The manuscript „Hartker“ (CH-SGs 390/391 – a brilliant instruction of rhetorics serving for liturgical theology

Authors

  • Franz Karl Praßl Pontificio Istituto di Musica Sacra, Rzym

DOI:

https://doi.org/10.15633/pms.3491

Keywords:

cantillation, music interpretation of biblical texts, St. Gallen, rhetorics, Hartker, antiphoner, liturgical theology, aggiornamento

Abstract

Liturgical music in the first millennium was first of all cantillation, reciting liturgical texts with musical formulae and phrases to express structure and meanings of a text. With the means of spoken language a cantor had to give all informations of reading or prayer. Two elements are basic for a good recitation: Accent and articulation. All the types of cadences are acoustic punctuation marks. The oldest neumes had to serve for these rules of language. The monk Hartker was according to the tradition the scribe of a prominent antiphoner about the year 1000. In reality this manuscript had four main scribes and a lot of additional hands. All of them have followed the principle of expressing liturgical theology by means of music like accent and articulation. The examples presented show, how the scribes have understood the texts, which words in an antiphon served as key words, which theological aspects were important for them. This is a school of prayer according to the principle of logiké latreia, praying with intellect and spirit and emotion. Hartker is the aggiornamento of the bible in the 10th century.

Author Biography

  • Franz Karl Praßl, Pontificio Istituto di Musica Sacra, Rzym
    Franz Karl Praßl – jest założycielem i dyrektorem artystycznym Grazer Choralschola, studiował teologię, muzykę sakralną (dyrygenturę chóralną z K. E. Hofmann, dyrygenturę z M. Horvath) w Graz. Pogłębienie chorału spowodowało pracę ze znakomitościami, takimi jak: G. Joppich, L. Augustoni czy J. B. Göschl. Między 1982 a 1992 rokiem był organistą katedralnym w Klagenfurcie, od 1982 do 1989 referentem ds. muzyki sakralnej diecezji Gurk. Od 1989 jest profesorem Uniwersytetu w Graz, od 1995 do 2000 dyrektorem Departamentu Muzyki Sakralnej tego uniwersytetu, w latach 2000–2003 był dziekanem studiów. Jest również członkiem grupy badaczy Cantus planus oraz członkiem Zarządu Głównego AISCGre. Autor publikacji naukowych dotyczących historii liturgii oraz śpiewu gregoriańskiego w Austrii z XII wieku.

References

Abbatia Sanctae Mariae de Pratalea, Liber Antiphonarius pro diurnis horis Liturgiae horarum monasticae schema B, t. 1, De Tempore, Teolo 2017.

Agustoni L., Göschl J. B., Einführung in die Interpretation des Gregorianischen Chorals, t. 1, Regensburg 1987, s. 97–134.

Angenendt A., Geschichte der Religiosität im Mittelalter, Darmstadt 1997.

Antiphonae et Responsoria pro diurnis horis restituta et ornata neumis Sangallensibus praesertim

Antiphonarii 390–391, quod dicitur, Hartkerii. (Liturgia Horarum secundum Ordinem

Cantus Officii anno MMXV a Sacra Congregatione de Cultu Divino et Disciplina

Sacramentorum editum), t. 1, Tempus Adventus et Nativitatis, t. 2, Tempus Quadragesimae,

Sacrum Triduum Paschale, Tempus Paschale, Verona 2016–2017.

Antiphonale Monasticum [= Liber Antiphonarius pro diurnis Horis], t. 1–3, Solesmes

–2007.

Boethius, De institutione arithmetica libri duo, De institutione musica libri quinque, ed.

G. Friedlein, Leipzig 1867.

Cantor and Cantorial music. The New Encyclopedia of Judaism, ed. G. Wigoder, F. Skolnik,

S. Himelstein, New York 2002.

Dobszay L., Tätigkeitsbereich und Ausbildung – historische Modelle des Kirchenmusikerberufes,

„Singende Kirche” 54 (2007), s. 14–18.

Franz A., Die Tagzeitenliturgie der Mailänder Kirche im 4. Jahrhundert. Ein Beitrag zur

Geschichte des Kathedraloffiziums im Westen, „ALw” 34 (1992), s. 23–83.

Graduale Novum, editio magis critica iuxta SC 117, t. 1, De Dominicis et Festis, t. 2. De

Feriis et Sanctis, Regensburg 2011–2018.

Hiley D., Western Plainchant. A Handbook, Oxford 1993, s. 46–68, www.epub.uni-regensburg.

de/25558/1/ubr12760_ocr.pdf (20.11.2018).

Kurzschenkel W., Die theologische Bestimmung der Musik, Trier 1971.

Medieval Cantors and Their Craft. Music, Liturgy and the Shaping of History, ed. K. A.-M.

Bugyis, A. B. Kraebel, Margot Fassler, York 2017, s. 800–1500.

Pouderoijen K., de Loos I., Wer ist Hartker? Die Entstehung des Hartkerischen Antiphonars,

„BzG” 47(2007), s. 67–86.

Praßl F. K., Muss Hartker Vergleiche fürchten? Zur Notation einer Sammelhandschrift des 10.

Jh. aus St. Alban, Mainz, heute Wien ÖNB codex latinus 1888, „BzG 59/60” (2015),

s. 203–219.

Praßl F. K., Scriptor Interpres. Von Neumenschreibern und ihren Eigenheiten „BzG” 37 (2004),

s. 55–72, 60–61.

Rankin S., Vor Sankt Gallen: Klänge einfangen – Notationen gestalten – Musik aufschreiben

zwischen 800 und 900, BzG 65/66 (2018), s. 47–68, 64n.

Schmid B., Deutscher Liturgiegesang, w: Musik im Gottesdienst, ed. H. Musch, t. 1, Regensburg

, s. 357–520, 403.

Totzke I., Dir singen wir. Beiträge zur Musik der Ostkirche, St. Ottilien 1992.

Źródła internetowe

www.e-codices.unifr.ch/de/list/csg/Shelfmark (30.11.2018).

Downloads

Published

2019-12-31

Issue

Section

Artykuły i rozprawy

Similar Articles

1-10 of 148

You may also start an advanced similarity search for this article.