Influence of Moral Values and Norms on the Accumulation of Social Capital – Activity of Ignacy Tokarczuk, a Bishop of the Diocese of Przemyśl
DOI:
https://doi.org/10.15633/sts.3869Słowa kluczowe:
wartości, normy moralne, kapitał społeczny, więzi społeczne, współdziałanie, zaufanieAbstrakt
Celem badań analitycznych zrealizowanych w oparciu o źródła zastane było ustalenie korelacji między aktywnością abp Ignacego Tokarczuka polegającą na recepcji wartości i norm moralnych w życiu społecznym a rozwojem kapitału społecznego w diecezji przemyskiej. Przedsięwzięcia inicjowane przez duchownego, w których szczególną uwagę zwracał na zachowywanie prawa moralnego pozytywnie wpływały na więzi społeczne, gęstość sieci powiązań oraz na wzrost zaufania społecznego. Przekonanie o przewidywalnym zachowaniu partnerów w trakcie współdziałania, a także kierowanie się uznawanymi wspólnie wartościami i normami moralnymi sprzyjało rozwojowi aktywności stowarzyszeniowej, a także dynamizowało prace zespołowe. Siły poszczególnych jednostek połączone dzięki kooperacji pozwalały z większą skutecznością realizować zadania mające na celu dobro wspólne społeczności lokalnych. Efekty współdziałania były pożyteczne zarówno dla wspólnot religijnych, jak i społeczności świeckich. Dynamicznie rozwijał się ruch budownictwa sakralnego, zwiększała się aktywność stowarzyszeniowa oraz wzrastał poziom religijności. Ożywieniu ulegała również aktywność antykomunistycznych organizacji niepodległościowych, domagających się demokratyzacji życia społecznego. Wskazywane i wdrażane przez Tokarczuka uniwersalne wartości oraz normy moralne dawały postawy aksjologiczne pod budowę społeczeństwa obywatelskiego.Bibliografia
Printed sources
Account of Abp. Alfons Nosol, in: Non omnis morial. Arcybiskup Ignacy Tokarczuk we wspomnieniach, ed. M. Krzysztofiński, Rzeszów 2016, pp. 261–264.
Account of Abp. Tadeusz Gocłowski, in: Non omnis morial. Arcybiskup Ignacy Tokarczuk we wspomnieniach, ed. M. Krzysztofiński, Rzeszów 2016, pp. 155–157.
Account of Andrzej Czuma, in: Non omnis morial. Arcybiskup Ignacy Tokarczuk we wspomnieniach, ed. M. Krzysztofiński, Rzeszów 2016, pp. 83–87.
Schematyzm diecezji przemyskiej 1990, Przemyśl 1991.
Tokarczuk I., Kazania pasterskie 1966–1992, Przemyśl 1992.
Tokarczuk I., Miłość jest sprawą najważniejszą, „Niedziela” 28 1985, no. 51–52, pp. 1, 7.
Tokarczuk I., Myśl o kryzysie kultury, „Wiadomości Polskiej Myśli Katolickiej. Czyn Katolicki” 41 (1990), no. 2, pp. 9–12.
Tokarczuk I., Nie bądźmy bierni, „Nowiny” 1993, no. 75, p. 4.
Tokarczuk I., Problemy społeczne w świetle Ewangelii, „Niedziela” 32 (1989), no. 31, pp. 1, 4–5.
Wywiad z bpem Edwardem Frankowskim, in: I. Tokarczuk, Z przemyskiej „twierdzy”, ed. L. Żbikowska, part 1, Marki-Struga 1999, pp. 36–48.
Elaborations:
Bartelski A.S., Kapitał społeczny a dobro publiczne, in: Kapitał społeczny – interpretacje, impresje, operacjonalizacja, eds. M. Klimowicz, W. Bokajło, Warszawa 2010, pp. 97–112.
Bartkowski J., Tradycja i polityka. Wpływ tradycji kulturowych polskich regionów na współczesne zachowania społeczne i polityczne, Warszawa 2003.
Bełch K., Dynamika przemian zachowań religijno-moralnych katolików w warunkach tworzenia nowych parafii. Studium socjologiczne na przykładzie diecezji przemyskiej w latach 1966-1985, Przemyśl 1990.
Bełch K., Strategie duszpasterskie arcybiskupa Ignacego Tokarczuka, in: Arcybiskup Ignacy Tokarczuk w oczach społeczeństwa, ed. J. Zimny, Sandomierz 2003, pp. 217–228.
Bokajło W., Amerykańskie korzenie kapitału społecznego, in: Kapitał społeczny – interpretacje, impresje, operacjonalizacja, eds. M. Klimowicz, W. Bokajło, Warszawa 2010, pp. 19–42.
Bourdieu P., The Forms of Capital, in: Handbook of Theory and Research for the Sociology of Education, J. Richardson (ed.), New York 1986.
Bourdieu P., Wacquant L.J.D., An Invitation to Reflexive Sociology, Chicago 1992.
Coleman J. S., Foundations of social theory, London 1990.
Czapski J., Kapitał społeczny, in: Diagnoza Społeczna 2007. Warunki i jakość życia Polaków, eds. J. Czapiński, T. Panek, Warszawa 2007, pp. 257–267.
Draus J., Arcybiskup Ignacy Tokarczuk a opór społeczny w diecezji przemyskiej, „Studia Rzeszowskie” 2003, no. 10, pp. 109–116.
Dudzińska H., Pierwsi arcybiskupi przemyscy, „Przegląd Kolbuszowski” 1993, no. 19, pp. 10–11.
Działek J., Kapitał społeczny jako czynnik rozwoju gospodarczego w skali regionalnej i lokalnej w Polsce, Kraków 2011.
Dzwończyk J., Koncepcja kapitału negatywnego i próba jej użycia do analizy jednostka – społeczeństw – państwo w III RP, in; Kapitał społeczny – interpretacje, impresje, operacjonalizacja, eds. M. Klimowicz, W. Bokajło, Warszawa 2010, pp. 223–236.
Garbacz A., Działalność duszpastersko-społeczna arcybiskupa Ignacego Tokarczuka, Rzeszów 2006.
Goszczyński W., Uwarunkowania procesu wzmacniania kapitału społecznego, in: Kapitał społeczny – interpretacje, impresje, operacjonalizacja, eds. M. Klimowicz, W. Bokajło, Warszawa 2010, pp. 203–222.
Fukuyama F., Social capital, in: Culture matters, eds. L.E. Harrison, S.P. Huntington, New York, 2001.
Fukuyama F., Trust. The Social Virtues and The Creation of Prosperity, New York 1995.
Herbst J., Kraina nieufności: kapitał społeczny, rozwój gospodarczy i sprawność instytucji publicznych w polskiej literaturze akademickiej, in: Szafarze darów europejskich. Kapitał społeczny a realizacja polityki regionalnej w polskich województwach, Warszawa 2008, pp. 20–53.
Herbst J., Swianiewicz P., Kapitał społeczny Dolnego Śląska i Małopolski na tle ogólnopolskiego zróżnicowania regionalnego, in: Szafarze darów europejskich. Kapitał społeczny a realizacja polityki regionalnej w polskich województwach, Warszawa 2008, pp. 54–124.
Jedynak W., Wpływ budownictwa sakralnego na zmiany zachowań religijno-moralnych katolików w diecezji przemyskiej, „Społeczeństwa i Rodzina” 2010, no. 23, pp. 8–22.
Klimowicz M., Kapitał społeczny. Zagadnienia metodologiczne, in: Kapitał społeczny – interpretacje, impresje, operacjonalizacja, eds. M. Klimowicz, W. Bokajło, Warszawa 2010, pp. 43-52.
Klus J., Trwamy. Serwis Informacyjny. Wydanie okolicznościowe „Serwisu Informacyjnego” Zarządu Regionu NSZZ „Solidarność” w Rzeszowie poświęcone XV rocznicy podpisania Porozumień Rzeszowsko-Ustrzyckich 19.02.1981 – 19.02.1996, p. 2.
Kotarski H., Kapitał ludzki i kapitał społeczny a rozwój województwa podkarpackiego, Rzeszów 2013.
Krzysztofiński M., Arcybiskup Ignacy Tokarczuk 1918–2020 metropolita przemyski obrządku łacińskiego, Rzeszów-Warszawa 2019.
Legutko R., Polska, Polacy i suwerenność, Kraków 2014.
Łatka R., Episkopat polski wobec stosunków państwo-Kościół i rzeczywistości społecznopolitycznej PRL 1970-1989, Warszawa 2019.
Mariański J., Moralność religijna jako przedmiot badań socjologicznych, in: Socjologia życia religijnego w Polsce, ed. S. Zaręba, Warszawa 2009, pp. 253–276.
Michalewska-Pawlak M., Możliwości i bariery rozwoju kapitału społecznego na obszarach wiejskich w Polsce, in: Kapitał społeczny – interpretacje, impresje, operacjonalizacja, eds. M. Klimowicz, W. Bokajło, Warszawa 2010, p. 185–202.
Nowak E., Rola Kościoła i religii w procesie tworzenia kapitału społecznego w Polsce - perspektywa teorii sekularyzacji, in: Kapitał społeczny – interpretacje, impresje, operacjonalizacja, eds. M. Klimowicz, W. Bokajło, Warszawa 2010, pp. 173–184.
Pastuszka S., Zróżnicowanie kapitału społecznego województw świętokrzyskiego i opolskiego. Analiza porównawcza, Kielce 2018.
Podraza A., Walki klasowo-polityczne chłopów rzeszowskich w latach 1931–1939, in: Ruch ludowy na Rzeszowszczyźnie. Materiały z sesji naukowej zorganizowanej przez WK ZSL w Rzeszowie z okazji 70-lecia ruchu ludowego, ed. S. Jarecka-Kimlowska, Lublin 1967, pp. 101–191.
Putnam R.D., Democracies in Flux. The Evolution of Social Capital in Contemporary Society, Oxford 2002.
Putnam R.D., Making Democracy Work. Civic Traditions in Modern Italy, Princeton 1993.
Putnam R.D., Bowling alone. The Collapse and Revival of American Community, New York 2000.
Przykucki M., W hołdzie arcybiskupowi Ignacemu Tokarczukowi, in: Arcybiskup Ignacy Tokarczuk w oczach społeczeństwa, ed. J. Zimny, Sandomierz 2003, pp. 190–191.
Rudnicka M., Budownictwo sakralne misją trudnych czasów, in: Księga jubileuszowa 25 lat pasterskiego posługiwania ks. biskupa Ignacego Tokarczuka, eds. J.F. Adamski, M. Rudnicka, Brzozów-Stalowa Wola 1991, pp. 85–97.
Sadłoń W., Religijny kapitał społeczny. Kapitał społeczny a Kościół katolicki w społecznościach lokalnych w Polsce, Saarbrücken 2014.
Sierocińska K., Kapitał społeczny. Definiowanie, pomiar i typy, „Studia Ekonomiczne” 2011, no. 1, pp. 69–86.
Staniszkis J., Postkomunizm. Próba opisu, Gdańsk 2001.
Szareyko H., Nielegalne budownictwo sakralne jako fenomen religijno-społeczny. Studium na przykładzie diecezji przemyskiej, 2nd edition, supplemented and corrected, Wrocław 2008.
Szczurek T., Konsekracja oraz ingres do Bazyliki Katedralnej w Przemyślu J. E. Ks. Biskupa Ignacego Tokarczuka, „Kronika Diecezji Przemyskiej” 1966, no. 2, pp. 40–48.
Szkutnik J., Komitet Samoobrony Chłopskiej Ziemi Rzeszowskiej, „Studia Rzeszowskie” 1995, vol. 2, pp. 135–143.
Sułek A., Doświadczenie i kompetencje obywatelskie Polaków, in: Diagnoza Społeczna 2009. Warunki i jakość życia Polaków, eds. J. Czapiński, T. Panek, Warszawa 2009, pp. 265-270.
Sztompka P., Kapitał społeczny. Teoria przestrzeni międzyludzkiej, Kraków 2016.
Sztompka P., Zaufanie. Fundament społeczeństwa, Kraków 2007.
Tokarczuk I., Cywilizacja miłości, „Nasza Rodzina” 1986, no. 5, pp. 24–31.
Tokarczuk I., Moc i wytrwałość, ed. T. Fiałkowski, J. Illg, 2nd edition, Kraków 1997.
Żaryn J., Biskupi polscy doby PRL jako przedstawiciele polskich elit, in: Biskupi w rzeczywistości politycznej Polski „ludowej”, Warszawa 2020, pp. 15–34.
Żaryn J., Rola biskupa Ignacego Tokarczuka w pracach Rady Głównej Konferencji Episkopatu Polski, in: Niezłomny. Pamięci księdza arcybiskupa Ignacego Tokarczuka w setną rocznicę urodzin, Warszawa 2019, pp. 17–26.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2021 Witold Jedynak
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Twórca oświadcza, że przysługują mu prawa autorskie do utworu i że nie są ograniczone w zakresie objętym niniejszym oświadczeniem oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza praw autorskich innych osób.
Twórca zezwala Uniwersytetowi Papieskiemu Jana Pawła II w Krakowie na nieodpłatne, niewyłączne i nieograniczone w czasie korzystanie z utworu, to jest:
- utrwalanie i zwielokrotnianie: wytwarzanie egzemplarzy utworu techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
- obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono (wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy, publiczne wystawienie, wyświetlenie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym);
- włączenie utworu w skład utworu zbiorowego;
- udzielanie przez Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie sublicencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0)
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie udostępnia utwór na Platformie Czasopism należącej do uczelni, na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0). Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu pod następującymi warunkami:
- zostanie podany autor i tytuł utworu,
- zostanie podane miejsce publikacji (tytuł czasopisma i identyfikator DOI oryginalnie opublikowanego utworu).
