWALNE
Archiwum Akt Nowych w Warszawie (AAN)
Ministerstwo Oświaty w Warszawie, sygn. 283, 8674.
Urząd do Spraw Wyznań Wydział IV Zakony Żeńskie, sygn. 1587.
Komitet Centralny Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, sygn. 237/XXVIII-3.
Archiwum Generalne Sióstr Karmelitanek Dzieciątka Jezus w Markach (AGKDzJ)
Akta domu w Sosnowcu: zasoby (sygn.) Dom Dziecka, Sierociniec, Zakład Opiekuńczo-Wychowawczy, Przedszkole.
Kronika Domu Generalnego Zgromadzenia Sióstr Karmelitanek Dzieciątka Jezus, t. 1: 31 XII 1921–31 XII 1951.
Kronika Domu Generalnego Zgromadzenia Sióstr Karmelitanek Dzieciątka Jezus, t. 2: 1 I 1952–31 XII 1957.
Kronika Domu Generalnego Zgromadzenia Sióstr Karmelitanek Dzieciątka Jezus, t. 3: 1 I 1958–12 VI 1960.
Kronika Domu Generalnego Zgromadzenia Sióstr Karmelitanek Dzieciątka Jezus, t. 4: 13 VI 1960–13 IX 1964.
Archiwum Matki Teresy Kierocińskiej w Sosnowcu (AMTK)
Wspomnienia o Matce Teresie Kierocińskiej.
Materiały o udzielaniu pomocy Żydom.
Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Katowicach (AIPNKa)
Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych w Katowicach, sygn. IPN Ka 085/17.
Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Krakowie (AIPNKr)
Ministerstwo Spraw Wewnętrznych w Warszawie, sygn. IPN Kr 08/63.
Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych w Krakowie, sygn. IPN Kr 039/1, t. 1.
Archiwum Państwowe w Katowicach (APK)
Kuratorium Okręgu Szkolnego Śląskiego w Katowicach (KOS Śl.), sygn. 481, 501.
Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej Wydział Kuratorium Okręgu Szkolnego (PWRN Kat. KOS), sygn. 534, 536, 538.
Prezydium Miejskiej Rady Narodowej w Sosnowcu, sygn. 182, 203.
Urząd Wojewódzki Śląski w Katowicach, sygn. 46.
ŹRÓDŁA DRUKOWANE
Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej 1921, nr 44, poz. 267, art. 103; art. 2.
Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej 1923, nr 92, poz. 726.
Dziennik Ustaw Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej 1961, nr 32, poz. 160.
OPRACOWANIA
I Sympozjum Naszej M. Założycielki, 100-lecie urodzin sługi Bożej Matki Teresy od św. Józefa Janiny Kierocińskiej Założycielki Zgromadzenia Sióstr Karmelitanek Dzieciątka Jezus w Sosnowcu (1885–1985), Warszawa–Marki 1994 (mps).
Baczewska N., Domy dziecka w województwie śląskim w latach 1945–1950, Katowice 2017 (mps).
Balcerek M., Rozwój opieki nad dzieckiem w Polsce w latach 1918–1939, Warszawa 1978.
Bartkowiak E., Sierocińce zakonne w Drugiej Rzeczypospolitej. Z badań nad dziejami opieki zastępczej (pozarodzinnej) w Polsce [w:] Rodzina na przestrzeni wieków, S. Walasek, L. Albański (red.), Jelenia Góra 2011, s. 289–319.
Batog B., Miłość do dziecka w życiu i działalności sługi Bożej Matki Teresy – Janiny Kierocińskiej [w:] Świadek miłości Boga i człowieka. III Sympozjum poświęcone pamięci Sługi Bożej Matki Teresy od Św. Józefa Janiny Kierocińskiej (1885–1946), współzałożycielki Zgromadzenia Sióstr Karmelitanek Dzieciątka Jezus z okazji 60. rocznicy śmierci, 3 czerwca 2006 r., J. Gogola (red.), Kraków 2006, s. 117–141.
Chmielewski W., Początki likwidacji katolickich zakładów opiekuńczo-wychowawczych po drugiej wojnie światowej [w:] Rodzina na przestrzeni wieków, S. Walasek, L. Albański (red.), Jelenia Góra 2011, s. 321–336.
Domagała K.H., Zgromadzenie Sióstr św. Jadwigi Prowincja Katowicka w latach 1945–1989, Lublin 2014.
Dubel K.Z., Sieradzki P., Ojciec Anzelm. Życie i dzieło Sługi Bożego o. Anzelma od św. Andrzeja Corsini OCD (Macieja Józefa Gądka 1884–1969), Sandomierz 2015.
Dziurok A., Kruchtoizacja. Polityka władz partyjno-państwowych wobec Kościoła katolickiego w latach 1945–1956 w województwie śląskim/katowickim, Katowice 2012.
Kaczmarek E., Dlaczego przeszkadzały? Polityka władz partyjnych i rządowych wobec żeńskich zgromadzeń zakonnych w Polsce w latach 1945–1956, Warszawa 2007.
Kaczor F.T., Dzieje Zgromadzenia Sióstr Karmelitanek Dzieciątka Jezus w Sosnowcu (1921–1967), Częstochowa 1985 (mps).
Machejek M., Matka Teresa i Zgromadzenie Sióstr Karmelitanek Dzieciątka Jezus, t. 2, Kraków 1960–1964 (mps).
Marek Ł., „Kler to nasz wróg”. Polityka władz państwowych wobec Kościoła katolickiego na terenie województwa katowickiego w latach 1956–1970, Katowice 2009.
Miłość Boga mierzy się miłością bliźniego. Duchowość sługi Bożej Teresy od św. Józefa (Janiny Kierocińskiej, 1885–1946) Współzałożycielki Zgromadzenia Sióstr Karmelitanek Dzieciątka Jezus, S. Urbański, W. Gałązka, K.Z. Dubel (red.), Warszawa–Sosnowiec 2011.
Historia wychowania wiek XX, J. Miąso (red.), Warszawa 1984.
Mirek A., Zgromadzenie Córek Maryi Niepokalanej w latach 1891–1962, Sandomierz 2002.
Papis K., Historia Zgromadzenia Sióstr Karmelitanek Dzieciątka Jezus w latach 1921–1996, Wrocław 1998 (mps).
Rok Jubileuszowy Zgromadzenia Sióstr Karmelitanek Dzieciątka Jezus, 75-lecie założenia Zgromadzenia, 50 rocznica śmierci Współzałożycielki Sługi Bożej Matki Teresy od św. Józefa (Janiny Kierocińskiej), Sosnowiec 1996.
Schoennett G., Służebnica Boża Teresa Janina Kierocińska [w:] Polscy święci, t. 9, J.R. Bar (red.), Warszawa 1986.
Smyrak B., W służbie miłości, Kraków 1947.
Stranc W., Zgromadzenie Sióstr Karmelitanek Dzieciątka Jezus (1921–1959), Lublin 1969 (mps).
Szczepańczyk W.R., Zaangażowanie sióstr karmelitanek Dzieciątka Jezus w ratowanie ludności żydowskiej, „Życie Konsekrowane” 2018, nr 3–4, s. 86–95.
Świadek miłości Boga i człowieka. III Sympozjum poświęcone pamięci Sługi Bożej Matki Teresy od Św. Józefa Janiny Kierocińskiej (1885–1946), współzałożycielki Zgromadzenia Sióstr Karmelitanek Dzieciątka Jezus z okazji 60. rocznicy śmierci, 3 czerwca 2006 r., J. Gogola (red.), Kraków 2006.
Trąba M., Część diecezji częstochowskiej w granicach województwa śląskiego [w:] Województwo śląskie 1945–1959. Zarys dziejów politycznych, A. Dziurok, R. Kaczmarek (red.), Katowice 2007.
Wasilewska B.J., Wspomnienia z historii Domu Dziecka Sióstr KDzJ w Sosnowcu 1943–1962, Czeladź 2006 (mps).
Wołoszyn S., Dzieje wychowania i myśli pedagogicznej w zarysie, Warszawa 1964.
Zamiatała D., Caritas. Działalność i likwidacja organizacji 1945–1950, Lublin 2000.
Zieliński J., Matka Zagłębia. Życie Czcigodnej Służebnicy Bożej Teresy Kierocińskiej Współzałożycielki Zgromadzenia Sióstr Karmelitanek Dzieciątka Jezus, Kraków 2013.
Z sercem i chlebem na dłoni. Życiorys i pisma wybrane Matki Teresy od św. Józefa (Janiny Kierocińskiej), Sosnowiec 2005.
Żaryn J., Kościół a władza w Polsce 1945–1950, Warszawa 1997.
Żurek J., Ruch „księży patriotów” w województwie katowickim w latach 1949–1956, Warszawa–Katowice 2009.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2019 Wiktoria Renata Szczepańczyk
Praca jest udostępniana na licencji Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 3.0 Unported License.
Twórca oświadcza, że przysługują mu prawa autorskie do utworu i że nie są ograniczone w zakresie objętym niniejszym oświadczeniem oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza praw autorskich innych osób.
Twórca zezwala Uniwersytetowi Papieskiemu Jana Pawła II w Krakowie na nieodpłatne, niewyłączne i nieograniczone w czasie korzystanie z utworu, to jest:
- utrwalanie i zwielokrotnianie: wytwarzanie egzemplarzy utworu techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
- obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono (wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy, publiczne wystawienie, wyświetlenie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym);
- włączenie utworu w skład utworu zbiorowego;
- udzielanie przez Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie sublicencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0)
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie udostępnia utwór na Platformie Czasopism należącej do uczelni, na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0). Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu pod następującymi warunkami:
- zostanie podany autor i tytuł utworu,
- zostanie podane miejsce publikacji (tytuł czasopisma i identyfikator DOI oryginalnie opublikowanego utworu).
