Hierarchiczna zależność a bezprawne działanie przełożonego. „Sygnalista” w Kościele

Abstract

Artykuł został poświęcony refleksji na temat funkcjonowania w strukturach Kościoła katolickiego instytucji „sygnalisty”. Pojęciem tym, w prawie państwowym, określa się pracownika lub współpracownika przedsiębiorstwa, czy też członka organizacji, który ujawniając nieprawidłowości w ich działaniu, a szczególnie bezprawne czynności, których dopuszcza się ich kierownictwo, korzysta z ochrony przyznanej mu przez organy ścigania.
Chociaż sama instytucja sygnalisty jest obca porządkowi prawa kościelnego, to jednak przewidziano w nim rozwiązania pozwalające na informowanie o działaniach bezprawnych, w tym także tych, których dopuszcza się kościelny przełożony.
W podjętej refleksji należało uwzględniać hierarchiczny ustrój Kościoła katolickiego, który oznacza szereg podmiotów kościelnych wyposażonych w odpowiednią władzę, uporządkowany według stopni i podległości organów niższych hierarchicznie organom nadrzędnym, tak na szczeblu Kościoła powszechnego, jak i  partykularnego.
W przypadku gdy przełożony, określany niekiedy mianem ordynariusza i/lub ordynariusza miejsca (kan. 134 KPK 1983), podejmuje działanie sprzeczne z prawem lub nie dopełnia obowiązków wynikających z normy prawnej, co będzie równoznaczne z działaniem  bezprawnym, kościelny „sygnalista” może i powinien informować o tym kompetentne władze.
Po wyjaśnieniu znaczenia pojęcia sygnalisty na gruncie prawa cywilnego dokonano próby adaptacji tego pojęcia do systemu prawa kanonicznego. W dalszej części studium poddano analizie kodeksowe źródła prawa/obowiązku dokonywania doniesień w Kościele.
Szczególną uwagę poświęcono zmianom zawartym w najnowszych przepisach kanonicznych o zasięgu powszechnym.