Święty Wojciech – Apostoł Śląska
DOI:
https://doi.org/10.15633/fhc.2208Słowa kluczowe:
św. Wojciech, kult, Opole, dominikanie, kronika, średniowieczeAbstrakt
Święty Wojciech doczekał się wielu określeń i godności. Ale tylko w jednym źródle nazwany jest „apostołem Śląska”. Źródłem tym jest średniowieczna kronika dominikanów opolskich, która od końca II wojny światowej uchodzi za zaginioną. Jej treść udało się odtworzyć na podstawie kodeksów zachowanych w bibliotekach i archiwach polskich (Biblioteka Uniwersytetu Wrocławskiego), czeskich (Narodny Archiv Praha) i rzymskich (Archiwum Generalne Dominikanów). W kronice tej czytamy o pobycie Wojciecha w Opolu „około roku 984”. Na tzw. górce miał chrystianizować okoliczną ludność i udzielać sakramentu chrztu. Gdy zabrakło mu wody do udzielania tego sakramentu natychmiast wypłynęło cudowne źródełko, które w formie studni funkcjonowało aż do początku XX wieku. Tuż obok niego wybudował kościół ku czci NMP, który – według kroniki – był najstarszą świątynią w mieście. W XV w. św. Wojciech czczony już był w Opolu jako patron miasta. Kult świętego w tym czasie objął ziemie całego Śląska, stąd określenie Wojciecha „apostołem Śląska” nie wydawało się wówczas niczym nadzwyczajnym.
Bibliografia
Biblioteka Uniwersytetu Wrocławskiego, ref. no. IV F 221, p. 29; ref. no. IV Q 194, pp. 121r–122v; IV F 249, pp. 217–218.
Dominican General Archive (AGOP), ref. no. XIV, Liber L. Narodny Archiv Praha, ref. no. ŘD 11.
Schlesisches Urkundenbuch, Bd. VI, issued by W. Irgang, Cologne-Vienna 1998, no. 225.
Żywot I i Żywot II, [in:] W kręgu żywotow św. Wojciecha, ed. J. A. Spież, Krakow 1997.
B. Czechowicz, A. Pobog-Lenartowicz, Wokoł opolskiej genezy i funkcji ideowych tak zwanego kamienia św. Wojciecha z katedry wrocławskiej, [in:] Katedra wrocławska na przestrzeni tysiąclecia: studia z historii architektury i sztuki, red. R. Kaczmarek, D. Galewski, Wrocław 2016, pp. 113–120.
K. Dola, Drogi rozwoju kultu św. Wojciecha, [in:] Środkowoeuropejskie dziedzictwo św. Wojciecha, red. A. Barciak, Katowice 1998, pp. 201–216.
P. H. Doroszewski, Dzieje św. Wojciecha i benedyktynow w Trzemesznie. Między mitem a rzeczywistością, Malbork–Olsztyn 2010.
A. Gieysztor, Rzymska studzienka ze św. Wojciechem z roku około 1000, [in:] Święty Wojciech w polskiej tradycji historiograficznej. Antologia tekstów, red. G. Labuda Warszawa 1997, pp. 337–349.
F. Idzikowski, Geschichte der Stadt Oppeln, Oppeln 1863, (wyd. polskie: F. Idzikowski, Opole. Dzieje miasta do 1863 roku, red. ks. S. Baldy, przekł. A. Skoberla, Opole 2002).
R. F. Madura, Polonica w Archiwum Głownym Zakonu OO. Dominikanow w Rzymie, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne”, 1978, nr 37, pp. 297–307.
N. Mika, Postać św. Wojciecha w europejskiej historiografii wiekow średnich – prezentacja wybranych wzmianek źrodłowych, [in:] Środkowoeuropejskie dziedzictwo św. Wojciecha, red. A. Barciak, Katowice 1998, pp. 43–60.
S. Moździoch, Opole w świetle źrodeł archeologicznych, [in:] Jak powstawało Opole? Miasto i jego książęta, red. A. Pobóg-Lenartowicz, Opole 2006, pp. 11–22.
I. Panic, Święty Wojciech w wybranych średniowiecznych kronikach śląskich, [in:] Środkowoeuropejskie dziedzictwo, pp. 525–342.
A. Pobog-Lenartowicz, Jeszcze o początkach klasztoru dominikanów w Opolu, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Opolskiego”, Historia, t. 35, 1998, pp. 7–22.
A. Pobog-Lenartowicz, Najstarsze kościoły Opola – głos w dyskusji, [in:] Jak powstawało Opole? Miasto i jego książęta, red. A. Pobog- -Lenartowicz, Opole 2006, pp. 143–149.
A. Pobog-Lenartowicz, Książęta opolscy wobec klasztoru franciszkanów w Opolu, [in:] Kościoł a państwo – wzajemne inspiracje i rywalizacja w dziejach, źrodłach i studiach nad przeszłością, red. M. Stawski, Warszawa 2007, pp. 83–92.
A. Pobog-Lenartowicz, Mecenat artystyczny Piastow opolskich w średniowieczu, [in:] Piastowie śląscy w kulturze i europejskich dziejach, red. A. Barciak, Katowice 2007, pp. 50 65.
A. Pobog-Lenartowicz, Zaginiona średniowieczna kronika dominikanów opolskich, „Studia Teologiczno-Historyczne Śląska Opolskiego”, 2010, nr 31, pp. 323–331.
A. Pobog-Lenartowicz, Początki śląskich klasztorow dominikańskich w świetle źrodeł przechowywanych w archiwach czeskich i morawskich, [in:] Historia, kultura i sztuka dominikanow na Śląsku 1226–2013. W trzechsetlecie beatyfikacji bł. Czesława, red. D. Galewski, W. Kucharski, M. L. Wojcik, Wrocław 2015, pp. 11–23.
K. Pszczyńsk, Święty Wojciech w ludowej tradycji gornośląskiej, [in:] Opolskie drogi św. Wojciecha, red. A. Pobog-Lenartowicz, Opole 1997, pp. 103–116.
H. Sobeczko, Opolskie ślady kultu św. Wojciecha w liturgii, [in:] Opolskie drogi św. Wojciecha, red. A. Pobog-Lenartowicz, Opole 1997, pp. 89–102.
H. Sobeczko, Liturgiczny kult św. Wojciecha na Śląsku w wiekach średnich, [in:] Środkowoeuropejskie dziedzictwo św. Wojciecha, red. A. Barciak, Katowice 1998, pp. 229 248.
M. Wiewiora, Zespoł klasztorny kanonikow regularnych w Trzemesznie w świetle badań archeologiczno-architektonicznych, Toruń 2000.
W kręgu żywotow św. Wojciecha, red. J. A. Spież, Krakow 1997.
E. Wołkiewicz, Jak powstawała legenda? (Rola konwentu dominikanów opolskich w rozwoju kultu św. Wojciecha), [in:] Opolskie drogi św. Wojciecha, red. A. Pobog-Lenartowicz, Opole 1997, pp. 59–87.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Twórca oświadcza, że przysługują mu prawa autorskie do utworu i że nie są ograniczone w zakresie objętym niniejszym oświadczeniem oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza praw autorskich innych osób.
Twórca zezwala Uniwersytetowi Papieskiemu Jana Pawła II w Krakowie na nieodpłatne, niewyłączne i nieograniczone w czasie korzystanie z utworu, to jest:
- utrwalanie i zwielokrotnianie: wytwarzanie egzemplarzy utworu techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
- obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono (wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy, publiczne wystawienie, wyświetlenie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym);
- włączenie utworu w skład utworu zbiorowego;
- udzielanie przez Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie sublicencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0)
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie udostępnia utwór na Platformie Czasopism należącej do uczelni, na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0). Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu pod następującymi warunkami:
- zostanie podany autor i tytuł utworu,
- zostanie podane miejsce publikacji (tytuł czasopisma i identyfikator DOI oryginalnie opublikowanego utworu).
