Medieval fabrics with eastern proveniencein Polish collections
DOI:
https://doi.org/10.15633/fhc.28202Słowa kluczowe:
handel, jedwab, Orient, sztuka, tkaninyAbstrakt
Tkaniny używane w Polsce w okresie średniowiecza pochodzące z wiodących ośrodków tkackich położonych w krajach Wschodu stanowią ciekawy i wartościowy zespół. Sprowadzano je przede wszystkim w celu wykonania z nich paramentów, stanowić też mogły elementy wystroju kaplic lub wnętrz świeckich. Bogate i oryginalne pod względem wzorów, tkane z jedwabiu z dużą ilością złota w wyspecjalizowanych warsztatach, były wyrazem prestiżu i gustu elit zarówno kościelnych, jak i świeckich. Tkaniny wschodnie w zbiorach polskich można połączyć w grupy. Pierwsza, może najbardziej jednolita stylistycznie i technicznie, składa się z tkanin, których wykonanie przypisywane jest warsztatom Cypru i Kairu czynnym w okresie panowania sułtanatu Mameluków (1250—1517), szczególnie w okresie 1250—1382. Drugi zespół tkanin stanowią wykonane w Konstantynopolu lub Bursie przed 1449 rokiem. Odrębną grupę stanowią paramenty z tkanin, w których wzorze występuje rytmicznie powtarzany arabski napis przechowywane w Muzeum Narodowym w Gdańsku, pochodzące z kościoła Mariackiego w Gdańsku, wykonane w warsztatach na terenie północnej Persji około poł. XIV wieku.
Bibliografia
Alexandrowicz S., Stosunki handlowe polsko-ruskie do roku 1240, Poznań 1958 (Zeszyty Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, 3).
Baker P. L., Islamic Textiles, Londyn 1995.
Biedrońska-Słotowa B., Early 15th Century Byzantine and Mamluk Textiles from Wawel Cathedral, Cracow, „Bulletin du CIETA” (1994) No. 72, pp. 13—19.
Biedrońska-Słotowa B., Bliskowschodnie tkaniny liturgiczne i ich rola w katedtrze na Wawelu w czasach biskupa Zbigniewa Oleśnickiego, in: Sztuka około 1400. Materiały sesji Stowarzyszenia Historyków Sztuki, t. 2, listopad 1995,ed. by T. Hrankowska, Poznań—Warszawa 1996, pp. 249—254.
Biedrońska-Słotowa B., Orient w sztuce polskiej, Kraków 1992.
Bochnak A., Groby królowej Jadwigi i królewicza Kazimierza Jagiellończyka w katedrze Wawelskiej, Kraków 1968 (Studia do Dziejów Wawelu, 3).
Burkiewicz Ł., Polityka egipskiego sułtanatu Mameluków wobec łacińskiego królestwa Cypru w XV wieku, „Zeszyty Naukowe Towarzystwa Doktorantów Uniwersytetu Jagiellońskiego — Nauki Społeczne” (2011) nr 2 (1/2011), s. 7—22.
Chrzanowski T., Kornecki M., Sztuka ziemi krakowskiej, Kraków 1982.
Durian-Ress S., Meisterwerke mittelterlicher Textilkunst aus dem Bayerischen Nationalmuseum, Zurich 1986.
Falke O., Kunstgeschichte der Seidenwebereien, Berlin 1913.
Hinz A., Die Schatzkammer der Marienkirche zu Danzig, Danzig 1863.
Jacoby D., Oriental Silk at the Time of the Mongols: Patterns of Trade and Distribution in the West, in: Oriental Silks in Medieval Europe, eds. J. Fircks, R. Schorta, Abbeg—Stiftung 2016, pp. 92—123.
Jażdżewski K., Stosunki polsko-ruskie we wczesnym średniowieczu w świetle archeologii, „Pamiętnik Słowiański” 4 (1954) No. 2, pp. 340—360.
Karabacek J., Die liturgischen Gewander mit arabischen Inschriften aus der Marienkirche in Danzig, No. 5, Wien 1870.
Lessing J., Die Gewebesammlung des K.Kunstgewerbemuseums, Berlin 1900.
Mannowsky W., Kirchliche Gawander und Stickereien aus dem Schatz der Marienkirche, Danzig 1929.
Mannowsky W., Der Danziger Paramentenschatz, vol. 2, Berlin 1930—1933.
Monnas L., The Impact of Oriental Silks on Italian Silk Weaving in the Fourteenth Century, in: The Power of Things and the Flow of Cultural Transformations Art and Culture between Europe and Asia, Berlin 2010.
Rybakow B., Torgowlja i torgowye puti, in: Istorija kultury drewnej Rusi, vol. 1, ed. by N. Woronin, Moskwa 1948.
Rosatti M. L., „De opera curioso minute”. The Vestments of Benedict XI in Perugia and the Fourteenth Century Perceptions of “Panni Tartarici”, in: Oriental Silks in Medieval Europe, Abbeg—Stiftung 2016.
Walczak M., Działalność fundacyjna biskupa krakowskiego kardynała Zbigniewa Oleśnickiego, „Folia Historiae Artium” 28 (1992),
pp. 57—73.
Wardwell A. E., Indigenous elements in Central Asian Silk designs of the Mongol Period, and their impact on Italian gothic silks, “Bulletin CIETA” (2000) No. 77, pp. 86—98.
Watt C.Y., Wardwell A. E., When the Silk was Gold, New York 1997.
Wawel 1000—2000, Wystawa Jubileuszowa: Kultura artystyczna dworu królewskiego I katedry. Katedra Krakowska — biskupia, królewska, narodowa, ed. by M. Piwocka, D. Nowacki, Kraków 2000.
Żarnowiecki L., Historya tkanin jedwabnych, Kijev 1915.
Żelewska M., Wystawa gdańskiego zbioru tkanin zabytkowych, Warszawa—Poznań 1964.
Zelewska M., Gdański zbiór tkanin średniowiecznych, Gdańsk 1966.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Twórca oświadcza, że przysługują mu prawa autorskie do utworu i że nie są ograniczone w zakresie objętym niniejszym oświadczeniem oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza praw autorskich innych osób.
Twórca zezwala Uniwersytetowi Papieskiemu Jana Pawła II w Krakowie na nieodpłatne, niewyłączne i nieograniczone w czasie korzystanie z utworu, to jest:
- utrwalanie i zwielokrotnianie: wytwarzanie egzemplarzy utworu techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
- obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono (wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy, publiczne wystawienie, wyświetlenie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym);
- włączenie utworu w skład utworu zbiorowego;
- udzielanie przez Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie sublicencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0)
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie udostępnia utwór na Platformie Czasopism należącej do uczelni, na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0). Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu pod następującymi warunkami:
- zostanie podany autor i tytuł utworu,
- zostanie podane miejsce publikacji (tytuł czasopisma i identyfikator DOI oryginalnie opublikowanego utworu).
