Mapa klasztorów reformackich z 1718 r.

Abstrakt

Powstanie reformatów w Polsce, jak również w innych krajach, było wynikiem licznych ruchów reformistycznych w zakonie braci mniejszych obserwantów (w Polsce zwanych bernardynami) w XVI i XVII wieku. Wielkimi dobrodziejami reformatów prowincji wielkopolskiej byli Radziwiłłowie, właściciele Białej, która była drugim po Nieświeżu ich miastem rezydencjalnym. To właśnie książę Michał Kazimierz, wojewoda wileński, podkanclerzy i hetman polny litewski, razem z żoną Katarzyną Emercjanną z domu Sobieską, siostrą króla Jana III, ufundował dla nich kościół i klasztor w Białej Podlaskiej w 1671 roku. Podobnie ich syn, Karol Stanisław Radziwiłł, kanclerz wielki litewski, hojnie wspierał reformatów wielkopolskich i klasztor w Białej. Jemu to bialski klasztor w dowód uznania i zasług dedykował okolicznościowy sztych z mapą w formie koła, na której zostały zaznaczone wszystkie ówczesne klasztory reformackie obu polskich prowincji. Sztych ten wręczono kanclerzowi uroczyście 21 września 1718 roku, w święto św. Macieja Apostoła. Jako pierwszy wspomnianą grafiką zainteresował się Wilhelm Dersch, publikując w 1916 roku artykuł na jej temat. Miedzioryt w formie tablicy składającej się z trzech arkuszy w całości posiada wymiary 160,4 cm x 52,7 cm. Zasadniczym jego elementem jest globus – mapa w formie koła - ustawiony na bogato rozczłonkowanym postumencie i podtrzymywany od góry przez czarnego orła Radziwiłłowskiego z rozpostartymi skrzydłami i mitrą książęcą na głowie.