The Extermination of the Clergy of the Sandomierz Diocese During World War II
DOI:
https://doi.org/10.15633/sts.2906Keywords:
World War II, Sandomierz diocese, extermination, blessed martyrs of World War IIAbstract
World War II was an extremely difficult time for Polish society. This is because it involved a great deal of material damage, as well as leading to a number of situations of damaged health or loss of life for many people. This extermination of the Polish nation undertaken by the Germans and the Soviets also affected the clergy. This article describes its course in relation to priests belonging to the Sandomierz diocese. As a result of warfare, 26 priests of this diocese were killed. The circumstances of these tragic situations were different: direct warfare, the effects of concentration camps, or the terror of the occupiers. This became the basis for dividing the article into three parts. The sources used for describing the extermination of the clergy of the Sandomierz diocese during World War II are the available academic studies. In this way, the article is mainly ordering the current state of research on this topic.
References
Źródła internetowe
„Biała księga”. Martyrologium duchowieństwa – Polska XX w. (lata 1914–1989), Dane osobowe: Daleciński Antoni, swzygmunt.knc.pl/MARTYROLOGIUM/POLISHRELIGIOUS/vPOLISH/HTMs/POLISHRELIGIOUSmartyr0423.htm [dostęp: 5 XI 2019 r.].
„Biała księga”. Martyrologium duchowieństwa – Polska XX w. (lata 1914–1989), Dane osobowe: Miegoń Władysław, swzygmunt.knc.pl/MARTYROLOGIUM/POLISHRELIGIOUS/vPOLISH/HTMs/POLISHRELIGIOUSmartyr1780.htm [dostęp: 13 XI 2019 r.].
„Biała księga”. Martyrologium duchowieństwa – Polska XX w. (lata 1914–1989), Dane osobowe: Rosłaniec Franciszek, swzygmunt.knc.pl/MARTYROLOGIUM/POLISHRELIGIOUS/vPOLISH/HTMs/POLISHRELIGIOUSmartyr2326.htm [dostęp: 12 XI 2019 r.].
Grzegorczyk Ł., Historia parafii Klwów do 1945 roku, klwow.pl/asp/pliki/aktualnosci/l1.pdf [dostęp: 25 XI 2019 r.].
J. Szczechowski, Śladami pierwszego pionkowskiego proboszcza, radioplus.com.pl kultura/22329-sladami-ksiedza-ptaszynskiego [dostęp: 28 XI 2019 r.].
Mirowski R., Piórków. Kościół parafialny. Faza II: Kościół drewniany, dawnekieleckie.pl/35-piorkow-kosciol-parafialny [dostęp: 25 XI 2019 r.].
Modlitwa w intencji kanonizacji „świętego Franciszka z Radomia”, ekai.pl/modlitwa-w-intencji-kanonizacji-swietego-franciszka-z-radomia-d568900 [dostęp: 2 V 2019 r.].
Niemirski Z., Kapo w Dachau: Zaraz cię wyślę do twojego Boga!, radom.gosc.pl/doc/2457054.Kapo-w-Dachau-Zaraz-cie-wysle-do-twojego-Boga [dostęp: 20 XI 2019 r.].
Szczechowski J., Śladami pierwszego pionkowskiego proboszcza, radioplus.com.pl/kultura/22329-sladami-ksiedza-ptaszynskiego [dostęp: 28 XI 2019 r.].
Opracowania
Bobula M., Błogosławiony ksiądz Antoni Rewera, Męczennicy 1939–1945 44, Włocławek 2001.
Bobula M., Kwiatkowski J., Ciernista droga prawdy. Błogosławiony ks. prałat Antoni Rewera, Sandomierz 2002.
Dąbek J., Łyko A., Błogosławiony Ksiądz Antoni Rewera. Rewera, re quidem vera, Sandomierz 2016.
Franecki J., Radomskie transporty więźniów do niemieckich obozów koncentracyjnych, w: Księga bólu i pamięci. Więźniowie hitlerowskich obozów koncentracyjnych z dystryktu radomskiego w latach 1939–1945, cz. 1, kol. red. J. Franecki, H. Kisiel, J. Kosiec, Radom 1993, s. 19.
Jacewicz W., Woś J., Martyrologium polskiego duchowieństwa rzymskokatolickiego pod okupacją hitlerowską w latach 1939–1945, z. 4, Wykaz duchownych zmarłych, zamordowanych lub represjonowanych przez okupanta w archidiecezjach: mohylowskiej, poznańskiej i wileńskiej oraz w diecezjach: gdańskiej, kamienieckiej, łuckiej, pińskiej, przemyskiej, sandomierskiej, siedleckiej, tarnowskiej, warmińskiej, włocławskiej, w prałaturze pilskiej i wśród duszpasterstwa polonijnego, Warszawa 1978.
Jaworski Z., Nawrot D., Błogosławiony ks. kmdr ppor. Władysław Miegoń, pierwszy kapelan Marynarki Wojennej II RP, Warszawa 1999.
Jop F., Księża diecezji sandomierskiej zamęczeni podczas drugiej wojny światowej, „Kronika Diecezji Sandomierskiej” 41 (1948), s. 140–147, 196–201, 243–260; 42 (1949), s. 26–40, 65–75, 98–101, 151–160, 192–199.
Kaczmarek T., Ks. Kazimierz Grelewski (1907–1942), „Ku Beatyfikacji Męczenników. Biuletyn Postulacji sprawy beatyfikacji 108 Męczenników Kościoła w Polsce z okresu II wojny” (1998), nr 3, s. 25.
Krasiński J., Błogosławiony ksiądz Stefan Grelewski, Męczennicy 1939–1945 40, Włocławek 2001.
Krasiński J., Grelewski Stefan, w: Słownik polskich teologów katolickich, red. H.E. Wyczawski, t. 5, Warszawa 1983, s. 513–515.
Krasiński J., Ks. Prałat Antoni Rewera (1869–1942) – u progu beatyfikacji, „Kronika Diecezji Sandomierskiej” 92 (1999), s. 62–69.
Krzemińska A., Życie i działalność ks. Bolesława Strzeleckiego (1896–1941), Lublin 1998, mps w Bibliotece Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
Makarewicz S., Mistrzowie wiary. Błogosławieni męczennicy radomscy z grona 108 męczenników za wiarę z okresu drugiej wojny światowej, Sandomierz 2001.
Makarewicz S., Sługa Boży ks. Franciszek Rosłaniec (1889–1942), „Kronika Diecezji Radomskiej” (1994), nr 1, s. 22–26.
Mizak T., Zapisani na kartach historii – ks. Józef Benedykt Kownacki, „Kurier Gminy Puławy” 37 (2008), s. 38–39.
Nawrot D., Błogosławiony ksiądz komandor podporucznik Władysław Miegoń, Męczennicy 1939–1945, Włocławek 2001.
Olszewski D., Polscy męczennicy drugiej wojny światowej, „Kieleckie Studia Teologiczne” 4 (2005), s. 109–117.
Orzechowska E., Duchowieństwo diecezji sandomierskiej w powstaniu styczniowym, Sandomierz 2018.
Radczak K., Sprawa męczeństwa księdza Antoniego Rewery, „Studia Sandomierskie” 6 (1990–1996), s. 557–566.
Saracyn T., Działalność społeczno-religijna ks. Stefana Grelewskiego (1898–1941), „Studia Sandomierskie” 11 (2007), z. 1, s. 5–67.
Stanaszek B., Duchowieństwo diecezji sandomierskiej w latach 1918–1939, Lublin 1990.
Stanaszek B., Nowakowski R., Słownik biograficzny księży diecezji sandomierskiej XIX–XX w., t. 1, A–G, Sandomierz 2014.
Stanaszek B., Nowakowski R., Słownik biograficzny księży diecezji sandomierskiej XIX–XX w., t. 2, H–Ł, Sandomierz 2015.
Stanaszek B., Nowakowski R., Tylec P., Słownik biograficzny księży diecezji sandomierskiej XIX–XX w., t. 3, M–R, Sandomierz 2017.
Stanaszek B., Nowakowski R., Tylec P., Słownik biograficzny księży diecezji sandomierskiej XIX–XX w., t. 4, S–Ż. Biskupi i uzupełnienia, Sandomierz 2019.
Szymański M., Oddział majora Hubala, Warszawa 1986.
Święci rodzą świętych, oprac. I. Ziembicki, Sandomierz 1999.
Wardzyńska M., Był rok 1939. Operacja niemieckiej policji bezpieczeństwa w Polsce Intelligenzaktion, Monografie 53, Warszawa 2009.
Więckowiak J., Sługa Boży ksiądz Władysław Miegoń, starszy kapelan Polskiej Marynarki Wojennej, Gdynia 1988.
Wiśniewski J., Udział księży z diecezji sandomierskiej w powstaniu styczniowym 1863 r., Radom 1925.
Zemeła K., Miernik G., Ks. Sykulski – lata okupacji, śmierć męczeńska w Oświęcimiu, w: Życie, dzieło, męczeństwo ks. Kazimierza Sykulskiego, red. K. Zemeła, G. Miernik, Prace Instytutu Historii Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Kielcach 19, Skarżysko-Kamienna 1999, s. 105–118.
Zimałek M., Błogosławiony ks. Franciszek Rosłaniec, Męczennicy 1939–1945 41, Włocławek 2001.
Zimałek M., Ks. prof. Franciszek Rosłaniec, teolog-biblista z Wyśmierzyc (1889–1942), „Studia Sandomierskie” 5 (1985–1989), s. 237–341.
Zimałek M., Rosłaniec Franciszek, w: Polski słownik biograficzny, t. 32, z. 132, Wrocław–Warszawa 1989, s. 99–100.
Życie, dzieło, męczeństwo ks. Kazimierza Sykulskiego, red. K. Zemeła, G. Miernik, Prace Instytutu Historii Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Kielcach 19, Skarżysko-Kamienna 1999.
Downloads
Published
Issue
Section
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
Twórca oświadcza, że przysługują mu prawa autorskie do utworu i że nie są ograniczone w zakresie objętym niniejszym oświadczeniem oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza praw autorskich innych osób.
Twórca zezwala Uniwersytetowi Papieskiemu Jana Pawła II w Krakowie na nieodpłatne, niewyłączne i nieograniczone w czasie korzystanie z utworu, to jest:
- utrwalanie i zwielokrotnianie: wytwarzanie egzemplarzy utworu techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
- obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono (wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy, publiczne wystawienie, wyświetlenie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym);
- włączenie utworu w skład utworu zbiorowego;
- udzielanie przez Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie sublicencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0)
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie udostępnia utwór na Platformie Czasopism należącej do uczelni, na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0). Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu pod następującymi warunkami:
- zostanie podany autor i tytuł utworu,
- zostanie podane miejsce publikacji (tytuł czasopisma i identyfikator DOI oryginalnie opublikowanego utworu).
