Wspólne spojrzenie na sztukę w konstytucjach reformowanych zakonów karmelitów i trynitarzy
DOI:
https://doi.org/10.15633/fhc.2090Słowa kluczowe:
trynitarze bosi, karmelici bosi, konstytucje zakonne, sztuka, architekturaAbstrakt
Proces reformy zakonu Trójcy Najświętszej przebiegał pod silnym wpływem terezjańskiego Karmelu, czego wyrazem jest zależność pierwszych konstytucji trynitarzy bosych (1614) od statutów hiszpańskiej kongregacji karmelitów bosych (1604). W artykule zostały omówione przepisy dotyczące kwestii artystycznych zawarte we wzmiankowanych tekstach oraz w późniejszych statutach, w tym w niepublikowanych konstytucjach pozahiszpańskiej rodziny trynitarzy z 1770 roku, które dotychczas nie znalazły się w orbicie zainteresowań historyków zakonu. Analiza tych norm prowadzi do wniosku, że poglądy trynitarzy bosych na sztukę zostały zdeterminowane przez przepisy karmelitańskie oraz trzeci punkt reguły zakonu Trójcy Najświętszej nakazujący, by ich świątynie były prostej struktury. W odróżnieniu od hiszpańskich karmelitów bosych trynitarze bosi systematycznie modyfikowali swoje przepisy, adaptując je do zmieniających się realiów, w których powstawały ich budowle.Bibliografia
Brykowska M., Architektura karmelitów bosych w XVII–XVIII wieku, Warszawa 1991.
Bullarii romani continuatio. Summorum pontificum Clementis XIII, Clementis XIV, Pii VI, Pii VII […] constitutiones, literas in forma brevis [...]. Tomus quartus continens pontificatus Clementis XIV [annum] primum ad sextum, Romae 1841.
Cipollone G. o.s.s.t., La famiglia trinitaria (1198–1998). Compendio storico, Roma 1998.
Cipollone G. o.s.s.t., Trinità e liberazione tra la cristianità e islam. La regola dei Trinitari, Assisi 2000.
Constitutiones Fratrum Discalceatorum Beatissimae Virginis Mariae de Monte Carmelo Primitivae Observantiae. Congregationis Hispaniae, a SS. D.N. Alex. Papa. VII. confirmatae. Die III. Iulij Anno M.DC.LVIII. Pontificatus sui Anno Quarto, Matriri 1701.
Constitutiones Fratrum Discalceatorum Beatissimae Virginis Mariae de Monte Carmelo Primitivae Observantiae Congregationis Hispaniae […], Matriti 1787.
Constitutiones Fratrum Discalceatorum, Congregationis Primitivae Observantiae, Ordinis Sanctissimae Trinitatis pro Redemptione Captivorum. In quatuor partes divisae, Aquis–Sextiis 1637.
Cuadra Blanco J. R. de la, Génesis de las medidas de El Escorial. Herodoto y la cuestión del codo bíblico, [in:] El Escorial. Historia, arte, ciencia y matemáticas, ed. M. T. González Alarcón, Madrid 2011.
D’Errico A. O. O.SS.T., The Trinitarians. An overview of their eight hundred year service to god and humanity, [Roma 1998].
Gil H. Cz. O.C.D., Historia Karmelu Terezjańskiego, Kraków 2002.
Magnum bullarium romanum, a Beato Leone Magno usque ad S. D. N. Benedictum XIII […] Tomus quintus. Urbani VIII. Reliquas, deinde Innocentii X constit. complectens, Luxemburgi 1727.
Natsional’na Akademiya Nauk Ukrayiny, manuscript Constitutiones Generales Fratrum Discalceatorum, Primitivae Regulae Ordinis Sanctissimae Trinitatis, Redemptionis Captivorum [1770], no. 4149.
Portoghesi P., Borromini. Architettura come linguaggio, Milano 1967.
Pujana J. O.SS.T., San Juan Bautista de la Concepción. Carisma y misión, Madrid 1994.
San Carlo alle Quattro Fontane di Francesco Borromini nella ‘Relatione della fabrica’ di fra Juan de S. Buenaventura, a cura di J. M. Montijano García, Milano 1999.
Regla primitiva y constituciones de la Orden de Descalzos de la Santísima Trinidad Redempción de Cautivos, Alcalá 1663.
Regula primitiva et constitutiones Fratrum Discalceatorum Ordinis B. Mariae de Monte Carmelo Congregationis Hispaniarum […], Matriti 1604.
Regula primitiva et Constitutiones Fratrum Discalceatorum, Ordinis Sanctissimae Trinitatis, Redemptionis Captivorum […], Matriti 1676.
Regula primitiva et Constitutiones Fratrum Discalceatorum Congregationis Hispaniae, Ordinis Sanctissimae Trinitatis Redemptionis Captivorum, Matriti 1787.
Regula primitiva et Constitutiones Patrum Discalceatorum, Ordinis SS. Trinitatis, Redemptionis Captivorum, Viennae 1694.
Regula primitiva et Constitutiones Patrum Discalceatorum, Ordinis Sanctissimae Trinitatis Redemptionis Captivorum, Congregationis Hispaniae, Romae 1738.
Roma, Archivio dei Padri Trinitari di San Carlo alle Quattro Fontane, manuscript, Constituciones de los religiosos descalzos de la Orden de la Santísima Trinidad, Redempción de Cautivos, hechas con autoridad apostólica […] en el año del Señor 1614, no. 434/2.
Sobczyńska-Szczepańska M., “De Tuis Donis et Datis offerimus Tibi Domine”. Motywacje i cele protektorów Zakonu Przenajświętszej Trójcy w Dawnej Rzeczypospolitej Obojga Narodów, [w:] Studia nad sztuką renesansu i baroku, t. 8: Fundator i dzieło w sztuce nowożytnej, cz. 3, red. J. Lileyko, I. Rolska-Boruch, Lublin 2007, p. 107–116.
The Trinitarians’ rule of life. Texts of the six principal editions, ed. J. J. Gross, Rome 1983.
Wanat B. J. O.C.D., Sztuka w Karmelu, Kraków 1999.
Wanat B. J. O.C.D., Zakon Karmelitów Bosych w Polsce. Klasztory karmelitów i karmelitanek bosych 1605–1795, Kraków 1979.
Witko A., Arte en la doctrina de la orden de los trinitarios, “Boletín de Arte” 8 (1997), p. 51–62.
Witko A., Sztuka w służbie Zakonu Trójcy Świętej w siedemnastym i osiemnastym stuleciu, Warszawa 2002.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Twórca oświadcza, że przysługują mu prawa autorskie do utworu i że nie są ograniczone w zakresie objętym niniejszym oświadczeniem oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza praw autorskich innych osób.
Twórca zezwala Uniwersytetowi Papieskiemu Jana Pawła II w Krakowie na nieodpłatne, niewyłączne i nieograniczone w czasie korzystanie z utworu, to jest:
- utrwalanie i zwielokrotnianie: wytwarzanie egzemplarzy utworu techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
- obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono (wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy, publiczne wystawienie, wyświetlenie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym);
- włączenie utworu w skład utworu zbiorowego;
- udzielanie przez Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie sublicencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0)
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie udostępnia utwór na Platformie Czasopism należącej do uczelni, na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0). Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu pod następującymi warunkami:
- zostanie podany autor i tytuł utworu,
- zostanie podane miejsce publikacji (tytuł czasopisma i identyfikator DOI oryginalnie opublikowanego utworu).
