Działalność społeczna i polityczna ks. Andrzeja Wyrzykowskiego
DOI:
https://doi.org/10.15633/sts.2903Słowa kluczowe:
ks. Andrzej Wyrzykowski, Sandomierz, diecezja sandomierska, organizacje społeczne, działalność politycznaAbstrakt
Ks. Andrzej Wyrzykowski należy do grona wybitnych duchownych diecezji sandomierskiej, którzy posługiwali w niej w pierwszej połowie XX w. Po zdobyciu gruntownego wykształcenia w Akademii Duchownej w Petersburgu piastował wiele stanowisk kościelnych w Sandomierzu, m.in. wykładowcy miejscowego seminarium, dyrektora biblioteki tej uczelni i oficjała Sądu Biskupiego. Oprócz tych zajęć duchowny angażował się w działalność organizacji dobroczynnych (Stowarzyszenie Spożywców, Spółdzielnia Spożywców „Społem”, Polski Czerwony Krzyż) oraz stowarzyszeń społecznych (m.in. Polskie Towarzystwo Krajoznawcze, Liga Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej, straż pożarna). Jednocześnie kapłan ten brał udział w życiu politycznym Sandomierza, np. był członkiem Rady Miasta z ramienia Związku Ludowo-Narodowego. Przedmiotem niniejszego artykułu są szczegółowe kwestie związane z działalnością społeczną i polityczną ks. Andrzeja Wyrzykowskiego. Zamieszczone tu informacje zaczerpnięto zarówno z archiwów kościelnych (Biblioteka Diecezjalna w Sandomierzu), jak i państwowych (Archiwum Państwowe w Kielcach Oddział w Sandomierzu). Artykuł wyraźnie dowodzi, że w okresie międzywojennym wielu duchownych oprócz swoich podstawowych obowiązków kościelnych aktywnie włączało się również w inne sfery życia społecznego. Działalność ta została wyraźnie ograniczona po przejęciu władzy przez komunistów po zakończeniu II wojny światowej.
Bibliografia
Źródła archiwalne
Biblioteka Diecezjalna w Sandomierzu
Zespół Rękopisów
Ks. Andrzej Wyrzykowski (korespondencja), sygn. G 1330.
Ks. Andrzej Wyrzykowski (korespondencja i różne pisma), sygn. G 1331.
Archiwum Kapituły Kolegiackiej i Katedralnej w Sandomierzu
Personalia ks. Andrzeja Wyrzykowskiego (1879–1955), sygn. 868.
Archiwum Państwowe w Kielcach Oddział w Sandomierzu
Księgarnia Spółdzielcza „Ognisko” w Sandomierzu, Statut (jego zmiana) i zmiany organizacyjne zarządu (1920–1948), sygn. 1.
Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze Oddział w Sandomierzu, Protokoły Zarządu i Zebrań Wolnych Oddziału Sandomierskiego PTK (1927–1931), sygn. 1a.
Spółdzielcze Stowarzyszenie Spożywców „Pomoc Bratnia” w Sandomierzu, Sprawozdanie Stowarzyszenia Spożywców „Pomoc Bratnia” w Sandomierzu (1913), sygn. 2.
Źródła drukowane
Dąbrowski S., Co czynią spółdzielnie spożywców dla przebudowy ustroju społecznego, Warszawa 1928.
Jak założyć spółdzielnię spożywców. Poradnik dla organizatorów, oprac. J. Dominko, Praktyczna Biblioteka „Społem” 8, Warszawa 1935.
Jedwabski S., L. O. P .P. do Polskiego Duchowieństwa Katolickiego, Poznań 1932.
Polankiewicz B., Pietraszewski J., Widoki Sandomierza, [Sandomierz] 1918.
Składy osobowe zarządu Oddziału PTK i PTTK w latach 1919–2000, w: 90 lat Sandomierskiego Oddziału PTK-PTTK 1910–2000. 45 lat Koła Przewodników PTTK w Sandomierzu 1955–2000, red. P. Sławiński, Sandomierz 2000, s. 82–86.
Statut Ligi Obrony Powietrznej Państwa, Warszawa 1925.
Opracowania
Chmielewski W., Strażactwo sandomierskie w latach 1881–2002. Zarys dziejów, Sandomierz 2002.
Królikowska Z., 90 lat oddziału PTTK w Sandomierzu, w: 90 lat Sandomierskiego Oddziału PTK-PTTK 1910–2000. 45 lat Koła Przewodników PTTK w Sandomierzu 1955–2000, red. P. Sławiński, Sandomierz 2000, s. 11–38.
Liga Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej, w: Wielka encyklopedia PWN, t. 15, Warszawa 2003, s. 557.
Małecki Z., Sandomierz w latach 1864–1914, w: Dzieje Sandomierza, t. 3, 1795–1918, red. J.M. Małecki, Warszawa 1993, s. 105–143.
Markowski M., Życie polityczne, w: Dzieje Sandomierza, t. 4, 1918–1980, red. W. Czajka, Warszawa 1994, s. 59–83.
Matusak P., Wojna i okupacja, w: Dzieje Sandomierza, t. 4, 1918–1980, red. W. Czajka, Warszawa 1994, s. 165–184.
P[atkowski] A., Polskie Towarzystwa Krajoznawcze (1906–1931) na terenie województwa kieleckiego, w: Pamiętnik Świętokrzyski 1930, red. A. Patkowski, Kielce 1931, s. 383–395.
Polski Czerwony Krzyż, w: Nowa encyklopedia powszechna PWN, Warszawa 1996, t. 5, s. 224.
Rokoszny J., Przewodnik po Sandomierzu z dokładnym planem miasta, Warszawa [po 1908].
Sławiński P., Collegium Gostomianum. Szkolnictwo średnie w Sandomierzu w latach 1915–1944, t. 3, Sandomierz 2002
Stanaszek B., Nowakowski R., Tylec P., Słownik biograficzny księży diecezji sandomierskiej XIX–XX w., t. 4, S–Ż. Biskupi i uzupełnienia, Sandomierz 2018, s. 250–251.
Stowarzyszenie Bratniej Pomocy, w: Wielka encyklopedia PWN, t. 26, Warszawa 2005, s. 103.
Wiśniewski J., Katalog prałatów i kanoników sandomierskich od 1186 do 1926 r. tudzież sesje kapituły sandomierskiej od 1581 do 1866 r., Radom 1926.
Wójcik W., Ks. Andrzej Wyrzykowski (1879–1955), „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne” 2 (1960), z. 1–2, s. 298–302.
Wójcik W., Życie religijne, w: Dzieje Sandomierza, t. 4, 1918–1980, red. W. Czajka, Warszawa 1994, s. 115–141.
Załuska K., Historia Muzeum w Sandomierzu, „Rocznik Muzeum Świętokrzyskiego” 5 (1968), s. 9–28.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Twórca oświadcza, że przysługują mu prawa autorskie do utworu i że nie są ograniczone w zakresie objętym niniejszym oświadczeniem oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza praw autorskich innych osób.
Twórca zezwala Uniwersytetowi Papieskiemu Jana Pawła II w Krakowie na nieodpłatne, niewyłączne i nieograniczone w czasie korzystanie z utworu, to jest:
- utrwalanie i zwielokrotnianie: wytwarzanie egzemplarzy utworu techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
- obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono (wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy, publiczne wystawienie, wyświetlenie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym);
- włączenie utworu w skład utworu zbiorowego;
- udzielanie przez Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie sublicencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0)
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie udostępnia utwór na Platformie Czasopism należącej do uczelni, na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0). Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu pod następującymi warunkami:
- zostanie podany autor i tytuł utworu,
- zostanie podane miejsce publikacji (tytuł czasopisma i identyfikator DOI oryginalnie opublikowanego utworu).
