Fenomenologia postaci. Z inspiracji Hansa Ursa von Balthasara
DOI:
https://doi.org/10.15633/lie.60204Słowa kluczowe:
filozofia nowożytna, fenomenologia, postać, forma, idea, piękno, H. U. von Balthasar, J. W. GoetheAbstrakt
Pojęcie postaci (formy) wywodzi się pierwotnie ze świata myśli greckiej, który stworzył pojęcia eidos (wskazujące zarówno na obraz, jak i na ideę) i morphe (określające przede wszystkim postać). Zostały one przejęte z jednej strony ze świata życia organicznego, z drugiej zaś ze świata myśli i twórczości techniczno-artystycznej oraz (jeśli można tak powiedzieć) przeniesione i w sposób uszlachetniony przeznaczone do użytku filozoficznego. Pojęcie formy (postaci) zdominowało jednak nie tylko myśl grecką, lecz w takim samym stopniu również średniowieczną, gdzie wywoływało wyobrażenie czegoś pełnego, doskonałego, określającego. W filozofii nowożytnej pojęcie postaci w świecie życia organicznego pojawia się w myśli J. W. Goethego oraz w myśli filozoficzno-teologicznej H. U. von Balthasara. Pojęcie postaci, która z każdej strony wydaje się inna, a jednocześnie cały czas promieniuje pełnym światłem bytu, może stanowić wprowadzenie nie tylko do rozumienia człowieka, zwierząt czy roślin, ale do świata różnorodności postrzegania tej samej rzeczywistości. Na czym ono polega? Przede wszystkim, w przeciwieństwie do krytycznego spojrzenia Kanta czy analitycznego nauk przyrodniczych, na spojrzeniu syntetycznym i umiejętności dostrzegania żywej postaci. Piękno ukazuje się w świecie w widocznych formach i daje się nam przede wszystkim w tajemnicy postaci lub obrazu. Tylko postać rości sobie prawo do pełnego imienia piękna i jest miejscem, w którym ukazuje się blask piękna odwiecznego.
Bibliografia
Balthasar H. U. von, Apokalypse der deutschen Seele. Studien zu einer Lehre von letzten Haltungen, Bd. 1: Der deutsche Idealismus (1937). Studienausgabe der frühen Schriften unter der Leitung von Alois M. Haas, Freiburg 1998.
Balthasar H. U. von, Chwała. Estetyka teologiczna, t. 1: Kontemplacja postaci, tłum. E. Marszał, J. Zakrzewski, Kraków 2008.
Balthasar H. U. von, Chwała. Estetyka teologiczna, t. 3/1: Metafizyka, cz. 2: Nowożytność, tłum. L. Łysień, Kraków 2013.
Balthasar H. U. von, Duch chrześcijański, tłum. Z. Włodkowa, Paris 1976.
Balthasar H. U. von, Duch i ogień. Rozmowa Michaela Albusa z Hansem Ursem von Balthasarem, w: H. U. von Balthasar, O moim dziele, tłum. M. Urban, Kraków 2004, s. 85–107.
Balthasar H. U. von, O moim dziele, tłum. M. Urban, Kraków 2004.
Balthasar H. U. von, Origenes. Geist und Feuer. Ein Aufbau aus seinen Werken, Salzburg 1938.
Balthasar H. U. von, O zadaniach filozofii katolickiej w czasach współczesnych, tłum. M. Urban, Kraków 2003.
Balthasar H. U. von, Podziękowanie laureata Nagrody im. Wolfganga Amadeusza Mozarta wygłoszone 22 maja 1987 roku w Innsbrucku, w: E. Guerriero, Hans Urs von Balthasar. Monografia, tłum. M. Rodkiewicz, Kraków 2004, s. 396–401.
Balthasar H. U. von, Prawda jest symfoniczna, tłum. I. Bokwa, Poznań 1998.
Disse J., Metaphysik der Singularität. Eine Hinführung am Leitfaden der Philosophie Hans Urs von Balthasars, Wien 1996.
Goethe J. W., Jedno i wszystko, tłum. J. Gamska-Łempicka, w: J. W. Goethe, Wybór poezji, opr. Z. Ciechanowska, Wrocław 1955, s. 298.
Goethe J. W., Metamorfoza zwierząt, tłum. Z. Ciechanowska, w: Wybór poezji, opr. Z. Ciechanowska, Wrocław 1955, s. 310–314.
Goethe J. W., Wolkengestalt nach Howard, w: Zur Naturwissenschaft überhaupt, besonders zur Morphologie: Erfahrung, Betrachtung, Folgerung, durch Lebens ereignisse verbunden, Bd. 1, H. 3, Stuttgart–Tübingen 1820, s. 97–123.
Węgrzecki A., Prawda człowieka a spotkanie, w: A. Węgrzecki, Wokół filozofii spotkania, Kraków 2014, s. 175–183.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
W kwestii praw autorskich obowiązują następujące zasady:
1. Twórca oświadcza, że służą mu prawa autorskie do utworu i że nie są ograniczone w zakresie objętym niniejszym oświadczeniem oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza praw autorskich innych osób.
2. Twórca zezwala Uniwersytetowi Papieskiemu Jana Pawła II w Krakowie na nieodpłatne, niewyłączne i nieograniczone w czasie korzystanie z utworu, to jest:
- utrwalanie i zwielokrotnianie: wytwarzanie egzemplarzy utworu techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
- obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono (wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy, publiczne wystawienie, wyświetlenie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym);
- włączenie utworu w skład utworu zbiorowego;
- udzielanie przez Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie sublicencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0)
3. Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie udostępnia utwór na Platformie Czasopism należącej do uczelni, na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0). Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu pod następującymi warunkami:
- zostanie podany autor i tytuł utworu,
- zostanie podane miejsce publikacji (tytuł czasopisma i adres internetowy do oryginalnie opublikowanego utworu).
