Utracone dziedzictwo „pierworodnej córy Kościoła” na przykładzie sfery sacrum dawnej Île de la Cité
DOI:
https://doi.org/10.15633/acr.3642Słowa kluczowe:
Paryż, Île de la Cité, architektura sakralna, francuska religijność, francuska kultura, historia FrancjiAbstrakt
Przywołanie obrazu średniowiecznej zabudowy kolebki stolicy Francji stanowi podstawę do namysłu nad charakterem jej utraconego religijnego i kulturowego dziedzictwa nie tylko w wymiarze materialnym, ale i duchowym, oraz nad wymową ideową nieistniejącej już sfery sacrum, w przeszłości zdecydowanie wyróżniającej się spośród świeckiej zabudowy wyspy. Świątynie miały nie tylko znaczenie religijne, lecz także polityczne i propagandowe. Przechowywane w nich święte relikwie, a szczególnie sprowadzona z Konstantynopola na paryską wyspę przez św. Ludwika IX w 1239 roku Korona Cierniowa, podniosły Paryż do rangi nowej ideowej stolicy cesarstwa. Wezwania kościołów upamiętniające pierwszych galijskich świętych wskazywały, jak fundamentalna dla początków chrześcijaństwa we Francji była wyspa. Bogata sfera sacrum podnosiła prestiż miasta, świadcząc zarówno o pobożności, jak i zamożności jego mieszkańców. Strefa sacrum Île de la Cité stanowiła istotę dawnej francuskiej religijności, w której była zakorzeniona cała tradycyjna kultura tego narodu.
Bibliografia
Archon L., Histoire ecclesiastique de la Chapelle des rois de France, Paris 1711.
Bourassin E., Sainte Geneviève, Monaco 1997.
Bove B., Espace, piété et parenté à Paris aux XIIIe–XIVe siècles d’après les fondations d’anniversaires des familles échevinales, w: Religion et société urbaine au Moyen Age. Mélanges offerts à Jean-Louis Biget, Paris 2000, s. 253–281.
Bove B., Les palais royaux à Paris au Moyen Age (XIe–XVe siècles), w: Palais et Pouvoir, de Constantinople à Versailles, dir. M.-F. Auzepy, J. Cornette, Saint-Denis 2003 (Temps & Espaces).
Cartulaire général de Paris, ou Recueil de documents relatifs à l’histoire et à la topographie de Paris, formé et publié par R. de Lasteyrie, t. 1: 528–1180, Paris 1887.
Cohen M., The Sainte-Chapelle and the Construction of Sacral Monarchy. Royal Architecture in Thirteenth-Century Paris, Cambridge 2014.
Coury Ch., L’Hôtel-Dieu de Paris, treize siècles de soins, d’enseignement et de recherche, Paris 1969.
Dectot X., Sculptures des XIe–XIIe siècles, roman et premier art gothique. Catalogue Musée national du Moyen Âge Thermes de Cluny, Paris 2005.
Dehoux E., Prétentions et revendications du roi capétien. Saint Michel, le prince et la loi (XIIe–XIIIe siècles), w: Le roi fontaine de justice. Pouvoir justicier et pouvoir royal au Moyen Âge et à la Renaissance, sous la direction de B. Meniel et B. Ribemont, Paris 2012, s. 103–127.
Delhumeau H., Le palais de la Cité, du Palais des rois de France au Palais de Justice, Paris 2011.
Deuffic J.-L., L’exode des corps saints hors de Bretagne (VIIe–XIIe s.): des reliques au culte liturgique, w: Reliques et sainteté dans l’espace médiéval, éd. J.-L. Deuffic, „PECIA. Ressources en médiévistique” 8–11 (2005), s. 355–423, https://doi.org/10.1484/J.PECIA.5.101568 (27.09.2018).
Dictionnaire des dates, des faits, des lieux et des hommes historiques; ou, Les tables de l’histoire, répertoire alphabétique de chronologie universelle, sous la direction de A.-L. d’Harmonville, Paris 1843.
Dolbeau F., Vie et Miracles de sainte Aure, abbesse, jadis vénérée à Paris, „Bollandiana. Revue critique d’hagiographie” 125 (2007) nº 1, s. 17–91.
Dumouchel B., L’église Saint-Denis-du-Pas, „Bulletin de la Société de l’histoire de Paris et de l’Île-de-France” 119e à 122e années (1992–1993–1994), s. 95–115.
Dumouchel B., L’église Sainte-Marie-Madeleine ou La Madeleine-en-la-Cité (1182–1794), „Bulletin de la Société de l’histoire de Paris et de l’Île-de-France” 115e année (1988, [1989]), s. 21–46.
Dumouchel B., L’église Sainte-Marine, „Bulletin de la Société de l’histoire de Paris et de l’Île-de-France” 125e à 128e années (1998–1999–2000–2001 [2002]), s. 30–47.
Dumouchel B., L’église Saint-Germain-le-Vieux, „Bulletin de la Société de l’histoire de Paris et de l’Île-de-France” 117e année (1990 [1992]), s. 19–44.
Dumouchel B., L’église Saint-Jean-le-Rond, „Bulletin de la Société de l’histoire de Paris et de l’Île-de-France” 118e année (1991), s. 17–34.
Dumouchel B., L’église Saint-Pierre-aux-Bœufs, „Bulletin de la Société de l’histoire de Paris et de l’Île-de-France” 122e à 124e années (1995–1997), s. 15–37.
Dumouchel B., L’église Saint-Symphorien-en-la-Cité (1206–1868), „Bulletin de la Société de l’histoire de Paris et de l’Île-de-France” 113e et 114e années (1986–1987 [1988]), s. 61–80.
Dumouchel B., Le prieuré de Saint-Denis de La Chartre, „Paris et Île-de-France. Mémoires publiés par la Fédération des Sociétés historiques et archéologiques de Paris et de l’Île-de-France” 49 (1998), s. 7–26.
Erlande-Brandenburg A., Le grand dessein de Maurice de Sully (1160), w: Notre-
-Dame de Paris. Un manifeste chrétien, 1160–1230. Colloque organisé à l’Institut de France le vendredi 12 décembre 2003, actes édités par M. Lemoine, Turnhout 2004, s. 71–92 (Rencontres Médiévales Européennes, 4).
Escher K., Lebedynsky I., Le dossier Attila, Paris 2007.
Fabiański M., Przesławne miasto i drugi Rzym. Kraków i jego sztuka w oczach współczesnych w czasach największej świetności, w: Urbs celeberrima. Księga pamiątkowa na 750-lecie lokacji Krakowa, red. A. Grzybkowski, Z. Żygulski jun., T. Grzybkowska, Kraków 2008, s. 85–170.
Fleury M., La cathédrale mérovingienne Saint-Étienne de Paris, „Dossiers d’Archéologie” novembre 1996 n° 218, s. 40–45.
Fleury M., La Cathédrale merovingienne Saint-Étienne de Paris, w: Landschaft und Geschichte. Festschrift für Franz Petri für seinem 65. Geburtstag, Hrsg. G. Droege, P. Schöller, R. Schützeichel, M. Zender, Bonn 1970, s. 211–221.
Fleury M., La crypte archéologique du parvis Notre-Dame à Paris, „Archéologia” octobre 1980 n° 147, s. 6–29.
Foncin M., La Cité, „Annales de Géographie” 40 (1931) n° 227, s. 479–503.
Fosseyeux M., L’Hôtel-Dieu de Paris au XVIIe et XVIIIe siècle, Paris 1912.
Gane R., Le Chapitre de Notre-Dame de Paris au XIVe siècle. Étude sociale d’un groupe canonial, Saint-Etienne 1999.
Gaulle J. de, Nouvelle histoire de Paris et de ses environs, Paris 1839.
Grant L., Heber-Suffrin F., Johnson D., La chapelle Saint-Aignan à Paris, „Bulletin Monumental” 157 (1999) n° 3, s. 283–299.
Henriet J., A l’aube de l’architecture gothique, Besançon 2005.
Heuzey F., Curiosités de la cité de Paris. Histoire étymologique de ses rues nouvelles, anciennes ou supprimées, recherches archéologiques sur ses antiquités, monuments et maisons remarquables, Paris 1864.
Hillairet J., L’Île de la Cité, Paris 1969.
Hryszko B., Od sacrum do profanum. Desakralizacja Île de la Cité w Paryżu w XVIII i XIX wieku, w: Sacrum w mieście: wymiar kulturowy, religijny i społeczny, t. 2: Epoka nowożytna i czasy współczesne, red. D. Quirini-Popławska, Ł. Burkiewicz, Kraków 2016, s. 131–155.
Hryszko B., Rewolucja urbanistyczna na terenie Île de la Cité w Paryżu w XIX w. – przyczyny i skutki, „Studia Historyczne" 61 (2018) z. 3 (243), s. 33–44.
Hubert J., Les „cathédrales doubles” de la Gaule, w: Mélanges d’histoire et d’archéologie offerts en hommage à M. Louis Blondel, Genève 1963, s. 105–125.
Hubert J., Les „cathédrales doubles” et l’histoire de la liturgie, w: Atti del primo Convegno internazionale studi longobardi, Spoleto 1952, s. 167–176.
Hubert J., Les origines de Notre-Dame de Paris, „Revue d’histoire de l’Église de France” 50 (1964) n° 147, s. 5–26.
Jaillot J.-B.-M., Recherches critique historiques et topographiques sur la ville de Paris, avec une notice sur la vie et l’œuvre de l’auteur, par M. Fleury, t. 1: Quartier de la Cité, Paris 1977.
Knobelsdorf E., Opisanie Paryża, tłum. J. Mrukówna, wstęp i oprac. J. Starnawski, Łódź 1994 (Literatura dla Wszystkich, 7).
Lafaurie J., Eligius monetarius, „Revue numismatique” 6e serie, 19 (1977), s. 111–151.
Lefranc O. V., Racines orientales du système monarchique des Capétiens. Les reliques de la Passion, „Revue Française d’Histoire des Idées Politiques” 2002/1 (n° 15), s. 3–15, DOI: 10.3917/rfhip.015.0003
Leniaud J.-M., Perrot F., La Sainte-Chapelle, Paris 1991.
McKnight Crosby S., The Royal Abbey of Saint-Denis: From Its Beginnings to the Death of Suger, 475–1151, ed. P. Z. Blum, New Heven–London 1987.
Merlet R., Les origines du monastère de Saint-Magloire de Paris, „Bibliothèque de l’École des chartes” 56 (1895), s. 237–273.
Morand S.-J., Histoire de la Ste-Chapelle royale du Palais, enrichie de planches, Paris 1790.
Nortier M., La chapelle Saint-Michel du Palais à Paris, siège de la confrérie de pèlerins du Mont-Saint-Michel, „Les Amis du Mont-Saint-Michel” 2000 n° 105, s. 32–45.
Périn P., Paris mérovingien, ‘sedes regia’, „Klio – Beiträge zur Alten Geschichte” 71 (1989), s. 487–502.
Pronteau J., Étude sur le parvis Notre-Dame à Paris et les maisons des Enfants Trouvés au parvis, w: M. Fleury, J. Pronteau, Histoire de Paris, Paris 1974, s. 537–566 (École pratique des hautes études. 4e section, Sciences historiques et philologiques, 106).
Pysiak J., Król i Korona Cierniowa. Kult relikwii we Francji Kapetyngów, Warszawa 2012.
Renaudin E., Paris-exposition ou guide à Paris en 1867. Histoire, monuments, musées, théâtres, curiosités vie pratique, Paris 1867.
http://data.bnf.fr/13508340/paroisse_saint-barthelemy_paris/(27.09.2018).
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Twórca oświadcza, że przysługują mu prawa autorskie do utworu i że nie są ograniczone w zakresie objętym niniejszym oświadczeniem oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza praw autorskich innych osób.
Twórca zezwala Uniwersytetowi Papieskiemu Jana Pawła II w Krakowie na nieodpłatne, niewyłączne i nieograniczone w czasie korzystanie z utworu, to jest:
- utrwalanie i zwielokrotnianie: wytwarzanie egzemplarzy utworu techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
- obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono (wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy, publiczne wystawienie, wyświetlenie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym);
- włączenie utworu w skład utworu zbiorowego;
- udzielanie przez Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie sublicencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0)
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie udostępnia utwór na Platformie Czasopism należącej do uczelni, na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0). Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu pod następującymi warunkami:
- zostanie podany autor i tytuł utworu,
- zostanie podane miejsce publikacji (tytuł czasopisma i identyfikator DOI oryginalnie opublikowanego utworu).
