The concept of freedom in the thought of St. Augustine

Abstrakt

W artykule omówiono argumentację św. Augustyna na rzecz istnienia wolnej woli oraz jej konteksty teologiczne w odniesieniu do natury ludzkiej. Biskup Hippony odwołuje się do dzieł filozoficznych Platona i Plotyna oraz tekstów z Nowego Testamentu, a uzasadniając istnienie wolnej woli wskazuje na bezpośrednią świadomość człowieka. Augustyn był głęboko przekonany, że to wewnętrzne działanie jest niezbędne do wartościowania, a tym samym do osądu moralnego wynikającego z wyboru między dobrem a złem. Bez wolnej woli człowiek nie byłby sobą, jest ona warunkiem człowieczeństwa i fundamentem odpowiedzialności. W swoich pismach autor odróżniał wolność od autonomii i samostanowienia; niezależne akty woli są ontologiczną cechą istoty ludzkiej. Wierzył, że ostatecznym źródłem wewnętrznej wolności człowieka jest Bóg. Augustyn był również świadomy, że ludzka wolność jest niedoskonała, co przejawia się w dylematach etycznych związanych z podejmowaniem decyzji. Ludzka wolność nigdy nie jest absolutna, co wynika z upadłej natury człowieka, którą Bóg obdarzył łaską dobroci w postaci daru wolnej woli. Wynikało to między innymi z odrzucenia przez Augustyna koncepcji łaski zaproponowanej przez Pelagiusza, który zaprzeczał jej nadprzyrodzonemu charakterowi, twierdząc, że jest ona udzielana według zasług. Wielu uczonych próbowało zinterpretować kwestię wpływu łaski na ludzką wolę. Ich wypowiedzi wydają się popierać wniosek, w świetle którego wolność woli nie jest zniesiona z powodu działania łaski.