The group of the National Armed Forces commanded by Jan Stefko nicknamed “The Revenge Taker” in years 1945–1946
DOI:
https://doi.org/10.15633/fhc.654Keywords:
Jan Stefko, the group of the National Armed Forces nicknamed “The Revenge Taker”, The District Office of Public Security, Communist governmentAbstract
After the end of the Second World War, thinking about the freedom and the sovereigin homeland made Jan Stefko to create the group of the NSZ. Its main cause was to stay against totalitarian and the communist regime. This group appeared in January 1946 in Golcowa and Domaradz in brzozowski district. Despite its short two month activity, its members attacked twenty four times, did a few disarmaments both of the police stations and the soldiers of the Polish Army. They also killed three persons connected with the Security Office. In this way they started fighting against the communist regime just at the beginning of its existance. However, this group was liguidated due to the pursuiting of the military operation in Przecław. Some of its members were killed or imprisoned for many years. The others, came out their activities. Jan Stefko experienced the fortune of many other leaders of Polish antycommunist guerrillas, however he was killed in autumn 1946.
References
AIPN Kr, sygn. 307.81, t. 1, Kozłowski Józef.
AIPN Kr, sygn. 307/81, t. 1, Akta podręczne dotyczące PUBP w Dębicy.
AIPN Kr, sygn. 307/81, t. 2, Akta w sprawie zbrodnicza działalność funkcjonariuszy PUBP Dębica.
AIPN Rz, sygn. 190/280, Noster Franciszek.
AIPN Rz, sygn. 043/421, Paulo Kazimierz.
AIPN Rz, sygn. 051/105, Dokumenty dotyczące Jana Stefko ps. „Mściciel”.
AIPN Rz, sygn. 180/1119/J, Dzięgiel Walenty.
AIPN Rz, sygn. 180/1600/J, Kosydar Stanisław.
AIPN Rz, sygn. 04/128, Sprawozdania z pracy PUBP Dębica za lata 1945–1949.
AIPN Rz, sygn. 0172/14/J, Charakterystyka nr 13 oddziału Narodowych Sił Zbrojnych (NSZ) pod dowództwem Stefko Jana ps. „Mściciel”.
AIPN Rz, sygn. 05/24, Charakterystyka nr 8 reakcyjnej bandy terrorystyczno-rabunkowej o zabarwieniu NSZ pod dowództwem Antoniego Żubryda „Zucha”.
AIPN Rz, sygn. 05/48, Charakterystyka nr 28 bandy terrorystyczno-rabunkowej pod dowództwem Aleksandra Rusina ps. „Rusal”.
AIPN Rz, sygn. 043/421, Sprawa agenturalno-poszukiwawcza kryptonim „Rozwiedziony” dotycząca Jana Stefko ps. „Mściciel”, dowódca oddziału NSZ, należał również do „Ognia”. Podejrzany o dokonanie morderstw, rozstrzelany w 1946 r.
APRz, sygn. 26, Starostwo Powiatowe w Dębicy; przestępczość ogólna i jej zwalczanie rok 1946.
Ludwik Różański (zebrane przez autora w 2014 roku).
Chmielowiec P., Urząd Bezpieczeństwa w Brzozowie 1944–1956. Rzeszów 2008.
Dereń B., Józef Kuraś, „Ogień”. Partyzant Podhala. Warszawa 2000.
Dębica. Zarys dziejów miasta i regionu. Pod red. J. Buszki, F. Kiryka. Kraków 1995.
Fornal P., Konspiracja akowska i poakowska w powiecie brzozowskim (1939–1949). Rzeszów 2010.
Jaśniak J., Trzej od „Mściciela”. „Katolik” R. [8]: 1989, nr 27, s. 10.
Piątek W., Dzieje parafii Siedliska Bogusz od XIV do XXI wieku. Tuchów 2010.
Stanaszek B., Sprawa agenturalna „Północ”, Represje UB wobec działaczy na pograniczu powiatów: jasielskiego, dębickiego i tarnowskiego. Brzostek 2009.
Surdej M., Oddział partyzancki Wojciecha Lisa 1941–1948. Rzeszów–Mielec 2009.
Syrek W., Przeciw brunatnemu i czerwonemu zniewoleniu. Józef Cieśla „Topór”. Krosno 2009.
Twarze bezpieki w Polsce południowo-wschodniej 1944–1990. Obsada stanowisk kierowniczych Urzędu Bezpieczeństwa i Służby Bezpieczeństwa. Informator personalny. Pod red. J. Izdebskiego, K. Kaczmarskiego, M. Krzysztofińskiego. Rzeszów 2007.
Zagórski A., Walka o niepodległy byt narodu polskiego. W: Dębica. Zarys dziejów miasta i regionu. Pod red. J. Buszki, F. Kiryka. Kraków 1995, s. 513–518.
Downloads
Published
Issue
Section
License
Copyright (c) 2014 Rafał Szczygieł
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 3.0 Unported License.
The author declares that he or she has full copyright to the work, and such copyright it is not limited to the extent applicable to this declaration, that the article is an original work and that it does not infringe any third-party rights.
The author agrees to a free-of-charge, non-exclusive and non-restricted use of the work by Pontifical University of John Paul II in Krakow i.e.:
- to record and duplicate: make copies of the work by means of printing, reprography, magnetic or digital storage;
- to circulate the original or the copies of the work (disseminate, lend or lease the original or copies thereof, publicly display, screen or make the work publicly available so that everyone is able to access it at the time and in place they wish to do so);
- to include the work in a compilation;
- the Pontifical University of John Paul II in Krakow may grant sublicenses Creative Commons Acknowledgement of authorship-Non-commercial use-Without derivative work 3.0 Poland
The Pontifical University of John Paul II in Krakow makes the work available on the Platform Periodicals belonging to the University, according to the licence Creative Commons Acknowledgement of authorship-Non-commercial use-Without derivative work 3.0 Poland. Accordingly, the author authorises all interested parties to use the work on the following conditions:
- the author and the title of the work will be listed,
- the place of publication (name of the periodical and an Internet link to the originally published work),
- the work will be distributed in a non-commercial way,
- no derivative works will be created.
