Pogrzeb symboliczny po donacji zwłok na cele naukowe – aspekty prawnokanoniczne
DOI:
https://doi.org/10.15633/acan.1822Słowa kluczowe:
pogrzeb katolicki, donacja zwłok, pochówek, szczątki ludzkieAbstrakt
Inspiracją dla artykułu stało się pytanie o możliwość urządzenia katolickiego pogrzebu kosmyka włosów osoby, która przekazała swoje ciało na potrzeby nauki. Autor po przedstawieniu przepisów prawa polskiego oraz wskazań bioetycznych dotyczących donacji ciała i po analizie przepisów prawa polskiego i wskazań Stolicy Apostolskiej dotyczących zasad postępowania ze szczątkami ludzkimi, opowiada się przeciwko urządzaniu symbolicznych pogrzebów ludzkich szczątków. Osoba przekazująca swoje ciało do celów badawczych i dydaktycznych powinna zastrzec sobie sprawienie katolickiego pogrzebu po wykorzystaniu zwłok, a instytucja medyczna powinna taki pogrzeb zapewnić.Bibliografia
Aszyk P., Zwłoki, [w:] Encyklopedia bioetyki. Personalizm chrześcijański, red. A. Muszala, Radom 2009, s. 688–693.
Breczko A., Wybrane problemy biojustanatologii – spór o zakres autonomii woli człowieka w dysponowaniu ciałem po śmierci, [w:] Księga życia i twórczości. Księga pamiątkowa dedykowana Profesorowi Romanowi A. Tokarczykowi, red. Z. Władek, J. Stelmasiak, W. Gogłoza, K. Kukuryk, t. 3: Biojurysprudencja, Lublin 2013, s. 159–170.
Codex Iuris Canonici auctoritate Ioannis Pauli PP. II promulgatus, 25.01.1983. Kodeks prawa kanonicznego, przekład polski zatwierdzony przez Konferencję Episkopatu, Poznań 1984.
Codex Iuris Canonici Pii X Pontificis Maximi iussu digestus, Benedicti Papae XV auctoritate promulgatus, 27.05.1917, praefatione, fontium annotatione et indice analythico-alphabetico ab Emmo Pietro Card. Gasparri auctus, Romae 1917.
Conte a Coronata M., Institutiones iuris canonici ad usum utriusque cleri et scholarum, vol. 2: De rebus, Taurini–Romae 1951.
Das neue Manuale für die Begräbnisfeier. Pastoralliturgische Handreichung zur Feier des Begräbnisses in der Erzdiözese Wien, Wien 2013.
Dodatek do obrzędów pogrzebu. Obrzędy pogrzebu związane z kremacją zwłok. Obrzęd złożenia urny w grobie, Katowice 2010.
Gołąb J., Prawo do pogrzebu i jego wykonanie w prawie kanonicznym i polskim, Rzeszów 2004.
Kańczugowski O., Pozyskiwanie zwłok ludzkich dla celów naukowych, „Prawo i Medycyna” 8 (2006) nr 4, s. 90–102.
Katechizm Kościoła katolickiego, Poznań 1994.
Konferencja Episkopatu Polski, List pasterski o szacunku dla ciała zmarłego i obrzędach pogrzebu związanych z kremacją zwłok, 16 października 2011 r., „Akta Konferencji Episkopatu Polski” 2011 nr 2 (20), s. 51–53.
Kongregacja ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów, Dyrektorium o pobożności ludowej i liturgii. Zasady i wskazania, Poznań 2003.
Kongregacja ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów, Ogólne wprowadzenie do Mszału Rzymskiego oraz wskazania Episkopatu Polski, Poznań 2006.
Kongregacja ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów, Uwagi dotyczące obrzędu złożenia urny do grobu lub do niszy z urnami w Dodatku do obrzędu pogrzebu, „Anamnesis” 16 (2010) nr 4, s. 25–27.
Kongregacja Nauki Wiary, Instrukcja Ad resurgendum cum Christo o pochówku ciał zmarłych oraz przechowywaniu prochów w przypadku kremacji, 15 sierpnia 2016 r., http://www.vatican.va/roman_curia/congregations/cfaith/documents/rc_con_cfaith_doc_20160815_ad-resurgendum-cum-christo_it.html [6.11.2016].
Krakowiak C., Katolicki pogrzeb po kremacji, „Teologia i Człowiek” 12 (2008), s. 175–189.
Majer P., Pogrzeb kościelny, [w:] Komentarz do Kodeksu Prawa Kanonicznego, t. 3, cz. 2: Księga IV. Uświęcające zadanie Kościoła, red. J. Krukowski, Poznań 2011, s. 386–402.
Morciniec P., Bioetyka personalistyczna wobec zwłok ludzkich, Opole 2009.
Morciniec P., Ludzkie zwłoki jako obiekt badawczy: dowolność działań czy normowanie?, [w:] Etyczne i prawne granice badań naukowych, red. W. Galewicz, Kraków 2009, s. 105–120.
Morciniec P., Przeszczepy narządów, [w:] Encyklopedia bioetyki. Personalizm chrześcijański, red. A. Muszala, Radom 2009, s. 503–508.
Morciniec P., Zwłoki ludzkie w medycynie – pietyzm czy służba życiu i zdrowiu, „Teologia i Moralność” 7 (2010), s. 169–182.
Obrzędy pogrzebu dostosowane do zwyczajów diecezji polskich, Katowice 1977.
Ostrowska A., Śmierć w doświadczeniu jednostki i społeczeństwa, Warszawa 2005.
Paździor S., Dysymulacja a dyspensa milcząca, [w:] Plenitudo legis dilectio. Księga pamiątkowa dedykowana prof. dr. hab. Bronisławowi W. Zubertowi OFM z okazji 65. rocznicy urodzin, red. A. Dębiński, E. Szczot, Lublin 2000, s. 517–541.
Rettenbacher J., Wo sind die vom menschlichen Leibe abgetrennten Glieder zu begraben?, „Theologisch-praktische Quartalschrift” 78 (1925) nr 1, s. 129.
Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 22 stycznia 2015 r. w sprawie postępowania ze zwłokami cudzoziemców umieszczonych w strzeżonym ośrodku lub przebywających w areszcie dla cudzoziemców, Dz.U. z 2015, poz. 179.
Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 7 lipca 2010 r. w sprawie sposobu postępowania ze zwłokami osób pozbawionych wolności w zakładach karnych i aresztach śledczych, Dz.U. z 2010 Nr 123, poz. 839.
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 10 kwietnia 2012 r. w sprawie sposobu postępowania podmiotu leczniczego wykonującego działalność leczniczą w rodzaju stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne ze zwłokami pacjenta w przypadku śmierci pacjenta, Dz.U. z 2012, poz. 420.
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 23 marca 2011 r. w sprawie sposobu przechowywania zwłok i szczątków, Dz.U. z 2011 Nr 72, poz. 405.
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 30 lipca 2009 r. w sprawie trybu i warunków przekazywania zwłok do celów naukowych, Dz.U. z 2009 Nr 129, poz. 1067.
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 7 grudnia 2001 r. w sprawie postępowania ze zwłokami i szczątkami ludzkimi, Dz.U. z 2001 Nr 153, poz. 1783, ze zm.
Rybak A., Prawnokarna ochrona godności zwłok człowieka, „Palestra” 49 (2004) nr 1–2, s. 99–104.
Ryguła P., Exequias, [w:] Diccionario General de Derecho Canónico, ed. J. Otaduy, A. Viana, J. Sedano, t. 3, Pamplona 2012, s. 847–850.
S. Congregatio Concilii, Sancti Severi. Funerum, 12.01.1924, AAS 16 (1924), s. 188–191.
S. Congregatio Consistorialis, SS. Conceptionis de Chile et aliarum, 10.12.1928, AAS 20 (1928), s. 261–264.
S. Congregatio pro Doctrina Fidei, Responsum part. Mens S. C. pro Doctrina Fidei circa amputationem foetus vel membrorum corporis humani, et circa cadaverum cremationem, 7.03.1967, [w:] Leges Ecclesiae post Codicem iuris canonici editae, ed. X. Ochoa, vol. 3, Romae 1972, kol. 5121, nr 3543.
S. Congregatio pro Sacramentis et Cultu Divino, Resp. De celebratione exsequiarum pro IIs qui proprii cadaveris cremationem elegerint, „Notitiae” 13 (1977), s. 45.
S. Congregatio S. Officii, Resp. part. 3 augusti 1897, [w:] Codicis Iuris Canonici Fontes, ed. P. Gasparri, t. 4, Romae 1951, s. 494–495, nr 1189.
Stefański R. A., Przestępstwo znieważenia zwłok, prochów ludzkich lub grobu (art. 262 k.k.), „Prokuratura i Prawo” 10 (2004), s. 19–28.
Suchecki Z., Sepultura eclesiástica, [w:] Diccionario General de Derecho Canónico, ed. J. Otaduy, A. Viana, J. Sedano, t. 7, Pamplona 2012, s. 291–295.
Suchecki Z., Zagadnienie kremacji w rozwoju historycznym, „Prawo Kanoniczne” 36 (1993) nr 1–2, s. 145–159.
Tworkowska A., Określenie statusu zwłok ludzkich jako problem prawno-społeczny, „Prawo i Medycyna” 17 (2015) nr 2, s. 61–71.
Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny, Dz.U. z 1997 Nr 88, poz. 553 ze zm.
Ustawa z dnia 31 stycznia 1959 r. o cmentarzach i chowaniu zmarłych, tekst jednolity Dz.U. z 2015, poz. 2126.
Wąsik D., Stosunek wielkich religii do sekcji zwłok, „Forum Teologiczne” 15 (2014), s. 149–159.
Wróbel J., Dar z życia, „W Drodze” 42 (2014) nr 2, s. 35–45.
Zadykowicz T., Przeszczep, [w:] Encyklopedia katolicka, t. 16, red. E. Gigilewicz i in., Lublin 2012, kol. 708–709.
Zimoń H., Pogrzeb, [w:] Encyklopedia katolicka, t. 15, red. E. Gigilewicz i in., Lublin 2011, kol. 983–989.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Twórca oświadcza, że przysługują mu prawa autorskie do utworu i że nie są ograniczone w zakresie objętym niniejszym oświadczeniem oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza praw autorskich innych osób.
Twórca zezwala Uniwersytetowi Papieskiemu Jana Pawła II w Krakowie na nieodpłatne, niewyłączne i nieograniczone w czasie korzystanie z utworu, to jest:
- utrwalanie i zwielokrotnianie: wytwarzanie egzemplarzy utworu techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
- obrót oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono (wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy, publiczne wystawienie, wyświetlenie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym);
- włączenie utworu w skład utworu zbiorowego;
- udzielanie przez Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie sublicencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0).
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie udostępnia utwór na Platformie Czasopism należącej do uczelni, na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0). Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu pod następującymi warunkami:
- zostanie podany autor i tytuł utworu,
- zostanie podane miejsce publikacji (tytuł czasopisma i adres internetowy do oryginalnie opublikowanego utworu).
