The administration of the city of Krakow during the presidency of Mieczysław Kaplicki (1933–1939)
DOI:
https://doi.org/10.15633/fhc.30103Keywords:
Mieczysław Kaplicki, Kraków, administration, City CouncilAbstract
Mieczysław Kaplicki (1871–1959) was the most outstanding president of interwar Krakow, the initiator of a long-term, comprehensive city development program. During his five-year presidency, he consistently implemented his intentions to heal the city administration and economy. Kaplicki managed to thoroughly reorganize the administration of the City Board, introducing a new structure and modern management methods. The reform improved municipal administration and reduced its costs. Restructuring was based on the principle of unification and decentralization. The latter was innovative for Krakow and involved the creation of district offices, i.e. small town halls. Kaplicki emphasized that "in this way, we will bring the office closer to the citizens." Contemporary Krakow local government to some extent refers to Kaplicki's vision in this area. He also set himself the goal of increasing the efficiency of city institutions. He managed to put the city finances in order, and thanks to his organizational skills, far-sighted vision of the city's development, energy and diligence, he was able to mobilize the City Management Board and employees of the City Hall and municipal enterprises to implement his concept of Krakow as a modern city.
References
Źródła archiwalne
Archiwum Narodowe w Krakowie, Akta Miasta Krakowa: Zarząd Miejski w Stołecznym Królewskim Mieście Krakowie 1934–1939, Zespół Archiwalny nr 29/33/0/4:
Sygn. 4831: Okólniki Prezydium Zarządu miasta Krakowa (układ rzeczowy).
Sygn. 4832: Okólniki i zarządzenia Prezydenta miasta Krakowa, 1934.
Sygn. 4834: Okólniki Prezydenta miasta Krakowa, 1937.
Sygn. 4835: Okólniki i zarządzenia Prezydenta miasta Krakowa, 1937–1939.
Sygn. 4836: Okólniki Prezydenta miasta Krakowa, 1938–1939.
Sygn. 4851: Protokoły posiedzeń Rady Miejskiej i Magistratu, 1934–1936.
Sygn. 4852: Protokoły z przebiegu obrad Rady Miejskiej, 1934.
Sygn. 4853: Protokoły z przebiegu obrad Rady Miejskiej, 1935–1936.
Sygn. 4854: Protokoły z przebiegu obrad Rady Miejskiej, 1937.
Sygn. 4855: Protokoły z przebiegu obrad Rady Miejskiej, 1938–1939.
Źródła drukowane
Dziewiętnaste jawne posiedzenie Tymczasowej Rady Miejskiej z 22.03.1932, „Dziennik Rozporządzeń dla Stoł. Król. Miasta Krakowa” 1932 nr 3.
Historia administracji i myśli administracyjnej wybór źródeł, red. J. Malec, Kraków 2006.
Księga adresowa miasta Krakowa i Województwa Krakowskiego. Rocznik 1933–1934, Kraków 1933.
Obwieszczenie Zarządu Miejskiego z 27.06.1938, „Gazeta Urzędowa Zarządu Miejskiego w Stoł. Król. Mieście Krakowie” 1938 nr 7–8, poz. 48.
Okólnik Komisarza Rządu p.o. Prezydenta miasta z 1.04.1925, „Dziennik Rozporządzeń dla Stoł. Król. miasta Krakowa” 1925 nr 3.
Okólnik nr 12 z 13.03.1933, „Dziennik Rozporządzeń dla Stoł. Król. miasta Krakowa” 1933 nr 3.
Okólnik nr 16 z 23.04.1937, „Gazeta Urzędowa Zarządu Miejskiego w Stoł. Król. Mieście Krakowie” 1937 nr 4, poz. 28.
Okólnik nr 16. Zarządzenie Prezydenta miasta z 15.05.1938 „Gazeta Urzędowa Zarządu Miejskiego w Stoł. Król. Mieście Krakowie” 1938 nr 6, poz. 43.
Okólnik nr 19 z 19.08.1936, „Gazeta Urzędowa Zarządu Miejskiego w Stoł. Król. Mieście Krakowie” 1936 nr 8, poz. 50.
Okólnik nr 19 z 5.03.1934, „Gazeta Urzędowa Zarządu Miejskiego w Stoł. Król. Mieście Krakowie” 1934 nr 3, poz. 24.
Okólnik nr 21 z 7.03.1934 w sprawie składu osobowego Komisji Zarządu, „Gazeta Urzędowa Zarządu Miejskiego w Stoł. Król. Mieście Krakowie” 1934 nr 3, poz. 26.
Okólnik nr 26 z 11.09.1936, „Gazeta Urzędowa Zarządu Miejskiego w Stoł. Król. Mieście Krakowie” 1936 nr 9, poz. 62.
Okólnik nr 28. Zarządzenie Prezydenta miasta z 8.09.1938, „Gazeta Urzędowa Zarządu Miejskiego w Stoł. Król. Mieście Krakowie” 1938 nr 9, poz. 53.
Okólnik nr 29 z 28.06.1937, „Gazeta Urzędowa Zarządu Miejskiego w Stoł. Król. Mieście Krakowie” 1937 nr 67, poz. 50.
Okólnik nr 33 Prezydenta miasta z 31.03.1934, „Gazeta Urzędowa Zarządu Miejskiego w Stoł. Król. Mieście Krakowie” 1934 nr 3, poz. 35.
Okólnik nr 38 z 1.12.1936, „Gazeta Urzędowa Zarządu Miejskiego w Stoł. Król. Mieście Krakowie” 1936 nr 12, poz. 80.
Okólnik nr 38. Zarządzenie Prezydenta stoł. król. miasta Krakowa z 2.11.1938, „Gazeta Urzędowa Zarządu Miejskiego w Stoł. Król. Mieście Krakowie” 1938 nr 11–12, poz. 65.
Okólnik nr 41. Zarządzenie Prezydenta stoł. król. m. Krakowa z 3.12.1938, „Gazeta Urzędowa Zarządu Miejskiego w Stoł. Król. Mieście Krakowie” 1938 nr 11–12, poz. 70.
Okólnik nr 44. Zarządzenie Prezydenta miasta z 25.05.1934, „Gazeta Urzędowa Zarządu Miejskiego w Stoł. Król. Mieście Krakowie” 1934 nr 5, poz. 55.
Okólnik nr 49 z 20.12.1937, „Gazeta Urzędowa Zarządu Miejskiego w Stoł. Król. Mieście Krakowie” 1937 nr 12, poz. 84.
Okólnik nr 51 z 15.09.1933, „Dziennik Rozporządzeń dla Stoł. Król. miasta Krakowa” 1933 nr 9 poz. 81.
Okólnik nr 51 z 20.12.1937, „Gazeta Urzędowa Zarządu Miejskiego w Stoł. Król. Mieście Krakowie” 1937 nr 12, poz. 86.
Okólnik nr 52 z 23.12.1937, „Gazeta Urzędowa Zarządu Miejskiego w Stoł. Król. Mieście Krakowie” 1938 nr 1, poz. 2.
Okólnik nr 53, „Gazeta Urzędowa Zarządu Miejskiego w Stoł. Król. Mieście Krakowie” 1938 nr 1, poz. 3.
Okólnik nr 58, „Dziennik Rozporządzeń dla Stoł. Król. miasta Krakowa” 1932 nr 10.
Okólnik nr 70 z 27.09.1934, „Gazeta Urzędowa Zarządu Miejskiego w Stoł. Król. Mieście Krakowie” 1934 nr 9, poz. 93.
Okólnik nr 71 z 2298.0709.1934, „Gazeta Urzędowa Zarządu Miejskiego w Stoł. Król. Mieście Krakowie” 1934 nr 7, poz. 94.
Okólnik nr 73 z 29.09.1934, „Gazeta Urzędowa Zarządu Miejskiego w Stoł. Król. Mieście Krakowie” 1934 nr 7, poz. 96.
Okólnik nr 75 z 3.10.1934, „Gazeta Urzędowa Zarządu Miejskiego w Stoł. Król. Mieście Krakowie” 1934 nr 10, poz. 101.
Okólnik nr 82 z 29.10.1934, „Gazeta Urzędowa Zarządu Miejskiego w Stoł. Król. Mieście Krakowie” 1934 nr 10, poz. 107.
Okólnik nr 84 z 6.11.1934, „Gazeta Urzędowa Zarządu Miejskiego w Stoł. Król. Mieście Krakowie” 1934 nr 11, poz. 112.
Okólnik nr 9 z 15.03.1938, „Gazeta Urzędowa Zarządu Miejskiego w Stoł. Król. Mieście Krakowie” 1938 nr 3, poz. 22.
Posiedzenie Rady Miejskiej Krakowa z 22.03.1938, „Gazeta Urzędowa Zarządu Miejskiego w Stoł. Król. Mieście Krakowie” 1938 nr 4, poz. 31.
Program inwestycyjny Stoł. Król. Miasta Krakowa na okres 1937/38–1943/44 r., Kraków 1938.
Protokół L. 5 z posiedzenia Rady Miejskiej z 26.03.1934. Przemówienie Prezydenta miasta, „Gazeta Urzędowa Zarządu Miejskiego w Stoł. Król. Mieście Krakowie” 1934 nr 3, poz. 36.
Protokół L. 8 z posiedzenia Rady Miejskiej z 4.06.1935, „Gazeta Urzędowa Zarządu Miejskiego w Stoł. Król. Mieście Krakowie” 1935 nr 6, poz. 65.
Protokół z pierwszego jawnego posiedzenia Tymcz. Rady Miejskiej z 9.07.1931, „Dziennik Rozporządzeń dla Stoł. Król. Miasta Krakowa” 1931 nr 7.
Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z 15.12.1933 w sprawie regulaminu wyborczego do zarządu miejskiego na obszarze województw: krakowskiego, lwowskiego, pomorskiego, poznańskiego, stanisławowskiego i tarnopolskiego, „Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej” 1933 nr 100, poz. 770.
Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 20 października 1933 r. w sprawie regulaminu wyborczego do rad miejskich na obszarze województw: krakowskiego, lwowskiego, stanisławowskiego i tarnopolskiego, „Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej” 1933 nr 83, poz. 607.
Rozwiązanie Rady Miejskiej, „Dziennik Rozporządzeń dla Stoł. Król. miasta Krakowa” 1931 nr 2.
Sprawa stanowiska III-go Wiceprezydenta stoł. król. miasta Krakowa, pos. z 4.06.1935 r., „Gazeta Urzędowa Zarządu Miejskiego w Stoł. Król. Mieście Krakowie” 1935 nr 6, poz. 65.
Sprawozdanie z I posiedzenia budżetowego Rady Miejskiej z 16.03.1937, „Gazeta Urzędowa Zarządu Miejskiego w Stoł. Król. Mieście Krakowie” 1937 nr 3, poz. 21.
Sprawozdanie z posiedzenia Rady Miejskiej 16.01.1939, „Gazeta Urzędowa Zarządu Miejskiego w Stoł. Król. Mieście Krakowie” 1939 nr 1, poz. 4.
Sprawozdanie z posiedzenia Rady Miejskiej 20.10.1937, „Gazeta Urzędowa Zarządu Miejskiego w Stoł. Król. Mieście Krakowie” 1937 nr 11, poz. 74.
Statut organizacyjny urzędów, wydziałów i biur Zarządu Miejskiego w stoł. król. m. Krakowie, „Gazeta Urzędowa Zarządu Miejskiego w Stoł. Król. Mieście Krakowie” 1934 nr 9, poz. 88.
Szwed R., Samorząd terytorialny w Polsce w latach 1918–1939. Wybór materiałów źródłowych. Częstochowa 2000.
Ustawa z dnia 23 marca 1933 r. o częściowej zmianie ustroju samorządu terytorjalnego, „Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej” 1933 nr 35, poz. 294.
Wybory do Rady Miejskiej w Krakowie, „Dziennik Rozporządzeń dla Stoł. Król. miasta Krakowa” 1933 nr 11, poz. 103.
Zarządzenie Prezydenta miasta z 16.11.1935, „Gazeta Urzędowa Zarządu Miejskiego w Stoł. Król. Mieście Krakowie” 1935 nr 11, poz. 95.
Zarządzenie Prezydenta miasta z 16.11.1935, „Gazeta Urzędowa Zarządu Miejskiego w Stoł. Król. Mieście Krakowie” 1936 nr 8, poz. 46.
Zarządzenie Prezydenta miasta z 18.01.1935, „Gazeta Urzędowa Zarządu Miejskiego w Stoł. Król. Mieście Krakowie” 1935 nr 1, poz. 3.
Zarządzenie Prezydenta miasta z 23.03.1935, „Gazeta Urzędowa Zarządu Miejskiego w Stoł. Król. Mieście Krakowie” 1935 nr 3, poz. 25.
Zarządzenie Prezydenta miasta z 30.01.1935, „Gazeta Urzędowa Zarządu Miejskiego w Stoł. Król. Mieście Krakowie” 1935 nr 1, poz. 1.
Zarządzenie o organizacji i zakresie działania Miejskiego Urzędu Kontroli wydał Kaplicki Prezydenta miasta z 30.01.1935, „Gazeta Urzędowa Zarządu Miejskiego w Stoł. Król. Mieście Krakowie” 1935 nr 1, poz. 2.
Zarządzenie Prezydenta miasta z 31.03.1935, „Gazeta Urzędowa Zarządu Miejskiego w Stoł. Król. Mieście Krakowie” 1935 nr 3, poz. 26s. 35–37.
Zarządzenie Zarządu Miejskiego w stoł. król. m. Krakowie z 14.12.1936, „Gazeta Urzędowa Zarządu Miejskiego w Stoł. Król. Mieście Krakowie” 1936 nr 12, poz. 78.
Zarządzenie Zarządu Miejskiego w stoł. król. m. Krakowie z 28.11.1936, „Gazeta Urzędowa Zarządu Miejskiego w Stoł. Król. Mieście Krakowie” 1936 nr 12, poz. 77.
Opracowania
Adamczyk E., Gospodarka komunalna miasta Krakowa w okresie II Rzeczypospolitej, Kraków 1997.
Adamczyk E., Samorząd Krakowa i jego władze, w: Dzieje Krakowa, t. 4: Kraków w latach 1918–1939, red. J. Bieniarzówna, J. Małecki, Kraków 1997, s. 51–77.
Andrasz-Mrożek M., Magistrat miasta Krakowa 1866–1914. Ustrój, kadra i mechanizmy zarządzania miastem, Kraków 2018.
Brzoza C., Kraków między wojnami. Kalendarium 28 X 1918–6 IX 1939, Kraków 1998.
Dobrowolski H., Samorząd miasta Krakowa, jego organizacja i kancelaria w l. 1914–1939, „Archeion” 23 (1954), s. 49–71.
Dr. A. L., Echa i nastroje przed i powyborcze, „Czas” z 17.12.1933, nr 289, s. 1.
Drobner B., Bezustanna walka, Warszawa 1962.
Gąsowski T., Władysław Belina-Prażmowski, Warszawa 2020.
Hapanowicz P., Karol Rolle (1871–1954). Prezydent Krakowa. Szkic do portretu, Kraków 2019.
Hapanowicz P., Prezydent Krakowa Mieczysław Kaplicki, Kraków 2023.
Historia administracji i myśli administracyjnej. Wybór źródeł, red. J. Malec, Kraków 2006.
Hubiak P., Belina i jego ułani, Kraków 2003.
Kraków czerwoną twierdzą!, „Naprzód” z 12.12.1933, nr 286, s. 1.
Langrod J. S., 3 lata samorządu Krakowa (1931–1933) na tle teorii prawa administracyjnego. Fakty i konkluzje, Kraków 1934.
Malec J., Malec D., Historia administracji i myśli administracyjnej, Kraków 2003.
Mroczka L., Krakowianie: szkice do portretu zbiorowego w dobie industrialnej transformacji 1890–1939, Kraków 1999.
Podróże p. prezesa Radzyńskiego, „Naprzód” z 11.06.1938, nr 160, s. 6.
Stus M., Pałac Larischa, Kraków 2015.
Witkowski W., Historia administracji w Polsce 1764–1989, Warszawa 2007.
Zwycięstwo Bezpartyjnego Bloku w Krakowie, „Czas”, wydanie nadzwyczajne z 11.12.1933.
Downloads
Published
Issue
Section
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.
The author declares that he or she has full copyright to the work, and such copyright it is not limited to the extent applicable to this declaration, that the article is an original work and that it does not infringe any third-party rights.
The author agrees to a free-of-charge, non-exclusive and non-restricted use of the work by Pontifical University of John Paul II in Krakow i.e.:
- to record and duplicate: make copies of the work by means of printing, reprography, magnetic or digital storage;
- to circulate the original or the copies of the work (disseminate, lend or lease the original or copies thereof, publicly display, screen or make the work publicly available so that everyone is able to access it at the time and in place they wish to do so);
- to include the work in a compilation;
- the Pontifical University of John Paul II in Krakow may grant sublicenses Creative Commons Acknowledgement of authorship-Non-commercial use-Without derivative work 3.0 Poland
The Pontifical University of John Paul II in Krakow makes the work available on the Platform Periodicals belonging to the University, according to the licence Creative Commons Acknowledgement of authorship-Non-commercial use-Without derivative work 3.0 Poland. Accordingly, the author authorises all interested parties to use the work on the following conditions:
- the author and the title of the work will be listed,
- the place of publication (name of the periodical and an Internet link to the originally published work),
- the work will be distributed in a non-commercial way,
- no derivative works will be created.
