„Rozeznawanie duchów” (διάκρισις) według św. Doroteusza z Gazy (505–560/580)

Abstrakt

Opis ojcostwa duchowego z jego naczelną władzą „rozeznawania duchów”, jaki znajdujemy w tekstach św. Doroteusza z monasteru Thawatha pod Gazą, nie prowadził do absolutyzowania tej ascetycznej władzy. Przewodnictwo duchowe ojca nie znosiło odpowiedzialności indywidualnego ucznia. Duchowa władza rozeznawania reprezentowana przez ojca duchowego winna dopomóc uczniowi we właściwym kształtowaniu sumienia i wspomagać go w samym procesie rozpoznawania tego, co się Bogu podoba. Rady ojca duchowego, jakie następowały po „ujawnianiu myśli” przez ucznia, miały pomóc temu uczniowi w stanowczym odrzuceniu złych myśli. Poprzez stopniowe wyrzekanie się własnej woli, oparte na duchowym posłuszeństwie ojcu duchowemu jako przewodnikowi w wierze, mnisi z Thawatha stopniowo wyrywali się spod władzy namiętności. Znamienne są również warunki postulowane przez Doroteusza jako konieczne dla samego rozeznawania: łagodność i pokora, odrzucenie postawy samousprawiedliwienia się i przyjęcie skruchy oraz ustawiczna walka z namiętnościami. Postawy te winny się kształtować nie tylko u mnichów, ale i u każdego, kto „przez najpokorniejsze życie stara się jednoczyć z Bogiem”.