Kobiety w misji ewangelizacyjnej pierwotnej wspólnoty chrześcijańskiej
DOI:
https://doi.org/10.15633/ps.27101Słowa kluczowe:
pierwotny Kościół, Kobiety w Kościele, diakonise, dziewice, instytucja wdów, Kościół domowyAbstrakt
Pozycja kobiet w rodzącym się pierwotnym Kościele została ukształtowana przez naukę Ewangelii i środowisko kulturowo-społeczne Bliskiego Wschodu. Jezus budując pierwotną wspólnotę wiary oparł się na symbolicznym gronie dwunastu apostołów, ale wraz z gronem uczniów wędrowały również kobiety, które stały się pierwszymi zwiastunami Jego zmartwychwstania. Pierwotne chrześcijaństwo przezwyciężało ówczesne podziały społeczne i kulturowe. Chrzest otwierał wszystkim w jednakowy sposób drogę zbawienia. Zarówno dla niewolnika i wolnego człowieka, Żyda i poganina, kobiety i mężczyzny wejście do wspólnoty Kościoła było identyczne. W pierwotnym Kościele kobiety uzupełniały misję ewangelizacyjną mężczyzn, poprzez instytucję wdów, posługę diakońską, czy zarządzanie Kościołem domowym. W jakimś stopniu dla misji Kościoła ułatwieniem były przemiany zachodzące w społeczeństwie grecko-rzymskim. Pojawiająca się niezależność materialna kobiet pozwalała im również bardziej zaangażować się w misję Kościoła. Pomostem do nowej roli kobiet w pierwotnym Kościele mogła być wspólnota esseńska być może wzorowana na ruchu pitagorejskim. Z dużym prawdopodobieństwem dom Marty, Marii i Łazarza kształtowany był wokół wielkiego umiłowania studiowania tekstów świętych, co umożliwiało kobietom szersze poznanie ówczesnej refleksji teologicznej. Kościół nadał nowe znaczenie idei dziewictwa, które otwierało się na relacje z Bogiem i posługę we wspólnocie. Niestety zarówno judaizm w wersji faryzejskiej jak i nasilający się wpływ ruchów gnostyckich doprowadził do ograniczenia pozycji kobiet w niektórych kręgach pierwotnego Kościoła. Niemniej jednak pierwotny Kościół wprowadził kobiety do wielu misji ewangelizacyjnych, w szczególności w dziedzinie nauczania, posługi charytatywnej i modlitewnej.
Bibliografia
Abrahamsen V., Kobiety, w: Słownik wiedzy biblijnej, red. B. M. Metzger, M. D. Coogan, Warszawa 1996, s. 308–312.
Achtemeier E., Kobiety, w: Słownik wiedzy biblijnej, red. B. M. Metzger, M. D. Coogan, Warszawa 1996, s. 299–301.
Achtemaier P. J., Marek, w: Encyklopedia biblijna, red. P. J. Achtemaier, Warszawa 1999, s. 718.
Adamiak E., Kobiety w Biblii. Nowy Testament, Warszawa 2010.
Amusin J. D., Rękopisy znad Morza Martwego, tłum. C. Kunderewicz, Warszawa 1963.
Angela A., Jeden dzień w starożytnym Rzymie. Życie powszednie, sekrety, ciekawostki, tłum. A. Pawłowska-Zampiano, Warszawa 2018.
Bosak P. C., Encyklopedia wszystkich postaci biblijnych, t. 1–2, Kraków 2021.
Bosak P. C., Leksykon wszystkich postaci biblijnych, Kraków 2015.
Bosak P. C., Postacie Biblii. Słownik — konkordancja, t. 1, Poznań 1999.
Bosak P. C., Postacie Biblii. Słownik — konkordancja, t. 3 (E–G), Pelplin 2005.
Bosak P. C., Słownik — konkordancja osób Nowego Testamentu, Poznań 1991.
Brownrigg R., Wszystkie postacie Nowego Testamentu, Warszawa 2003.
Campbell J., Zwoje znad Morza Martwego rozszyfrowane. Nieznana historia Biblii, judaizmu i chrześcijaństwa, tłum. A. Kowalska, Warszawa 2001.
Cary M., Scullard H. H., Dzieje Rzymu, t. 2, tłum. J. Schwakopf, Warszawa 1992.
Copleston F., Historia filozofii, t. 1: Grecja i Rzym, tłum. H. Bednarek, Warszawa 2004.
Daniélou J., Teologia judeochrześcijańska, tłum. S. Basista, Kraków 2002.
Dąbrowski E., Glosy i odkrycia biblijne, Warszawa 1954.
Dzieje Piotra — męczeństwo, w: Apokryfy Nowego Testamentu. Apostołowie, cz. 1, 30–41, red. M. Starowieyski, Kraków 2007, s. 516–524.
Flawiusz J., Antiquitates Juadicae = Dawne dzieje Izraela, tłum. Z. Kubiak, J. Radożycki, Poznań–Warszawa–Lublin 1962.
Flawiusz J., Wojna żydowska, tłum. J. Radożycki, Poznań 1980.
Fitzmyer J. A., 101 pytań o Qumran, tłum. T. Fiza, Kraków 1997.
Garland R., Jak przeżyć w starożytnej Grecji, tłum. J. Szkudliński, Poznań 2022.
Homa K., Szaweł z Tarsu, Kraków 2003.
Jonas H., Religia gnozy, tłum. M. Klimowicz, Kryspinów 1994.
Karczewski M., „Zaiste przyjdę niebawem” (Ap 22, 20). Kilka refleksji nad eschatologią Apokalipsy św. Jana, „Studia Nauk Teologicznych” 16 (2021), s. 215–232.
Keener C. S., Komentarz historyczno-kulturowy do Nowego Testamentu, Warszawa 2000.
Kirk G. S., Raven, J. E., Schfield M., Filozofia przedsokratejska, tłum. J. Lang, Poznań 1999.
Klemens Aleksandryjski, Kobierce (Stromata), tłum. J. Niemirska-Pliszczyńska, Warszawa 1994.
Koleff-Pracka J., Kobieta, w: Religia. Encyklopedia PWN, t. 5, red. T. Gadacz, B. Milerski, Warszawa 2002, s. 481–487.
Nyk P., Diakońskie posługiwanie kobiet w świadectwie Nowego Testamentu, „Verbum Vitae” 19 (2011), s. 177–204.
Maier J., Między Starym i Nowym Testamentem, tłum. E. Marszał, J. Zakrzewski, Kraków 2002.
Marciniak K., Mitologia grecka i rzymska. Spotkania ponad czasem, Warszawa 2021.
Markowska W., Mity Greków i Rzymian, Warszawa 2002.
Martini C. M., Maria Magdalena nasza droga do Jezusa, tłum. W. Szymona, Kraków 2019.
Marzotto D., Piotr i Magdalena. Ewangelia na dwa głosy, Kraków 2016.
Meinardus O. F. A., The Historic Coptic Churches of Cairo, Cairo 1994.
Michalik M. B., Żmigrodzka-Wolska M., Kronika kobiet, Warszawa 1993.
Muchowski P., Rękopisy znad Morza Martwego Qumran — Wadi Murabba‘at — Masada, Kraków 1996.
Muszytowska D., Żona zbawiająca męża (1 Kor 7, 16)?, „Verbum Vitae” 19 (2011), s. 149–176.
Pietruczak K., Kobieta w przestrzeni scenicznej, kobieta w przestrzeni publicznej. O tragicznej konwencji jako elemencie kreowania ideału i antyideału kobiety w Atenach V w. p.n.e., w: Ideał i antyideał kobiety w literaturze greckiej i rzymskiej, red. A. Marchewka, Gdańsk 2018, s. 41–51.
Pilarz K., Rodzina w Qumran. Przegląd koncepcji występujących w parabiblijnych zwojach znad Morza Martwego, w: Qumran pomiędzy Starym a Nowym Prawem, red. H. Drawnel, A. Piwowar, Lublin 2009, s. 161–184 (Analecta Biblica Lublinensia, 2).
Platon, Państwo, tłum. Witwicki, Kęty 2003.
Pliniusz Starszy, Historia naturalna, tłum. T. Zawadzki, Wrocław 1961.
Quispel G., Gnoza, Warszawa 1988.
Rączka J., Czy legendę Tekli ocenzurowano? Świadectwo Tertuliana o apokryficznych Dziejach Pawła (De baptismo 17, 5), „U Schyłku Starożytności. Studia Źródłoznawcze” 10 (2011), s. 111–130.
Reale G., Historia filozofii starożytnej, t. 1: Od początków do Sokratesa, tłum. E. I. Zieliński, Lublin 2000.
Reale G., Myśl starożytna, tłum. E. I. Zieliński, Lublin 2003.
Redfield J., Człowiek i życie domowe, w: Człowiek Grecji, red. J. P. Vernant, tłum. P. Bravo, Ł. Niesiołowski-Spanò, Warszawa 2000, s. 181–220.
Roetzel C. J., List do Rzymian, w: Encyklopedia Biblijna, red. P. J. Achtemeier, Warszawa 1999, s. 684–688.
Romaniuk K., Uczniowie i współpracownicy świętego Pawła, Kraków 2008.
Rosik. M., Kobieta w życiu religijnym starożytnej Palestyny, w: Kobiety w czasach biblijnych, Łódź 2008.
Rudolph K., Gnoza, Kraków 2003.
Saweyr D. F., Kobiety i religie w początkach naszej ery, Wrocław 1999.
Schumacher L., Niewolnictwo antyczne. Dzień powszedni i los niewolnych, tłum. B. Mrozewicz, Poznań 2005.
Shanks H., Tajemnica zwojów znad Morza Martwego, tłum. O. Zienkiewicz, Warszawa 2002.
Słownik tła Biblii, red. J. I. Packer, M. C. Tenney, tłum. Z. Kościuk, Warszawa 2007.
Stegeman H., Esseńczycy z Qumran, Jan Chrzciciel i Jezus, tłum. Z. Małecki, A. Tronina, Kraków–Mogilany 2002.
Szczepanowska B., Moda w Biblii. Odzież, obuwie, nakrycia głowy, fryzury oraz kosmetyki i ozdoby, Kraków 2011.
Szymik S., Małżeństwo i rodzina w Biblii, w: Życie społeczne w Biblii, red. G. Witaszek, Lublin 1998, s. 203–225.
VanderKam J. C., Manuskrypty znad Morza Martwego, tłum. R. Gromacka, Warszawa 1996.
VanderKam J. C., Wprowadzenie do wczesnego judaizmu, tłum. P. Krupczyński, Warszawa 2006.
Vaux R. de, Manuskrypty z Qumran i archeologia, w: Studia Biblijne i Archeologiczne, Poznań–Warszawa–Lublin 1962, s. 201–223.
De Vries S. P., Obrzędy i symbole Żydów, tłum. A. Borowski, Kraków 1999.
Taylor J. E., John the Baptist Within Second Temple Judaism, London 1997.
Tertulian, Ad nationes, w: Ante-Nicene Christian Library: Translation of the Writings of the Fathers down to AD 325, eds. A. Roberts, J. Donaldson, Edinburgh 1867–1872.
Tronina A., Księga Kapłańska, Częstochowa 2006 (Nowy Komentarz Biblijny. Stary Testament, 3).
Tworuschaka M. i U., Islam. Mały słownik, tłum. J. Marzęcki, Warszawa 1995.
White S. A., Kobiety, w: Słownik wiedzy biblijnej, red. B. M. Metzger, M. D. Coogan, Warszawa 1996, s. 301–308.
Yamasaki G., John the Baptist in Life and Death. Audience-Oriented Criticism of Matthew’s Narrative, Sheffield 1998 (Journal for the Study of the New Testament. Supplement Series, 167).
Zamarovský V., Bogowie i herosi mitologii greckiej i rzymskiej, tłum. J. Illg, L. Spyrka, J. Wania, Warszawa 2003.
Załęski J., Obraz kobiety w listach Nowego Testamentu, Ząbki 2005.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Twórca oświadcza, że przysługują mu prawa autorskie do utworu i że nie są ograniczone w zakresie objętym niniejszym oświadczeniem oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza praw autorskich innych osób.
Twórca zezwala Uniwersytetowi Papieskiemu Jana Pawła II w Krakowie na nieodpłatne, niewyłączne i nieograniczone w czasie korzystanie z utworu, to jest:
- utrwalanie i zwielokrotnianie: wytwarzanie egzemplarzy utworu techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
- obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono (wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy, publiczne wystawienie, wyświetlenie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym);
- włączenie utworu w skład utworu zbiorowego;
- udzielanie przez Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie sublicencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0)
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie udostępnia utwór na Platformie Czasopism należącej do uczelni, na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0). Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu pod następującymi warunkami:
- zostanie podany autor i tytuł utworu,
- zostanie podane miejsce publikacji (tytuł czasopisma i identyfikator DOI oryginalnie opublikowanego utworu).
